Uzależnienie od narkotyków – czym jest i jak się objawia?

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych– definicja

Czym jest uzależnienie od narkotyków? Jest stanem, w którym osoba staje się fizycznie i psychicznie zależna od substancji psychoaktywnych. Jest to choroba, która nie tylko zaburza normalne funkcjonowanie organizmu, ale również ma negatywny wpływ na życie społeczne, zawodowe i osobiste osoby uzależnionej. Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób) uzależnienie od narkotyków jest rozpoznawane na podstawie obecności pewnych objawów, takich jak:

• silne pragnienie lub poczucie przymusu zażywania narkotyku,
• trudności w kontrolowaniu ilości spożywanych substancji,
• rozwój tolerancji na przyjmowany środek,
• objawy odstawienia przy próbie zaprzestania używania substancji.

Narkomania staje się problemem, gdy uzależnienie od narkotyków wpływa na niemożność wykonywania innych zadań rozwojowych, takich jak praca, nauka czy pielęgnowanie relacji interpersonalnych. Oznacza to, że osoba uzależniona z powodu obsesyjnego dążenia do zdobywania i zażywania narkotyków, nie jest w stanie angażować się w normalne życie społeczne i zawodowe. Często zaniedbuje swoje obowiązki, relacje z bliskimi oraz rozwój osobisty, co może prowadzić do dalszych konsekwencji zdrowotnych, społecznych i emocjonalnych. Kryterium uzależnienia jest więc nie tylko fizyczna potrzeba zażywania narkotyków, ale także ich negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie.

Uzależnienie od narkotyków – objawy

Uzależnienie od narkotyków objawia się na wielu płaszczyznach, obejmując objawy zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Rozpoznanie problemu uzależnienia może być trudne, jednak istnieje szereg sygnałów, które mogą pomóc zauważyć, że ktoś ma problem z narkotykami. Poniżej przedstawiamy objawy, które powinny szczególnie zaniepokoić osoby uzależnione lub ich bliskich.

Objawy fizyczne narkomanii

1. Zwiększenie tolerancji – osoba uzależniona potrzebuje coraz większych dawek substancji, aby osiągnąć ten sam efekt, który towarzyszył jej pierwszym kontaktom z narkotykiem. To zjawisko jest charakterystyczne dla rozwoju uzależnienia, gdzie organizm przyzwyczaja się do danej substancji.
2. Objawy abstynencyjne – nagła próba zaprzestania używania narkotyków prowadzi do nieprzyjemnych objawów fizycznych, takich jak drżenie ciała, pocenie się, bóle głowy, nudności czy wymioty. Symptomy te często skłaniają osobę uzależnioną do ponownego sięgnięcia po substancję.
3. Zmiany w wyglądzie – zaniedbanie codziennej higieny, utrata wagi, problemy skórne, trudności ze snem, rozdrażnienie i spadek kondycji fizycznej.

Objawy psychiczne uzależnienia

1. Przymus zażywania narkotyków – osoba uzależniona odczuwa silną potrzebę lub nieodparte pragnienie (przymus) przyjęcia substancji i towarzyszący temu subiektywny głód narkotyku.
2. Utrata kontroli nad rozpoczynaniem i kończeniem zażywania substancji oraz ilością przyjętego narkotyku – osoba uzależniona zwiększa dawkę zażywanego środka.
3. Zmiana zachowań i unikanie bliskich – osoba uzależniona często zaczyna ukrywać swoje nałogi przed najbliższymi, kłamiąc o ilości i częstotliwości zażywanych substancji. Może także wycofywać się z relacji społecznych, unikając bliskich i otoczenia.
4. Unikanie trudnych emocji – narkotyki stają się sposobem na radzenie sobie z emocjami. Sięganie po substancje zmieniające świadomość w obliczu samotności, nudy, smutku, wstydu, poczucia winy, trudności, niepowodzeń, straty.
5. Myśli o narkotykach – uzależnieni często myślą o narkotykach (myśli powracające jak bumerang), co jest jednym z charakterystycznych objawów nałogu.
6. Niepokój i lęk – częste odczuwanie niepokoju i lęku o nieuzasadnionym podłożu.

