Co oznacza zgryz otwarty i jak można go skorygować?

Co to jest zgryz otwarty i jakie są jego rodzaje?

Zgryz otwarty to jedna z wielu występujących wad zgryzu. Charakteryzuje się tym, że dolne i górne zęby nie mają ze sobą kontaktu, co bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie jamy ustnej i nie tylko. Pacjenci ze zgryzem otwartym mają problemy z żuciem i mówieniem, często pojawiają się bóle głowy i kręgosłupa, a nawet zaburzenia postawy ciała.

Prawidłowo ustawione zęby kontaktują ze sobą, a przy zgryzie otwartym brakuje tych kontaktów w różnych odcinkach. Dlatego wyróżniamy kilka rodzajów zgryzu otwartego:

• zgryz otwarty przedni – to jedna z najczęstszych wad diagnozowanych u dzieci, charakteryzuje się przerwą między zębami widoczną jest w przedniej części łuku zębowego; bardzo często pacjenci mają ułożone zęby w „o”,
• zgryz otwarty boczny – mówimy o nim wtedy, gdy zęby nie mają ze sobą kontaktu w odcinku bocznym z jednej lub obu stron,
• zgryz otwarty całkowity – najbardziej zaawansowany typ wady, wymagający leczenia chirurgicznego; objawia się tym, że obie szczęki są tak mocno rozchylone, że jedyny kontakt zębowy jest na ostatnich zębach trzonowych,
• zgryz otwarty szkieletowy – jest wadą dotyczącą nie tylko zębów, ale również kości; objawia się długą i wypukłą dolną częścią twarzy („long face”), a usta są napięte, przez co zmieniają się również rysy twarzy pacjenta.

Objawy zgryzu otwartego

Zgryz otwarty u dzieci i u dorosłych ma bardzo charakterystyczne objawy, widoczne w trakcie mówienia czy uśmiechania się. Pacjenci, którzy cierpią z powodu tej wady zgryzu, sami mogą zaobserwować wiele z nich w trakcie wykonywania codziennych czynności. Wśród nich można wymienić:

• szparę niedogryzową – widoczną przerwę między górnymi i dolnymi zębami w trakcie zwarcia,
• przerwy między zębami,
• przechylenia zębów,
• problemy z odgryzaniem pokarmów,
• podniesienie podniebienia,
• skrócenie górnej wargi,
• obniżenie napięcia mięśniowego w wargach,
• zaburzenie proporcji twarzy – tzw. long face,
• wady wymowy (np. seplenienie),
• problemy z oddychaniem.

Zgryz otwarty – przyczyny

Zgryz otwarty u dzieci rzadko ma podłoże genetyczne. Diagnozuje się go wtedy, gdy stwierdzono nieprawidłowości w budowie kości szczęki lub żuchwy. Zazwyczaj jego przyczyny należy jednak szukać w złych nawykach czy innych chorobach wpływających na funkcjonowanie narządów w obrębie jamy ustnej.

U niemowlaków zgryz otwarty może powstać od długotrwałego ssania smoczka lub palca – dlatego warto używać smoczka tylko w wyjątkowych sytuacjach. Wielokrotnie dzieci ssą go niemalże przez całą dobę, co może wpłynąć na powstanie wady zgryzu. Zgryz otwarty u 2-latka lub starszych dzieci może być wynikiem obgryzania paznokci bądź np. gryzienia kredek. Warto więc zwracać uwagę na tego typu nawyki i reagować jak najszybciej.

Zgryz otwarty u dorosłych i dzieci może być także spowodowany różnego rodzaju chorobami, które powodują problemy z oddychaniem. Wśród nich można wymienić astmę, alergię czy przerost migdałków i choroby endokrynologiczne. U takich pacjentów konieczne jest więc kompleksowe leczenie, aby usunąć przyczynę problemu.

Zgryz otwarty u dzieci a u dorosłych

Zgryz otwarty może występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych pacjentów. Jednak geneza powstawania tej wady i jej symptomy mogą różnić się w zależności od wieku. Zgryz otwarty u 3-latka czy mniejszych dzieci rzadko objawia się inaczej niż szparą niedogryzową w odcinku przednim – jest to wynik ssania kciuka lub smoczka.

U dorosłych zgryz otwarty może być wynikiem urazów przebytych we wczesnym dzieciństwie, które objawiają się dopiero po kilku latach. Występuje wtedy, gdy doszło do resorpcji wyrostka kłykciowego żuchwy w stawie skroniowo-żuchwowym. W wieku dorosłym zgryz otwarty może pojawić się również na skutek złych nawyków, o których pisaliśmy wcześniej lub na skutek zaniedbań wielu chorób. Może być również konsekwencją złego nawyku połykania, który utrwalił się jeszcze od czasów niemowlęcych. Przewlekłe zapalenie zatok, które wpływa na drogi oddechowe i pacjent zmuszony jest do oddychania przez usta, może również prowadzić do rozwoju tej wady zgryzu w późniejszym wieku. Jednymi z najczęstszych objawów towarzyszących zgryzowi otwartemu w wieku dorosłym jest podniesione podniebienie, wiotkość warg, problemy z żuciem czy zaburzenia proporcji twarzy.

