Niedosłuch – rodzaje i stopnie. Przyczyny powstania i sposoby leczenia niedosłuchu

W Polsce problemy ze słuchem ma około 600 tys. osób. Niedosłuch dotyczyć może jednego ucha lub obu uszu. Zaburzenie to w znaczący sposób utrudnia codzienne funkcjonowanie i jednocześnie obniża jakość życia. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny niedosłuchu. Dowiedz się, po czym poznać, że dziecko gorzej słyszy.

Kogo dotyczy niedosłuch?

Niedosłuch to zaburzenie, które może zostać zdiagnozowane w każdym wieku. Najczęściej dotyka osób starszych, co związane jest bezpośrednio ze zmianami patologicznymi towarzyszącymi procesowi starzenia się narządu słuchu. Nieprawidłowość ta nie jest jednak obca najmłodszym. Upośledzenie słuchu może mieć źródło jeszcze w życiu płodowym, dlatego w celu wykrycia wczesnego niedosłuchu wykonywane są badania przesiewowe noworodków.

Jakie są rodzaje i stopnie niedosłuchu?

Istnieją następujące rodzaje niedosłuchu:

• przewodzeniowy – jest wynikiem zaburzenia w części przewodzącej dźwięk, czyli w obrębie ucha środkowego lub zewnętrznego przewodu słuchowego; osoby z tym typem niedosłuchu lepiej słyszą wysokie tony;
• odbiorczy – jest wynikiem zaburzenia w części odbierającej dźwięk, czyli nerwu ślimakowego (niedosłuch pozaślimakowy), narządu Cortiego (niedosłuch ślimakowy), zwoju spiralnego (niedosłuch ośrodkowy); osoby z tym typem nieodsłuchu lepiej słyszą niskie tony;
• mieszany – charakteryzuje się jednoczesnym występowaniem powyższych rodzajów niedosłuchu.

Biorąc pod uwagę skalę natężenia, specjaliści wyróżniają cztery stopnie niedosłuchu:

• łagodny – 20-40 dB – problem ze słyszeniem cichych dźwięków;
• umiarkowany – 41-70 dB – problem ze słyszeniem dźwięków o umiarkowanym poziomie głośności. Osoba słyszy mowę, jeśli rozmówca mówi głośno. Mowa jest łatwiej rozumiana jeśli widzi rozmówcę;
• zaawansowany – 71-90 dB – mowa odbierana tylko, gdy rozmówca mówi głośno i blisko ucha. Osoba słyszy wyłącznie głośne dźwięki, trudno jej nadążać za rozmową w grupie;
• głęboki (głuchota) – powyżej 90 dB. – osoba w ogóle nie słyszy mowy, bez urządzeń wspomagających słyszenie nie może prowadzić rozmowy. Odbiera tylko bardzo głośne dźwięki.

Przyczyny powstania niedosłuchu

Niedosłuch może mieć charakter nabyty lub wrodzony. W pierwszym przypadku dochodzi do niego w wyniku chorób, urazów, działania leków. W drugim przypadku powstaje w wyniku predyspozycji genetycznych, czynników szkodliwych, na które narażone było dziecko na etapie życia płodowego, np. promieniowanie rentgenowskie, konflikt serologiczny, choroby matki.

Oto najczęstsze przyczyny niedosłuchu:

• przewodzeniowy na poziomie przewodu słuchowego zewnętrznego – nowotwory, ciało obce w przewodzie słuchowym zewnętrznym, wady wrodzone przewodu słuchowego zewnętrznego, woskowina;
• przewodzeniowy na poziomie ucha środkowego – zaburzenia drożności trąbki słuchowej, otoskleroza, zapalenie i urazy ucha środkowego, choroba Pageta, nowotwory, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń;
• odbiorczy – wiek, uraz akustyczny, wady wrodzone, powikłania po infekcjach, choroba Ménière’a, choroby o podłożu metabolicznym, np. cukrzyca, choroby o podłożu autoimmunologicznym, guzy kąta mostowo-móżdżkowego, urazy głowy, choroby naczyniowe mózgu, stwardnienie rozsiane, uraz ciśnieniowy.

Jak widać, za powstanie niedosłuchu odpowiadać może szereg czynników, a wiele z nich jest w sposób bezpośredni związane z narządem słuchu.

Objawy niedosłuchu

Niedosłuch może być objawem izolowanym, ale mogą mu też towarzyszyć inne dolegliwości.

W niedosłuchu przewodzeniowym najczęściej obserwuje się pogorszenie słyszenia niskich dźwięków. Zachowana jest kontrola własnego głosu. Objawami towarzyszącymi mogą być szumy uszne i wyciek z uszu.

Dla niedosłuchu odbiorczego typowe jest pogorszenie słyszalności wysokich dźwięków. Występować mogą szumy uszne, zawroty głowy, uczucie „pełności” w uchu, problem ze zrozumieniem mowy. Pacjent nie ma kontroli własnego głosu i mówi coraz głośniej.

Niedosłuch u dziecka – jak go rozpoznać?

Diagnoza niedosłuchu u dziecka może stanowić problem, ponieważ dziecko samo z siebie może nie zakomunikować wystąpienia konkretnych objawów. Dlatego warto obserwować zachowanie dziecka i w razie zauważenia niepokojących zmian, udać się do lekarza. Alarmujące zachowania dziecka to:

• izolowanie się od grupy dzieci,
• głośne oglądanie telewizora,
• mówienie głośniej niż dotychczas,
• proszenie o powtórzenie wypowiedzi,
• uskarżanie się na ból lub szumy w uszach,
• przekręcanie słów,
• niewyraźne mówienie,
• zwracanie się dziecka uchem do źródła dźwięku.

Leczenie niedosłuchu

Leczenie niedosłuchu różni się w zależności od jego przyczyny. W niedosłuchu przewodzeniowym zazwyczaj ma ono charakter zabiegowy, np. usunięcie korka woskowinowego czy ciała obcego z przewodu słuchowego. Z kolei terapia niedosłuchu odbiorczego polega na dopasowywaniu aparatów słuchowych, wszczepów ślimakowych, oraz zastosowaniu farmakoterapii. Sporadycznie leczenie wymaga przeprowadzenia operacji.

Zapobieganie niedosłuchowi

Profilaktyka słuchu powinna być stosowana przez całe życie i obejmować przede wszystkim:

• szczepienia na choroby zakaźne,
• odpowiednią higienę uszu,
• ochronę przed hałasem – racjonalne słuchanie muzyki przez słuchawki, korzystanie ze środków ochrony uszu w pracy,
• leczenie schorzeń górnych dróg oddechowych,
• racjonalne stosowanie leków ototoksycznych.

Niezwykle ważnym elementem profilaktyki niedosłuchu są badania przesiewowe niemowląt, które pozwalają wykryć nieprawidłowości na bardzo wczesnym etapie.