Najczęstsze choroby układu rozrodczego u kobiet

Problemy ginekologiczne – objawy, na które warto zwrócić uwagę

Objawy, które pojawiają się przy chorobach ginekologicznych, często bywają bagatelizowane, co może opóźniać postawienie diagnozy i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Z tego powodu kluczowe jest szybkie reagowanie na sygnały, które wysyła nasz organizm i zgłoszenie się na konsultację z ginekologiem . Na co należy zwracać uwagę?

• Zaburzenia miesiączkowania – nieregularne cykle, zbyt obfite lub skąpe krwawienia, a nawet ich brak mogą świadczyć np. o zaburzeniach hormonalnych.
• Upławy o zmienionym kolorze/zapachu – mogą towarzyszyć infekcjom powodowanym przez bakterie, grzyby lub pasożyty.
• Świąd i pieczenie okolic intymnych – to także jeden z objawów infekcji i stanu zapalnego pochwy.
• Ból w podbrzuszu – może być objawem wielu schorzeń, do których zaliczamy m.in. endometriozę, zapalenie przydatków, torbiele jajników.
• Ból podczas stosunku (dyspareunia) – może towarzyszyć infekcjom, endometriozie, zmianom anatomicznym, stanom zapalnym.
• Problemy z zajściem w ciążę – mogą być efektem m.in. PCOS, endometriozy, niedrożności jajowodów.
• Zmiany w wyglądzie piersi – zgrubienia, zmiany koloru skóry, wycieki z brodawki – wszystko to, jak i inne zmiany powinny być konsultowane z lekarzem, ponieważ mogą być objawem np. nowotworu piersi.

Jakie są najczęstsze choroby kobiece i ich przyczyny?

Poniżej przedstawiamy choroby układu rozrodczego u kobiet, które występują najczęściej.

Infekcje pochwy

To najczęstsza choroba ginekologiczna kobiet. Za jej rozwój mogą odpowiadać różne patogeny: bakterie, grzyby, pasożyty. Objawiać się może białymi/żółtymi/szarymi upławami, czasami o nieprzyjemnym zapachu, świądem lub pieczeniem. W zależności od etiologii objawy mogą nieznacznie się od siebie różnić. Leczenie jest zależne od tego, jaki patogen wywołał chorobę. W przypadku zakażeń grzybiczych często wystarczająca jest maść z klotrimazolem, przy infekcjach bakteryjnych niezbędna jest antybiotykoterapia, a przy infekcji spowodowanej pasożytem leczenie polega na stosowaniu preparatu aktywnego wobec danego pasożyta.

Zobacz także: Infekcje dróg rodnych – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Nadżerka szyjki macicy

Jest to potoczne określenie, ponieważ termin „nadżerka” odnosi się do ubytku w nabłonku, a nadżerka szyjki macicy to w zdecydowanej większości przypadków tak naprawdę zastąpienie nabłonka wielowarstwowego w części pochwowej szyjki macicy nabłonkiem gruczołowym, który w warunkach prawidłowych tam nie występuje. Przyczyn doszukuje się w zaburzeniach hormonalnych i stanach zapalnych wywoływanych najczęściej przez bakterie, pasożyty wirus opryszczki lub HPV. Mogą występować objawy niespecyficzne, takie jak upławy, dolegliwości bólowe, krwawienia, jednak najczęściej przebieg jest bezobjawowy, a nadżerka rozpoznawana jest przypadkowo w trakcie rutynowego badania ginekologicznego. Leczenie jest zależne od wieku pacjentki i jej planów reprodukcyjnych. Do metod leczenia zalicza się wymrażanie, wypalanie lub laserowe usuwanie nadżerki.