Objawy behawioralne narkomanii

1. Zmiana stylu życia – uzależniony zaczyna zmieniać swoje codzienne życie, aby dostosować je do zdobywania narkotyków. Może dojść do zmiany środowiska, stylu ubierania się, a także nawiązywania nowych znajomości, które wspierają nałóg.
2. Zaniedbywanie obowiązków – w wyniku uzależnienia osoba może zacząć zaniedbywać swoje obowiązki zawodowe, rodzinne czy społeczne, a nawet podstawowe czynności higieniczne.
3. Problemy z prawem – sięganie po narkotyki, a także powiązane z tym zachowania, takie jak handel substancjami czy ich posiadanie, mogą prowadzić do kłopotów z wymiarem sprawiedliwości.
4. Destrukcja życia osobistego – zażywanie substancji mimo wyraźnych szkód, strat i destrukcji w różnych obszarach życia. Prowadzi to do pogłębiających się problemów w każdej sferze funkcjonowania. 
5. Rezygnacja z innych źródeł przyjemności – postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności (które kiedyś przynosiły radość, np. hobby) na rzecz zdobywania i przyjmowania substancji uzależniającej.

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych – skutki

Główny Inspektorat Sanitarny podaje, iż w naszym kraju na skutek zażywania narkotyków umiera rocznie ok. 200 osób. Według najnowszych informacji zawartych w „Raporcie o stanie narkomanii w Polsce 2020”, wydanym przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii (KBPN), używanie narkotyków deklarował co dziesiąty badany z grupy wiekowej: 15-34 lata (dane z 2018 r.).

Uzależnienie to charakteryzuje się tym, że tak samo, jak objawy, również jej skutki dotykają wszystkich obszarów funkcjonowania, a więc sfery fizycznej, psychicznej i społecznej. Z czasem uzależnienie od narkotyków staje się coraz bardziej destrukcyjne, powodując nieodwracalne zmiany w organizmie i w codziennym życiu.

Skutki fizyczne uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie od narkotyków prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. Substancje psychoaktywne mają szkodliwy wpływ na większość układów w organizmie – układ nerwowy, serce, wątrobę, a także układ oddechowy. Długotrwałe zażywanie narkotyków powoduje zmiany w funkcjonowaniu mózgu, które mogą prowadzić do zaburzeń pamięci, trudności w koncentracji oraz problemów emocjonalnych. Co więcej, osoba uzależniona może doświadczać chronicznego zmęczenia, problemów z układem pokarmowym oraz osłabienia odporności (w tym HIV).

Skutki psychiczne uzależnienia od narkotyków

Nadużywanie substancji psychoaktywnych wiąże się z występowaniem problemów psychicznych. Osoby uzależnione często cierpią z powodu depresji, lęków, paranoi czy halucynacji. Długotrwałe uzależnienie może prowadzić do rozwoju zaburzeń psychicznych, które utrudniają normalne funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym. Z czasem uzależnienie staje się centralnym punktem życia osoby, a wszelkie inne cele i aspiracje stają się mniej istotne.

Skutki społeczne uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie to jest chorobą, która niszczy życie społeczne osoby uzależnionej. Z powodu utraty kontroli nad zażywaniem substancji osoby uzależnione często izolują się od swoich bliskich, zaniedbując relacje rodzinne, przyjacielskie i zawodowe. Koncentracja na zdobywaniu narkotyków prowadzi do niewykonywania obowiązków, co może skutkować utratą pracy, problemami finansowymi, a także utratą szacunku w oczach innych ludzi i destrukcją życia osobistego.

Skutki prawne uzależnienia od narkotyków

Wielu osobom uzależnionym grożą także konsekwencje prawne związane z posiadaniem, handlem lub zażywaniem narkotyków. Problemy z prawem mogą sięgać od aresztowań po wyroki sądowe, które mogą na zawsze zmienić życie osoby uzależnionej.

