Zatkane ucho – jak odetkać i znaleźć przyczynę?

Zatkane ucho to nie tylko uczucie fizycznego dyskomfortu, ale często także niepokój i irytacja związane z pogorszeniem słuchu. W wielu przypadkach przyczyną są nieszkodliwe i łatwe do usunięcia czynniki, jednak zdarzają się również sytuacje, które wymagają szybkiej diagnostyki i leczenia. W tym artykule przedstawimy najczęstsze objawy, możliwe przyczyny oraz skuteczne sposoby radzenia sobie z tą dolegliwością – zarówno domowe, jak i te stosowane przez laryngologów. Dowiesz się również, kiedy zatkane ucho to sygnał, aby udać się do lekarza.

Zatkane ucho – objawy

Zatkane uszy mogą objawiać się w różny sposób, w zależności od przyczyny i indywidualnej reakcji organizmu. Rozpoznanie przyczyny jest pierwszym krokiem do skutecznego leczenia i uniknięcia powikłań. Często dolegliwość ta mija samoistnie, jednak zdarza się, że nieustępowanie lub nasilenie objawów mogą wskazywać na potrzebę interwencji lekarskiej. Wśród najczęstszych objawów zatkanego ucha wymienia się:

• uczucie zatkanego ucha – często jest opisywane jako uczucie pełności lub ciśnienia w uchu, może przypominać odczucie, jakby w uchu zalegała woda lub było ono „zatkane” watą,
• przytłumienie słuchu – dźwięki wydają się wyciszone lub zniekształcone,
• szumy uszne – szeleszczenie, dzwonienie lub pisk, słyszalne bez zewnętrznego źródła dźwięku,
• ból ucha – od łagodnego dyskomfortu po silny, pulsujący ból,
• klikanie lub strzelanie w uchu – uczucie „przeskakiwania” przy ziewaniu lub przełykaniu,
• zawroty głowy – rzadziej, ale mogą wystąpić, szczególnie przy infekcjach wpływających na błędnik.

Możliwe przyczyny zatkanego ucha

Zatkane ucho może być spowodowane wieloma czynnikami – niektóre są zupełnie niegroźne i łatwe do usunięcia, inne mogą wymagać leczenia farmakologicznego lub specjalistycznej interwencji. Zrozumienie źródła problemu pozwala uniknąć błędów przy próbach samodzielnego odetkania ucha oraz wskazuje na konieczność wizyty u lekarza w odpowiednim momencie. Do najczęstszych przyczyn zatkanych uszu należą:

• nadmiar woskowiny – naturalna wydzielina gruczołów skórnych może gromadzić się w przewodzie słuchowym, prowadząc do jego częściowej lub całkowitej niedrożności,
• woda w uchu – pozostająca po kąpieli, pływaniu w basenie lub prysznicu, może powodować przejściowe zatkanie,
• infekcje ucha – ostre lub przewlekłe zapalenie ucha środkowego, często po infekcjach górnych dróg oddechowych. Początkowo są spowodowane najczęściej zakażeniem wirusowym i występuje zatkane ucho od kataru. U części osób przechodzi w zakażenie bakteryjne wymagające leczenia antybiotykiem,
• zmiany ciśnienia atmosferycznego – szybkie zmiany ciśnienia, np. podczas startu samolotu, mogą prowadzić do zablokowania trąbki Eustachiusza (połączenia ucha środkowego z gardłem),
• alergie i przeziębienia – powodują obrzęk błon śluzowych i utrudniają odpływ wydzieliny z ucha,
• ciało obce w uchu – szczególnie u dzieci, które mogą wkładać drobne przedmioty do przewodu słuchowego,
• problemy z trąbką Eustachiusza (słuchową) lub zmiany anatomiczne – przewlekłe dolegliwości mogą być związane z zaburzeniami jej funkcji lub obecnością polipów czy torbieli,
• nagłe idiopatyczne pogorszenie słuchu – upośledzenie słuchu, które nie ma ustalonej przyczyny, pojawia się nagle, towarzyszy mu uczucie zatkania ucha, czasem szumów usznych.

Jak odetkać ucho i kiedy udać się do lekarza?

Zatkane ucho i szum – jak odetkać i nie zrobić przy tym sobie krzywdy? Uczucie zatkanych uszu bywa irytujące, a próby samodzielnego odetkania ucha mogą przynieść ulgę, ale równie dobrze – przy niewłaściwym wykonaniu – mogą pogorszyć sytuację.

Kiedy zatkane ucho wymaga konsultacji lekarskiej?

Choć przytkane ucho często jest niegroźną i przejściową dolegliwością, istnieją sytuacje, w których samodzielne próby odetkania mogą być nie tylko nieskuteczne, ale wręcz niebezpieczne. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja z lekarzem – najlepiej otolaryngologiem (laryngologiem), który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę i wdroży leczenie.