Zapalenie przydatków

To problem ginekologiczny, podczas którego dochodzi do stanu zapalnego jajników i jajowodów, najczęściej spowodowanego infekcją bakteryjną. Objawia się silnym bólem w podbrzuszu, gorączką, dreszczami, upławami, nieprawidłowymi krwawieniami z dróg rodnych, mogą występować także nudności i wymioty. W leczeniu stosuje się antybiotyki. Nieleczone zapalenie przydatków może prowadzić do niepłodności, zapalenia otrzewnej miednicy mniejszej, wytworzenia ropnia czy zrostów.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

PCOS to zaburzenie hormonalne, w którego przebiegu poziom testosteronu jest podwyższony, ponadto jajniki zmieniają swoją strukturę na torbielowatą. Objawy to nieregularne, czasem bolesne miesiączki, nadmierne owłosienie, trądzik, problemy z zajściem w ciążę (na skutek braku owulacji). Zespół policystycznych jajników może być także powiązany z otyłością i insulinoopornością. Przyczyny PCOS nie są do końca poznane, jednak ważną rolę pełnią predyspozycje genetyczne i styl życia. W leczeniu stosuje się preparaty hormonalne, w przypadku dominujących zaburzeń metabolicznych – metforminę oraz zmianę stylu życia: wprowadzenie aktywności fizycznej i – w przypadku nadwagi lub otyłości – obniżenie masy ciała.

Mięśniaki macicy

Choroby kobiece macicy to np. mięśniaki macicy – łagodne guzy rozwijające się w jej mięśniówce. Często są bezobjawowe, przez co mogą rozwijać się do dużych rozmiarów. Niekiedy jednak wywołują objawy takie jak obfite krwawienia miesiączkowe, bóle w miednicy, problemy z płodnością. Ich rozwój jest zależny od hormonów, a w szczególności estrogenów. Leczeniem jest operacyjne usunięcie.

Endometrioza

Endometrioza to stan, kiedy komórki endometrium – błony śluzowej wyściełającej jamę macicy – znajdują się także poza nią, np. w jajnikach, jajowodach, otrzewnej, jelitach. Towarzyszy temu silny, przewlekły ból, bolesne miesiączki, może występować także ból podczas wypróżniania. Endometrioza jest jedną z przyczyn niepłodności. Przyczyny endometriozy nie są jeszcze do końca poznane, jednak mówi się m.in. o zaburzeniach immunologicznych i czynnikach genetycznych. Leczenie skupia się na zwalczaniu bólu, leczeniu powikłań i poprawie płodności.

Polip endometrialny

Inną chorobą kobiecą macicy jest polip endometrialny, czyli rozrastające się komórki endometrium uwypuklające się do światła jamy macicy, a czasem też pochwy. Często są bezobjawowe i wykrywane przypadkowo w trakcie rutynowego badania ginekologicznego lub USG. Niekiedy jednak mogą wywoływać uczucie bólu, dyskomfortu, powodować patologiczne krwawienia z dróg rodnych lub zaburzać płodność. Najczęściej występują w okresie okołomenopauzalnym w wyniku nadmiernej stymulacji endometrium przez estrogeny – kobiece hormony płciowe. Leczeniem jest histeroskopia lub terapia zachowawcza polegająca na zażywaniu tabletek hormonalnych.

Torbiel na jajniku

Torbiele jajników to często występujące, łagodne zmiany. Mogą powodować ból, a uciskając na sąsiednie narządy zaburzać ich funkcje, jednak często są bezobjawowe. Zwykle pojawiają się u kobiet przed menopauzą, ale mogą być obecne też u starszych kobiet. Leczenie różni się w zależności od wieku pacjentki, wielkości i rodzaju zmiany. Torbiele proste do 7 cm kontroluje się w badaniu USG, a większe lub wywołujące objawy wymagają usunięcia operacyjnego.

Wypadanie pochwy

Wypadanie pochwy to przemieszczanie się narządów miednicy mniejszej (macicy, pęcherza moczowego, odbytnicy) do kanału lub poza kanał pochwy. Dotyczy przede wszystkim kobiet po porodach naturalnych i po menopauzie. Do objawów wypadania pochwy zalicza się uczucie ciężkości w dole brzucha, wybrzuszenie pochwy, nietrzymanie moczu czy dyskomfort podczas współżycia. Leczenie dzielimy na zachowawcze (np. fizjoterapia) oraz operacyjne.