Przyczyny uzależnienia

Przyczyny uzależnienia są złożone i mogą wynikać z wielu czynników zarówno biologicznych, jak i środowiskowych. Często uzależnienie rozwija się na skutek chęci ucieczki od problemów emocjonalnych, takich jak stres, depresja czy lęk. W takich przypadkach narkotyki mogą wydawać się sposobem na chwilowe złagodzenie cierpienia. Ponadto, czynniki genetyczne i neurobiologiczne odgrywają ważną rolę w podatności na uzależnienie – osoby z rodzin, w których występują problemy z nałogami, są bardziej narażone na rozwój narkomanii. Również wpływ otoczenia, presja rówieśnicza czy dostępność substancji psychoaktywnych w młodym wieku mogą zwiększać ryzyko uzależnienia.

Co roku w dniu 26 czerwca na świecie jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Solidarności z Osobami Uzależnionymi od Narkotyków. Wydarzenia organizowane w tym dniu mają na celu zwiększenie współpracy międzynarodowej na rzecz zwalczania i zapobiegania uzależnieniom od substancji oraz przestrzegają przed negatywnymi skutkami ich zażywania zmieniających świadomość. Wspomniana data zbiega się nieprzypadkowo z okresem wakacyjnym. To właśnie latem wiele młodych osób sięga po narkotyki pierwszy raz. Początkowe wakacyjne eksperymentowanie traktowane jako zabawa, może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Czy uzależnienie to choroba?

Tak, uzależnienie od narkotyków to choroba przewlekła, , które zmienia funkcjonowanie mózgu i wpływa na zdolność do podejmowania racjonalnych decyzji. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych prowadzi do utraty kontroli nad ich zażywaniem, mimo świadomości szkodliwości substancji. Czy uzależnienie jest uleczalne? Tak, jednak wymaga długoterminowego leczenia, które obejmuje zarówno terapię psychologiczną, jak i wsparcie medyczne. Z odpowiednią pomocą i determinacją osoba uzależniona może odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Uzależnienie od narkotyków – leczenie

Należy pamiętać, że przy wsparciu profesjonalistów, a także osób bliskich można powrócić do funkcjonowania bez narkotyków, odzyskując równowagę emocjonalną, radość i życie w wolności. Warto też obalać mity, które narosły wokół ludzi uzależnionych, nie ulegać stereotypom czy uprzedzeniom na ich temat, unikać stygmatyzacji oraz wykluczania osób borykających się z problemami spowodowanymi przyjmowaniem środków odurzających.

Jak leczyć uzależnienie od narkotyków? Trzeba podkreślić, że jest to proces złożony, który wymaga indywidualnego podejścia. W zależności od stopnia uzależnienia stosuje się różne metody terapeutyczne. Wiele osób korzysta z pomocy ośrodków terapeutycznych, które oferują intensywną pomoc w leczeniu uzależnienia. Terapie grupowe, takie jak Anonimowi Narkomani (NA), stanowią istotny element wsparcia, ponieważ umożliwiają wymianę doświadczeń i zapewniają poczucie przynależności do wspólnoty osób, które przeżywają podobne trudności.

Równie ważną częścią leczenia są terapie psychologiczne, w tym terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga uzależnionym zrozumieć mechanizmy ich nałogu i wypracować nowe, zdrowe strategie radzenia sobie ze stresem i emocjami. Spotkania z lekarzem psychiatrą również odgrywają istotną rolę, szczególnie gdy uzależnienie wiąże się z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja czy lęki.

W niektórych przypadkach podczas leczenia uzależnienia od narkotyków stosuje się także farmakoterapię, w tym leki zastępcze, które pomagają złagodzić objawy abstynencyjne i redukują pragnienie zażywania narkotyków.

Uzależnienie od narkotyków – jak pomóc i funkcjonować z osobą uzależnioną?

Przyznanie się do istnienia problemu, rozmowa z bliską, życzliwą osobą i podjęcie decyzji o sięgnięciu po fachową pomoc to pierwszy krok na drodze zdrowienia. Terapia uzależnień umożliwia przejęcie odpowiedzialności za swoje życie, buduje i wzmacnia motywację do utrzymania abstynencji, jak też do trzeźwienia, rozumianego jako rozwój osobisty – proces prowadzący do zmian w postawach, myśleniu, przeżywaniu, radzeniu sobie z emocjami, stresem, codziennością.

