Przepuklina u dzieci – rodzaje, objawy, sposoby leczenia

Przepuklinę można opisać jako lekkie uwypuklenie, guzek. Może cofać się samoistnie lub pod wpływem delikatnego nacisku. Nieleczona najczęściej się powiększa i powoduje nasilone dolegliwości bólowe. Do najczęściej występujących przepuklin brzusznych u dzieci należy przepuklina pachwinowa oraz pępkowa. Dowiedz się więcej na temat rodzajów przepuklin u pacjentów pediatrycznych.

Przepuklina – co to za choroba?

Przepuklina pojawia się wówczas, gdy organy uwypuklają się poprzez szczelinę w powłoce mięśniowej, która powstaje w miejscach o mniejszej wytrzymałości. Miejsca, w których dochodzi do wytworzenia się przepukliny, określa się wrotami przepukliny. Ze względu na okres, w którym powstała przepuklina, dzieli się je na wrodzone i nabyte. U dzieci najczęściej występują przepukliny wrodzone. Poza tym patologie te stwierdza się częściej u dzieci zmagających się z chorobami przebiegającymi z zaburzeniami budowy kolagenu.

Ogólne objawy przepukliny

Niezależnie od lokalizacji przepuklina u dzieci może objawiać się jako:

• miękki guz, który początkowo można odprowadzić do jamy brzusznej,
• uczucie „pociągania”, dyskomfort, niekiedy dolegliwości bólowe podczas uciskania guza,
• wyczuwalne brzegi pierścienia przepukliny – wrót,
• w czasie aktywności fizycznej dolegliwości bólowe mogą promieniować w kierunku innych okolic ciała.

Do jakiego lekarza należy zgłosić się z przepukliną u dziecka?

W przypadku wystąpienia u dziecka przepukliny należy się z nim zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu – np. do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pediatry lub lekarza rodzinnego. Ten po potwierdzeniu problemu zdrowotnego skieruje dziecko na wizytę u chirurga dziecięcego. Szczególną sytuacją jest uwięźnięcie przepukliny – pierścień zaciska się na jej zawartości, co prowadzi do zatrzymania pasażu zaciśniętego jelita, a także zaburzenia ukrwienia uwięźniętego narządu. Przepuklina staje się napięta, twarda, czerwona, bolesna, nie można jej odprowadzić. Wówczas konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego lub udanie się na szpitalną izbę przyjęć. Uwięźnięcie pętli jelita we wrotach przepukliny jest poważnym zagrożeniem dla dziecka. Wówczas istnieje ryzyko niedrożności jelita, martwicy, a nawet przedziurawienia ściany jelita. Sytuacja taka stanowi wskazanie do operacji w trybie pilnym.

Jakie są rodzaje przepuklin u dzieci?

Występują m.in. przepukliny brzuszne, przeponowe, w bliźnie pooperacyjnej. Przepuklina brzuszna jest jedną z częstszych, jakie rozwijają się u dzieci. To choroba powłok brzucha, wymagająca interwencji chirurgicznej. Do jej ujawnienia się dochodzi w wyniku wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej – u dzieci zazwyczaj jest to kaszel, krzyk, intensywny płacz czy wypróżnianie. Wzrost ciśnienia wypycha narządy wewnętrzne przez tzw. wrota na zewnątrz. U dzieci rozwinąć się mogą różne rodzaje przepukliny brzusznej. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę wybranych z nich.