Leczenie zgryzu otwartego

Leczenie otwartego zgryzu zależne jest przede wszystkim od wieku pacjenta, rodzaju zgryzu i stopnia zaawansowania wady. Aby ustalić, co można zrobić́ i jakie leczenie najlepiej zastosować, niezbędne jest udanie się na konsultację ortodontyczną. Ortodonta wykona niezbędną diagnostykę, aby przygotować plan leczenia dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Zgryz otwarty – jaki aparat ortodontyczny zastosować?

Otwartą wadę zgryzu leczy się głównie za pomocą aparatu ortodontycznego. Istnieje wiele różnych rodzajów aparatów, a ich wybór należy przede wszystkim do pacjenta. Jednym z nich jest aparat stały. Na zęby naklejane są na stałe metalowe lub estetyczne zamki, które łączy się za pomocą stalowego łuku. Jest to wysoce skuteczna metoda w leczeniu tego typu wad zgryzu. Pozwala kontrolować ruch zębów i ustawić je w prawidłowej pozycji w stosunkowo krótkim czasie. Mniej skomplikowane wady leczy się średnio do 1,5 roku. Minusem stałego aparatu ortodontycznego jest fakt, że nie można go zdjąć. Zdecydowanie trudniej jest też dbać o higienę jamy ustnej.

Innym rodzajem aparatu na zgryz otwarty jest Invisalign. To przezroczyste nakładki wykonane z termokurczliwego materiału, które wymienia się średnio co 1-2 tygodnie. Liczba nakładek i metoda leczenia dostosowane są do indywidualnych potrzeb pacjenta. Nakładki należy nosić około 23 godzin na dobę i ściągać je wyłącznie do jedzenia czy mycia zębów. Niewątpliwie ułatwia to codzienną higienę jamy ustnej.

Ćwiczenia na zgryz otwarty

U pacjentów ze zgryzem otwartym może być również konieczna konsultacja logopedyczna, zwłaszcza wtedy, gdy pojawiły się problemy z wymową lub gdy wada wynika z nieprawidłowego ułożenia języka. Dzięki pozbyciu się przyczyny, możliwe jest skuteczne leczenie. Logopeda może zalecić wykonywanie kilku prostych ćwiczeń, które wpłyną na poprawę pozycji żuchwy i języka. Jednym z ćwiczeń jest przykładanie języka do podniebienia i utrzymywanie go w tej pozycji przez kilka sekund. Warto również wdrożyć ćwiczenia oddechowe przez nos, aby zmniejszyć napięcie oddechowe w okolicy ust i wyrobić nawyk prawidłowego oddychania. Przy zgryzie otwartym ćwiczenia logopedyczne należy powtarzać kilkakrotnie w ciągu dnia, aby przyniosły zamierzone efekty.

Chirurgia ortognatyczna

W przypadku zgryzu otwartego szkieletowego może okazać się konieczne wdrożenie leczenia ortognatycznego. Cały proces leczenia operacyjnego powinien być ściśle zaplanowany z chirurgiem i ortodontą, ponieważ ustawienie zębów należy skorygować za pomocą aparatu ortodontycznego. Dzięki operacji można zmienić ułożenie kości – chirurg usuwa część kości z górnej szczęki, a następnie zabezpiecza ją specjalnymi śrubami. Po operacji ortognatycznej pacjent musi jeszcze nosić aparat ortodontyczny, aby ustawić prawidłowo zęby i dostosować je do panujących warunków w jamie ustnej.

Skutki nieleczonego zgryzu otwartego

Chociaż leczenie ortodontyczne wzbudza w niektórych pacjentach obawy, warto jest skorzystać ze specjalistycznej pomocy w leczeniu zgryzu otwartego. Wada zgryzu to nie tylko problem estetyczny, chociaż z wiekiem może się ona pogłębiać i wpływać na poczucie własnej wartości. Pacjenci często borykają się z licznymi kompleksami wynikającymi z wyglądu oraz wady wymowy. Nieleczony zgryz otwarty może również prowadzić do pojawienia się silnych bólów w obrębie szczęki oraz utrudnić codzienne funkcjonowanie: żucie pokarmów, odgryzanie ich czy mówienie. Dodatkowo zgryz otwarty wpływa negatywnie na funkcjonowanie całego organizmu. Źle rozdrobnione pokarmy trafiające do przewodu pokarmowego mogą powodować problemy żołądkowe. Warto więc udać się na konsultację do specjalistów w LUX MED, którzy pomogą Ci wybrać najlepszą metodę leczenia dostosowaną do Twoich potrzeb.