Staw skroniowo-żuchwowy – objawy i przyczyny dysfunkcji, sposoby leczenia

Budowa stawu skroniowo-żuchwowego

Staw skroniowo-żuchwowy to obszar w okolicy ucha, łączący ruchomą kość żuchwy z nieruchomą kością czaszki. Tworzą go struktury kostne, chrzęstny krążek stawowy, torebka stawowa ze stabilizującymi ją więzadłami oraz maź stawowa. Każdy z tych elementów pełni określoną rolę:

• krążek stawowy znajdujący się pomiędzy kośćmi redukuje siłę nacisku żuchwy w kierunku ucha o 90%,
• maź wytwarzana podczas ruchu stawu nawilża i odżywia otaczające ją struktury.

Harmonia budowy i funkcji stawów skroniowo-żuchwowych, zębów i mięśni umożliwia wykonywanie codziennych czynności takich jak żucie, mowa, połykanie i oddychanie. W przypadku stawu skroniowo-żuchwowego budowa i ukształtowanie poszczególnych elementów są związane m.in. z uzębieniem i rodzajem zwarcia. Dostosowuje się on więc do warunków panujących w jamie ustnej, przez co może dochodzić do różnego rodzaju dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego.

Przyczyny dolegliwości ze strony stawu skroniowo-żuchwowego

Można wyróżnić następujące przyczyny dolegliwości ze strony stawu skroniowo-żuchwowego:

• uraz (np. podczas wypadku samochodowego, uprawiania sportów kontaktowych),
• zmiany degeneracyjne (mogą być wynikiem np. przeciążenia, uwarunkowań genetycznych),
• stany zapalne (artropatia łuszczycowa, zesztywniające zapalenie stawów, reumatoidalne zapalenie stawów),
• ankyloza (zesztywnienie stawu związane z obecnością m.in. zmian ropnych, zapalnych, pooperacyjnych, nowotworowych),
• chondromatoza (zaburzenie funkcjonowania błony maziowej stawu),
• bruksizm (może mieć podłoże psychiczne, ale i somatyczne oraz mieć związek z refluksem żołądkowym lub bezdechem nocnym),
• utrata zębów bocznych powodująca obniżenie wysokości zwarcia i zmiany w położeniu żuchwy,
• wady zgryzu (nieprawidłowo ustawione zęby lub kości szczęki i żuchwy względem siebie mogą powodować problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym),
• zwiększone napięcie mięśni żucia (m.in. poprzez częste zaciskanie zębów, żucie gumy itp.),
• zaburzenia postawy ciała (problemy z ustawieniem kręgosłupa mogą mieć bezpośredni wpływ na ustawienie zębów). 

W większości przypadków problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym są spowodowane stresem. Do ich powstania przyczyniają się m.in.: praca umysłowa przy komputerze, narażenie na silne negatywne emocje, nagromadzenie obowiązków, brak umiejętności rozładowywania stresu. Kumulowanie się tych czynników w organizmie powoduje odruchowe zaciskanie lub zgrzytanie zębami. To zaś wyzwala nacisk na staw, w wyniku czego dochodzi do jego degradacji. Problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym mogą być również następstwem braku zęba. Badanie stawu skroniowo-żuchwowego jest więc kluczowe, jeśli chcemy rozpocząć efektywne leczenie dysfunkcji z nim związanych.

Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego – objawy problemów

W wyniku zaburzeń w stawie skroniowo-żuchwowym dochodzi do pojawienia się szeregu dolegliwości. Początkowo pojawia się dyskomfort, a z czasem ból podczas mówienia, jedzenia czy przełykania śliny. Gdzie boli staw skroniowo-żuchwowy? Ból możesz odczuwać w obrębie żuchwy i skroni. Staw skroniowo-żuchwowy może również dawać wrażenie bólu ucha, dlatego często pacjenci ignorują go lub szukają przyczyny problemów gdzie indziej, nie wiążąc ich stricte z zębami. Wraz z rozwojem problemów dolegliwości bólowe nasilają się na tyle, że utrudniają poruszanie szczęką podczas codziennych aktywności.

Z czasem może także dojść do zwyrodnienia stawu skroniowo-żuchwowego. Wówczas staw ten blokuje się, a pacjent nie może zamknąć ust, co wymaga pilnej interwencji stomatologicznej, aby wprowadzić go na miejsce. Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego tego typu noszą nazwę przeskakującej lub wypadającej żuchwy.

Pierwszymi objawami zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego są:

• odpryski szkliwa na zębach,
• pojedyncze klikanie przy otwieraniu ust,
• brak możliwości pełnego otwarcia ust,
• sztywność mięśni twarzy po przebudzeniu,
• bóle głowy promieniujące do ucha, oka, żuchwy, zębów, szyi, pleców,
• kłucie w okolicy ucha.