Oto sytuacje, w których bezwzględnie należy udać się do lekarza:

·       Silny lub narastający ból ucha – zatkane ucho i ból, zwłaszcza jednostronny i nasilający się z czasem, może świadczyć o stanie zapalnym, np. ostrym zapaleniu ucha środkowego. Nieleczone infekcje mogą prowadzić do groźnych powikłań, takich jak perforacja błony bębenkowej czy zapalenie wyrostka sutkowatego.

·       Gorączka – obecność podwyższonej temperatury ciała w połączeniu z bólem lub uczuciem zatkanego ucha sugeruje proces zapalny. Może to być infekcja bakteryjna wymagająca antybiotykoterapii. Gorączka to znak, że organizm walczy z zakażeniem, które nie powinno być ignorowane.

·       Wyciek z ucha – każdy płyn wydobywający się z ucha – przezroczysty, ropny, zabarwiony krwią lub mętny – jest objawem patologicznym. Wyciek może wskazywać na perforację błony bębenkowej, infekcję lub obecność ciała obcego.

·       Utrata słuchu utrzymująca się powyżej 2-3 dni – jeśli uczucie zatkania nie mija mimo prób odetkania ucha (np. przy użyciu kropli zmiękczających woskowinę), a niedosłuch pozostaje, należy zgłosić się do lekarza. Przewlekła niedrożność może prowadzić do trwałego uszkodzenia struktur ucha środkowego lub wewnętrznego.

·       Zawroty głowy, nudności, zaburzenia równowagi – te objawy mogą świadczyć o zajęciu błędnika lub innych struktur ucha wewnętrznego i wymagają pilnej diagnostyki. Czasem mogą być też wynikiem nerwiaka nerwu słuchowego lub innych zmian neurologicznych.

·       Zatkane ucho po urazie głowy lub ucha – w przypadku, gdy uczucie zatkania pojawiło się po urazie – np. uderzeniu w głowę lub gwałtownym uderzeniu fali dźwiękowej (np. huk) – istnieje ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej, złamania kosteczek słuchowych lub urazu ciśnieniowego. Wymagana jest ocena otolaryngologiczna.

·       Podejrzenie ciała obcego (szczególnie u dzieci) – wkładanie małych przedmiotów do ucha jest częstym zjawiskiem u dzieci. Próby samodzielnego ich usunięcia mogą spowodować uszkodzenie przewodu słuchowego lub błony bębenkowej. Taki przypadek wymaga interwencji lekarza z odpowiednim sprzętem.

·       Brak poprawy po zastosowaniu domowych metod – jeżeli po kilku dniach stosowania domowych sposobów (np. kropli zmiękczających, ciepłych okładów, manewrów wyrównujących ciśnienie) nie ma poprawy – należy zgłosić się do specjalisty. Dalsze domowe eksperymenty mogą pogorszyć stan ucha.

Domowe sposoby na zatkane ucho

Warto zadać pytanie, co na zatkane ucho przyniesie najszybszą ulgę kiedy dolegliwości pojawią się w domu. W przypadku braku niepokojących objawów i podejrzeń poważnej patologii można zastosować domowe metody, które często skutecznie przynoszą ulgę. Ważne jednak, by podchodzić do nich ostrożnie – zwłaszcza w przypadku dzieci lub wcześniejszych problemów z uszami. Oto bezpieczne i polecane sposoby:

• krople do uszu – dostępne bez recepty preparaty zmiękczające woskowinę,,
• manewr Valsalvy – skuteczny przy zmianach ciśnienia. Polega na dmuchaniu przez zamknięte usta. Szczególnie przydatny podczas lotu samolotem,
• ziewanie i przełykanie – naturalne sposoby na otwarcie trąbki Eustachiusza,
• ciepły, nie gorący okład na ucho – działa rozluźniająco i może wspomagać usuwanie zalegającej woskowiny lub płynu.

Zobacz także: Płukanie uszu – kiedy się je przeprowadza i na czym polega?

Jak uniknąć uczucia zatkanego ucha?

Zatkanemu uchu można w wielu przypadkach skutecznie zapobiegać poprzez odpowiednią profilaktykę. Nawykowe stosowanie nieprawidłowych metod higieny uszu, narażenie na infekcje czy brak ochrony w sytuacjach ryzykownych mogą sprzyjać częstym nawrotom dolegliwości. Oto kilka prostych, ale skutecznych wskazówek:

• prawidłowa higiena uszu – unikanie agresywnego czyszczenia i stosowanie specjalistycznych preparatów,
• nieużywanie patyczków higienicznych – mogą one jedynie wepchnąć woskowinę głębiej,
• zatyczki do uszu podczas pływania – chronią przed wnikaniem wody do przewodu słuchowego,
• leczenie alergii i infekcji górnych dróg oddechowych – pozwala utrzymać prawidłową drożność trąbki Eustachiusza,
• unikanie nagłych zmian ciśnienia bez przygotowania – np. połykanie śliny podczas startu samolotu, stosowanie gumy do żucia.