Przepuklina pachwinowa

Przepuklina pachwinowa to najczęstsza przepuklina występująca u dzieci – może dotyczyć nawet 4% niemowląt, zdecydowanie częściej chłopców.  Pojawia się, gdy część jelita przeciska się przez dolną część brzucha do pachwiny. Do przepukliny pachwinowej dochodzi wskutek zaburzeń rozwojowych, które skutkują niezamknięciem się uchyłka pochwowego otrzewnej, który następnie przechodzi przez kanał pachwinowy. Nie dochodzi do jej samoistnego cofnięcia. Przepuklina pachwinowa występuje częściej po prawej stronie, a obustronna lokalizacja zmiany należy do rzadkości. Dodatkowo do rozwoju przepukliny przyczynia się niska waga urodzeniowa dziecka, a także wcześniactwo. W obrębie przepukliny pachwinowej wyróżnia się:

• przepuklinę prostą – nie przechodzi przez kanał pachwinowy, lecz przez tzw. trójkąt Hesselbacha (struktura anatomiczna znajdująca się w pachwinie).
• przepuklinę pachwinową skośną – przechodzi przez kanał pachwinowy, a jej ujście schodzi w kierunku moszny u chłopców, a u dziewczynek w kierunku warg sromowych.

U dzieci najczęstszym typem przepukliny pachwinowej jest przepuklina wrodzona skośna.

Przepuklina pępkowa

Przepuklina pępkowa to przemieszczenie zawartości jamy brzusznej przez otwarty pierścień pępkowy. Może rozwinąć się u dzieci do 2. roku życia. Przepuklina pępkowa jest zazwyczaj niebolesna i w większości przypadków dochodzi do jej samoistnego zamknięcia po wzmocnieniu mięśni brzucha. Jeśli tak się nie stanie, należy ją zoperować. Zabieg wykonuje się zazwyczaj między 3. a 7. rokiem życia. Przepuklina pępkowa występuje częściej u wcześniaków i u dzieci czarnoskórych.

Przepuklina kresy białej

Przepuklina kresy białej inaczej nazywana jest przepukliną okołopępkową. Występuje w linii pośrodkowej ciała w nadbrzuszu (między mostkiem a pępkiem). Kresa biała to splot włókien kolagenowych rozcięgien mięśni brzucha, prostych i poprzecznych. To miejsce, w którym łączą się mięśnie obu stron brzucha. Przepuklina kresy białej nie ulega samoistnemu zamknięciu.

Rozpoznanie przepukliny

Rozpoznanie przepukliny u dzieci opiera się w dużej mierze na badaniu fizykalnym. Zdarzają się przypadki, w których podczas badania palpacyjnego nie udaje się uwidocznić uwypuklenia. Możliwe jest za to wyczucie guzka. W przypadku braku jednoznacznych cech przepukliny w badaniu palpacyjnym lekarz kieruje pacjenta na badanie USG jamy brzusznej, które pozwala na postawienie ostatecznego rozpoznania.

Leczenie przepukliny u dzieci

W przypadku przepuklin u dzieci w większości przypadków stosuje się leczenie operacyjne. Metodę zabiegu dostosowuje się indywidualnie do przypadku. Przy niewielkich przepuklinach wystarczy odprowadzić zawartość przepukliny i zszyć wrota przepukliny. W przypadku większych rozmiarów przepukliny przeprowadza się zazwyczaj zabieg metodą beznapięciową (po odprowadzeniu zawartości worka przepuklinowego w miejsce ubytku w powłokach jamy brzusznej wszywana jest specjalna siatka wzmacniająca mięśnie brzucha). Rekonstrukcja tkanki mięśniowej w jamie brzusznej ma zapobiec nawrotom przepukliny. Można też wykonać zabieg metodą laparoskopową, jednak cechuje się on większym odsetkiem nawrotów. Operacja przepukliny u dzieci wykonywana jest w trybie chirurgii jednego dnia. Dziecko po operacji powinno przez kilkanaście dni unikać wysiłku fizycznego. Zabiegi przeprowadza się po 3. miesiącu życia ze względu na bezpieczne stosowanie znieczulenia ogólnego.

Do powikłań po zabiegu należą zakażenia rany operacyjnej, krwiak, przejściowy obrzęk moszny, bardzo rzadko również uszkodzenie naczyń lub zawartości znajdujących się w worku przepuklinowym. Do nawrotów przepukliny po zabiegu dochodzi średnio u ok. 3% dzieci.