Nadżerka szyjki macicy – przyczyny, objawy i leczenie. Czy jest groźna?

Co to jest nadżerka szyjki macicy?

Problem z nazewnictwem bywa mylący, ponieważ to, co potocznie przyjęło się nazywać „nadżerką szyjki macicy”, w rzeczywistości jest w większości przypadków ektopią, czyli nadżerką rzekomą.

Ektopia (nadżerka rzekoma) to niepatologiczna zmiana, w której nabłonek gruczołowy z kanału szyjki macicy „przemieszcza się” na jej tarczę – czyli część widoczną podczas badania ginekologicznego. To łagodne zjawisko jest często spotykane zwłaszcza u młodych kobiet, kobiet w ciąży i stosujących antykoncepcję hormonalną.

Natomiast nadżerka prawdziwa to zupełnie inna zmiana. Jest to ubytek nabłonka wielowarstwowego płaskiego pokrywającego tarczę szyjki, związany z procesem zapalnym, urazem lub infekcją.

Szyjka macicy zbudowana jest z części pochwowej (tarcza szyjki) i kanału szyjki. Nabłonek pokrywający obie te części różni się – kanał wyściela nabłonek gruczołowy, a tarczę – płaski. W niektórych warunkach może dojść do „wywinięcia” gruczołowego na zewnątrz, co lekarz rozpoznaje jako ektopię.

Nadżerka szyjki macicy – objawy

Wiele kobiet z nadżerką nie odczuwa żadnych dolegliwości. Nadżerka szyjki macicy często przebiega bezobjawowo, a diagnozowana jest przypadkowo, gdy specjalista ginekolog odkrywa zmianę podczas rutynowego badania. Jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić:

• upławy – o nietypowym zapachu, kolorze lub konsystencji,
• plamienia kontaktowe – np. po stosunku płciowym,
• krwawienia międzymiesiączkowe,
• uczucie dyskomfortu w podbrzuszu lub pochwie.

Pacjentki często pytają, czy nadżerka szyjki macicy boli? W zdecydowanej większości przypadków nie towarzyszy jej ból. Pojawienie się dolegliwości może świadczyć o współistniejącym stanie zapalnym, infekcji lub innej patologii.

Zobacz także: Najczęstsze choroby układu rozrodczego u kobiet

Od czego robi się nadżerka szyjki macicy?

Nadżerka szyjki macicy może mieć różne przyczyny, a jej występowanie nie zawsze oznacza poważne zaburzenie. Warto jednak zrozumieć, co może sprzyjać jej powstawaniu, by świadomie dbać o zdrowie intymne i reagować na ewentualne objawy. Poniżej przedstawiamy najczęstsze czynniki prowadzące do rozwoju tej zmiany.

Głównym mechanizmem odpowiedzialnym za powstawanie ektopii jest wysoki poziom estrogenów. Do zwiększenia poziomu estrogenów prowadzą:

• faza owulacyjna cyklu miesiączkowego u kobiet w wieku rozrodczym,
• ciąża (choć sama nadżerka szyjki macicy w ciąży nie jest groźna, wymaga obserwacji ze względu na zwiększone ryzyko infekcji),
• przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej.

Inne czynniki sprzyjające rozwojowi nadżerki to:

• czynniki wrodzone – ektopia może być obecna już od urodzenia,
• urazy mechaniczne – np. po porodzie, poronieniu czy intensywnym stosunku.
• infekcje przenoszone drogą płciową – np. HPV, chlamydia, rzęsistek pochwowy, które mogą prowadzić do prawdziwej nadżerki lub nasilać zmiany w obrębie szyjki macicy.

Jak leczyć nadżerkę szyjki macicy?

Nie każda nadżerka wymaga leczenia. Jeśli jest bezobjawowa (ektopia), ginekolog może uznać, że wystarczająca będzie obserwacja zmiany i regularna cytologia.

W pozostałych przypadkach postępowanie zależy od jej rozległości oraz występujących objawów. Jeśli pacjentka przyjmuje antykoncepcję hormonalną, pierwszym krokiem jest często jej odstawienie.

Następnie, w zależności od nasilenia objawów i charakteru zmian, lekarz może zdecydować o wdrożeniu farmakoterapii. Celem leczenia farmakologicznego jest przede wszystkim złagodzenie objawów oraz, jeśli to możliwe, eliminacja czynników sprzyjających rozwojowi zmian nabłonkowych. Terapia ta może obejmować doustne lub dopochwowe podanie różnych substancji czynnych, które (w zależności od wskazań) mogą mieć działanie:

• przeciwzapalne (np. z benzydaminą, polikrezulenem),
• przeciwbakteryjne (np. z metronidazolem lub chlorochinaldolem),
• przeciwgrzybicze (np. z klotrimazolem, nystatyną),
• łagodzące i regenerujące nabłonek (np. z kwasem hialuronowym, wyciągiem z nagietka, aloesem, witaminą A i E).

Jeśli rozmiary nadżerki są znaczne, można zastosować jedną z tzw. terapii destrukcyjnych, do których zalicza się:

• krioterapia – wymrażanie zmienionego nabłonka,
• elektrokoagulacja – wypalanie prądem,
• laseroterapia – usunięcie zmiany za pomocą lasera,
• konizacja – wycięcie fragmentu szyjki, stosowane w przypadku podejrzenia dysplazji lub stanu przedrakowego.

Krwawiąca nadżerka szyjki macicy, zwłaszcza jeśli towarzyszą jej nieprawidłowe wyniki cytologii, wymaga dokładnej diagnostyki. Leczenie zawsze powinno być dobrane indywidualnie – na podstawie wyników cytologii, kolposkopii i wywiadu klinicznego.

Czy nieleczona nadżerka szyjki macicy może być groźna?

Nieleczona nadżerka szyjki macicy nie jest stanem przednowotworowym i sama w sobie nie prowadzi do raka szyjki macicy. Jej obecność może jednak maskować inne zmiany, np. dysplazję szyjki, a także sprzyjać infekcjom, które, pozostawione bez kontroli, zwiększają ryzyko powikłań, w tym zaburzeń płodności.

Szczególnie niepokojące są sytuacje, gdy nadżerka towarzyszy nieprawidłowym wynikom cytologicznym, krwawieniom lub przewlekłym stanom zapalnym. Dlatego tak ważne są regularne badania ginekologiczne i cytologia, które pozwalają wcześnie wykryć zmiany przednowotworowe i nowotworowe.

Nadżerka szyjki macicy to zmiana, która w części przypadków nie wymaga leczenia, ale zawsze wymaga obserwacji i diagnostyki. Choć najczęściej jest łagodna, jej obecność może utrudniać wykrycie poważniejszych patologii. Dlatego każda kobieta powinna regularnie odwiedzać ginekologa, wykonywać cytologię i nie lekceważyć objawów, takich jak nietypowe krwawienia czy upławy. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla zachowania zdrowia intymnego.