Dowiedz się więcej na temat bólów szyi i głowy w wadach zgryzu.

Niepodjęcie leczenia wiąże się z dalszym postępem zaburzenia. Objawy rozwijają się i nasilają. Może się pojawić:

• szczękościsk,
• bezsenność,
• zawroty głowy,
• szumy uszne,
• starcie zębów,
• nadwrażliwość zębów na bodźce zewnętrzne,
• trzaski w okolicy ucha,
• ból głowy przypominający migrenę lub napięciowe bóle głowy,
• ból mięśni żucia,
• rozbudowana szczęka i żuchwa z wyraźnie zarysowanymi mięśniami w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego.

Do jakiego lekarza zgłosić się z problemami ze stawem skroniowo-żuchwowym?

Z uwagi na mnogość i różnorodność objawów towarzyszących dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego możesz mieć problem z wyborem lekarza, do którego powinieneś się zgłosić.

Przy tego typu dolegliwościach wskazana jest konsultacja u stomatologa[1] , który po wstępnej diagnozie rozpocznie leczenie lub – w razie potrzeby – skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty. Może to być chirurg twarzowo-szczękowy, neurolog, laryngolog czy logopeda. Specjalista od stawu skroniowo-żuchwowego może także zalecić wizytę u fizjoterapeuty stomatologicznego, który pomoże rozluźnić mięśnie żucia. Badanie stawu skroniowo-żuchwowego obejmuje więc nie tylko stopień problemu, ale również jego przyczynę. Dzięki temu można wdrożyć skuteczną terapię. Pamiętaj, aby w przypadku pojawienia się niepokojących objawów ze strony stawu skroniowo-żuchwowego jak najszybciej zgłosić się do specjalisty, żeby uniknąć bolesnych konsekwencji.

Umów się na konsultację: Stomatolog Warszawa, Stomatolog Kraków, Stomatolog Gdańsk, Stomatolog Szczecin, Stomatolog Poznań, Stomatolog Katowice

Staw skroniowo-żuchwowy – leczenie

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego powinny być leczone tzw. metodami odwracalnymi. Ich zastosowanie nie powinno powodować trwałych zmian związanych z uzębieniem czy okolicą żuchwy. Należą do nich m.in.:

• farmakoterapia z zastosowaniem środków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym dostępnych bez recepty lub leków na receptę,
• delikatne ćwiczenia rozluźniające i rozciągające żuchwę, wykonywane zgodnie z instrukcją fizjoterapeuty, który dobierze je indywidualnie do potrzeb pacjenta,
• szyny stabilizujące (relaksacyjna płytka podjęzykowa, szyna zwarciowa na noc – wykonywane są przez protetyka stomatologicznego),
• fizjoterapia – terapia manualna, masaże, terapia punktów spustowych, laseroterapia, elektroterapia, ciepłolecznictwo,
• leczenie ortodontyczne – założenie aparatu ortodontycznego zalecane jest głównie wtedy, gdy problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym wynikają z nieprawidłowości zgryzowych,
• leczenie implantologiczne lub protetyczne – uzupełnienie braków zębowych, powodujących obniżenie zwarcia.

Skuteczność leczenia dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego i zaburzeń zwarcia zależna jest przede wszystkim od zaangażowania pacjenta. Ważne jest, aby wyeliminować wszystkie szkodliwe czynniki, takie jak np. obgryzanie paznokci czy żucie gumy. Należy również pamiętać o regularności w wykonywaniu zaleconych przez fizjoterapeutę ćwiczeń na staw skroniowo-żuchwowy czy zakładaniu szyny relaksacyjnej do spania co noc.

Jak zadbać o zdrowie stawu skroniowo-żuchwowego?

Chcąc już dziś zadbać o zdrowie swoich stawów, należy pamiętać, aby:

• nie otwierać za szeroko ust (max. na szerokość 3 palców),
• nie trzymać w stałym kontakcie zębów, bo stawy lubią ruch,
• dbać o ilość i jakość snu, gdyż tylko głęboki sen umożliwia pełną regenerację układu mięśniowego, przez wytwarzanie odpowiednich hormonów,
• stosować różne metody redukcji stresu (np. joga, medytacja, muzykoterapia, trening autogenny),
• zrezygnować ze szkodliwych nawyków, takich jak żucie gumy, obgryzanie paznokci, gryzienie długopisów.

W razie pojawienia się niepokojących objawów trzeba jak najszybciej zgłosić się do specjalisty zaburzeń stawów skroniowo-żuchwowych.