Współpraca z osobą uzależnioną wymaga cierpliwości, zrozumienia i konsekwencji. Kluczowe jest unikanie tzw. wybaczania szkodliwych zachowań, które mogą wspierać kontynuowanie nałogu. Ważne, aby nie ulegać presji i nie tłumaczyć uzależnienia za osobę – wsparcie powinno polegać na motywowaniu do terapii, zachęcaniu do podejmowania zdrowych nawyków i wskazywaniu odpowiednich źródeł pomocy.

Wytrwanie w utrzymaniu abstynencji wymaga także zapewnienia odpowiednich warunków, czyli otoczenia sprzyjającego zdrowieniu. Osoby uzależnione często muszą unikać starych środowisk i towarzystw, które sprzyjają zażywaniu narkotyków. Wspierający bliscy powinni tworzyć stabilne i bezpieczne warunki do życia, oferując emocjonalne wsparcie i zachętę do wytrwałości. Warto również pamiętać o dbaniu o zdrowie fizyczne i psychiczne osoby uzależnionej, by pomagać jej odbudować poczucie wartości oraz samodzielności.

Wsparcie w uzależnieniu od narkotyków w LUX MED Harmonia

Gdzie leczyć uzależnienie od narkotyków? Poradnie Harmonia oferują wszystkim zgłaszającym się pacjentom konsultacje diagnostyczne, jak również zróżnicowane metody leczenia, pomagające radzić sobie z wyzwaniami codzienności, bez sięgania po substancje psychoaktywne. Nasi specjaliści prowadzą ambulatoryjną psychoterapię uzależnień, terapię małżeńską lub par i terapię rodzin. W uzasadnionych sytuacjach może zostać włączona farmakoterapia, leczenie psychiatryczne jest zalecane w przypadku powikłań związanych z używaniem substancji takich, jak: ostre lub przewlekłe zatrucie (intoksykacja), zespół abstynencyjny – objawy somatyczne i psychiczne po zmniejszeniu dawki lub odstawieniu narkotyku, współwystępujące zaburzenia psychiczne, jak np. zaburzenia depresyjne czy psychozy wywołane używaniem substancji, zaburzenia organiczne i deficyty neurologiczne (m.in. zaburzenia zachowania czy zespoły otępienne).

Oprócz psychoterapii indywidualnej i grupowej proponujemy inne formy pomocy psychologicznej:

• psychoedukacja,
• wsparcie motywacyjne i psychologiczne,
• poradnictwo, interwencja kryzysowa,
• terapia podtrzymująca ukierunkowana na zapobieganie nawrotom.

Pomagamy też rodzicom nastolatków i bliskim osób mających kontakt z substancjami psychoaktywnymi: uczymy rozpoznawać sygnały ostrzegawcze, wskazujące na zażywanie środków odurzających, dostarczamy rzetelnej, aktualnej wiedzy dotyczącej profilaktyki uzależnień, rekomendujemy dorosłym adekwatne zachowania w sytuacji, w której dziecko sięga po narkotyki. Nasz zespół doświadczonych profesjonalistów (psychologów, specjalistów psychoterapii uzależnień, psychoterapeutów, psychiatrów) współpracuje ze stacjonarnym Ośrodkiem Leczenia Uzależnień WOLMED. Ta prywatna Klinika Psychiatryczna i Terapii Uzależnień umożliwia pacjentowi między innymi: pobyt całodobowy, detoksykację pod okiem wykwalifikowanych specjalistów oraz wsparcie po zakończeniu terapii odwykowej.

Pamiętaj! Działając na wczesnym etapie używania narkotyków, zmniejszasz ryzyko uzależnienia. Powodzenie leczenia w dużej mierze zależy od szybkości podjęcia terapii. Co najważniejsze: zaburzeniom związanym z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych lepiej zapobiegać, niż je leczyć.

Jeśli dostrzegasz u siebie lub bliskich wyżej wymienione objawy oraz zachowania mogące świadczyć o problemie nadużywania substancji psychoaktywnych, zadzwoń już dziś i umów się na konsultację: 22 333 38 88.