Rzadkie choroby ginekologiczne

Poza wymienionymi schorzeniami, które występują powszechnie, istnieją dużo rzadsze choroby ginekologiczne. Oto niektóre z nich:

• Zespół Mayera-Rokitansky’ego-Kustera-Hausera (MRKH) – jest to wada wrodzona, dla której charakterystyczny jest brak pochwy lub pochwa szczątkowa przy zachowanych prawidłowych jajnikach. Często rozpoznawana jest dopiero w wieku dojrzewania, gdy nie pojawia się pierwsza miesiączka.
• Zespół Swyera – rzadka wada genetyczna. Osoba z męskimi chromosomami (XY) ma żeńskie narządy płciowe, ale niewykształcone jajniki. W większości przypadków identyfikuje się jako kobieta. Najczęściej diagnozowana w wieku dojrzewania, gdy nie pojawia się pierwsza miesiączka ani nie rozwijają się wtórne cechy płciowe.
• Pierwotna niewydolność jajników – wygaśnięcie funkcji jajników prowadzące do wczesnej menopauzy, często przed 40. rokiem życia.
• Rak pochwy i sromu – rzadkie nowotwory stanowiące mniej niż 1% wszystkich nowotworów narządów płciowych kobiet. Mogą być związane z infekcją HPV, częściej występują u starszych kobiet.

Jak wygląda leczenie kobiecych chorób ginekologicznych?

Metody leczenia chorób kobiecych możemy podzielić na farmakologiczne, zabiegowe/operacyjne, zmianę stylu życia.

Farmakoterapia to najczęściej leczenie hormonalne mające na celu unormowanie poziomu hormonów. Stosuje się w schorzeniach takich jak PCOS oraz w leczeniu niektórych nowotworów ginekologicznych. W leczeniu PCOS niekiedy używa się także metforminy – szczególnie wtedy, gdy nasilone są zaburzenia metaboliczne. Antybiotykoterapia jest niezbędna w bakteryjnych infekcjach pochwy oraz zapaleniu przydatków. W przebiegu endometriozy często niezbędne bywa stosowanie leków przeciwbólowych.

Leczenie operacyjne lub zabiegowe stosowane jest w leczeniu nadżerek, usuwaniu polipów, mięśniaków i niektórych torbieli.

W leczeniu zespołu policystycznych jajników kluczowa jest zmiana stylu życia. Wprowadzenie zbilansowanej diety, aktywności fizycznej i uzyskanie prawidłowej masy ciała pomaga w wyrównaniu zaburzeń metabolicznych i hormonalnych oraz zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę.

Plan leczenia zawsze ustala lekarz na podstawie przeprowadzonych badań, postawionej diagnozy i ogólnego stanu zdrowia pacjentki uwzględniając jej preferencje.

Profilaktyka chorób układu rozrodczego u kobiet

Nie od dziś wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Oczywiście nie wszystkiemu da się zapobiec, ale wykrycie choroby na wczesnym etapie zwiększa szanse na jej trwałe wyleczenie i może zapobiegać powikłaniom. Co składa się na profilaktykę zdrowia intymnego i w jaki sposób można wcześnie wykryć ginekologiczne choroby?

• Regularne wizyty u ginekologa – co najmniej raz w roku.
• Cytologia – podstawowe badanie w kierunku raka szyjki macicy i zmian przedrakowych, jest proste w wykonaniu i zajmuje chwilę. Pierwszą cytologię powinno się wykonać w ciągu 3 lat od rozpoczęcia współżycia (ale nie później niż do 25. roku życia). Jeśli wynik cytologii jest prawidłowy, badanie należy powtórzyć po 3 latach.
• USG piersi i samobadanie piersi – samodzielnie badaj piersi raz w miesiącu, 3-5 dni po miesiączce.
• Szczepienia – szczególnie przeciwko wirusowi HPV, który jest odpowiedzialny za zdecydowaną większość przypadków raka szyjki macicy.
• Prawidłowa higiena intymna – do mycia używaj delikatnych środków, myj narządy płciowe jedynie z zewnątrz, nie wprowadzaj środków myjących do pochwy i unikaj irygacji – może to zaburzyć naturalną florę bakteryjną pochwy i przyczynić się do rozwoju infekcji intymnej.
• Bezpieczny seks – stosowanie prezerwatyw, profilaktyczne badania na choroby przenoszone drogą płciową.
• Zdrowy styl życia – zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, unikanie używek.