Ból głowy od zatok czy migrena? Kiedy laryngolog, a kiedy neurolog?

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest zatokowy ból głowy,
• w jaki sposób objawia się ból głowy od zatok,
• jak odróżnić zatokowy ból zatok od bólu migrenowego,
• kiedy z objawami zatokowego bólu głowy udać się do laryngologa,
• kiedy ból głowy od zatok wymaga wizyty u neurologa,
• dlaczego zatokowy ból głowy wymaga podejścia multidyscyplinarnego.

Zatokowy ból głowy  – co to właściwie jest?

Zatoki to powietrzne  przestrzenie występujące w kościach czaszki. Pokryte są błoną śluzową, może w nich znajdować się niewielka ilość wydzieliny. Struktury te spełniają kilka funkcji, między innymi oczyszczają, nawilżają i ogrzewają wdychane przez nos powietrze.

Ból głowy przy zatokach często pojawia się w wyniku stanów zapalnych, które utrudniają przepływ powietrza i wydzieliny w zatokach. Gromadząca się wydzielina wywołuje ucisk, co prowadzi do bólu w okolicach czoła, policzków czy nasady nosa.

Zatkane ujścia zatok objawiają się silnym, rozpierającym bólem, który nasila się podczas schylania się, kiedy wzrasta ciśnienie w zatokach. Dodatkowo towarzyszy mu katar, uczucie zatkanego nosa, problemy z oddychaniem przez nos i gorączka. Charakterystyczne dla bólu głowy od zatok są objawy obejmujące również ogólne uczucie zmęczenia oraz dyskomfort w rejonie twarzy. Migrena zaś wiąże się z nadwrażliwością na dźwięki, światło, zapachy i pulsującym bólem, który uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Migrenowy ból głowy w przeciwieństwie do bólu głowy od zatok ma zwykle charakter jednostronny. Błędne rozpoznanie zapalenia zatok jako migreny może skutkować niewłaściwym leczeniem.

Ból od zatok i migrena – objawy, które wprowadzają w błąd

Zapalenie zatok objawia się najczęściej katarem, uczuciem ucisku w okolicy czoła i skroni oraz bólem.  Stan zapalny wewnątrz zatok powoduje ich obrzęk, co ogranicza odprowadzanie wydzieliny i powoduje ból głowy lub uczucie ucisku w konkretnych rejonach.

Migrenowy ból głowy ma charakter pulsujący i nasila się stopniowo. Towarzyszy mu nadwrażliwość na światło, zapachy i dźwięki. Dodatkowo mogą wystąpić nudności i wymioty, czego nie ma przy zatokowym bólu głowy.

Często pacjenci mylą te dwie przypadłości, ponieważ część symptomów tych obu tak różnych schorzeń może się nakładać, a sam chory może nie potrafić dokładnie opisać objawów bólowych. Migrena to choroba, którą diagnozuje i leczy neurolog, a zatokowy ból głowy wymaga konsultacji u specjalisty laryngologa.

Z powodu wielu niecharakterystycznych objawów właściwe  leczenie zatokowego bólu głowy wymaga współpracy specjalistów z obu dziedzin medycyny.

Kiedy laryngolog przy bólu?

Prawidłowe rozpoznanie przyczyny zatokowego bólu głowy wymaga dokładnej diagnostyki. Lekarz laryngolog przeprowadza wnikliwy wywiad kliniczny, pytając o czas trwania objawów, ich nasilenie, charakter wydzieliny z nosa i przebieg ewentualnych infekcji. Następnie przeprowadza wziernikowanie nosa i gardła i w niektórych przypadkach badanie endoskopowe, które pozwala na ocenę stanu błony śluzowej. Jeśli jest ona zaczerwieniona, obrzęknięta, to najprawdopodobniej przyczyną dolegliwości jest zatokowy ból głowy.

W razie wątpliwości pomocne są badania obrazowe, jednakże obecnie badaniem pierwszego wyboru jest endoskopia, która zawsze powinna być wykonana przed jakąkolwiek inną diagnostyką obrazową. RTG zatok w zasadzie nie ma już zastosowania przy stanach zapalnych, natomiast tomografia komputerowa powinna być rozważana tylko w ściśle określonych stanach klinicznych. W sytuacji, gdy podejrzewa się zakażenie bakteryjne, lekarz może pobrać próbkę wydzieliny do badania mikrobiologicznego, co pozwala określić rodzaj patogenów wywołujących objawy i dobrać odpowiednie leczenie.

Jeśli terapia dobrana przez lekarza laryngologa nie przynosi ulgi, a bóle głowy nie łagodnieją, warto skonsultować się z neurologiem. Zakres badań laryngologicznych jest bowiem inny niż neurologicznych i być może konieczna okaże się zmiana leczenia.

Kiedy neurolog przy bólu głowy?

Objawy bólu głowy od zatok mogą być mylnie odebrane jako migrena. W czasie migreny ból lokalizuje się z jednej strony głowy, w okolicy skroni. Ból ma charakter napadowy, pulsujący, a pacjenci zgłaszają również światłowstręt, wrażliwość na dźwięki i zapachy. U niektórych osób pojawiają się mroczki lub plamy przed oczami (tzw. migrena z aurą). Przewaga objawów neurologicznych bez uczucia zatkania nosa i innych symptomów związanych z infekcją powinna skłonić do wizyty u neurologa. Migrenowy ból głowy, jeśli pojawia się często, powinien być poddany pełnej diagnostyce i leczeniu.

Zdiagnozowanie migrenowego bólu głowy na podstawie wnikliwego wywiadu klinicznego zazwyczaj nie nastręcza trudności lekarzowi. Istnieją jednak sytuacje, kiedy konieczne jest rozszerzenie diagnostyki o badania obrazowe i testy farmakologiczne.

Jeśli pacjent cierpi z powodu migrenowych bólów głowy, to typowe leczenie przeciwzapalne zalecone przez laryngologa nie przyniesie zamierzonej poprawy.

Przeczytaj też: Migrena – co to jest? Przyczyny, rodzaje, sposoby leczenia migrenowego bólu głowy

Bóle głowy – współpraca laryngologa i neurologa jako klucz

Interdyscyplinarne podejście do leczenia zatokowego bólu głowy polega na współpracy między różnymi specjalistami takimi jak neurolog i laryngolog. Niekiedy pomocna okazuje się również rehabilitacja i pomoc psychologiczna. Różne metody diagnostyczne to klucz do szybkiego ustalenia właściwej przyczyny dolegliwości bólowych. Bardzo ważnym elementem diagnostyki jest także prowadzenie dziennika bólów głowy przez pacjenta. Notowanie czasu wystąpienia, intensywności i okoliczności pojawienia się bólów może dostarczyć cennych informacji do postawienia diagnozy.

Leczenie bólów głowy od zatok jest długotrwałe i wymaga regularnych wizyt kontrolnych. Laryngolog monitoruje skuteczność zastosowanego leczenia i w razie potrzeby dokonuje jego modyfikacji. Jeśli objawy wskazywały na niedrożność zatok, leczenie powinno obejmować zwalczanie stanu zapalnego, zmniejszenie obrzęku błony śluzowej i przywrócenie drożność ujść zatok. W przypadku towarzyszącej temperatury wskazane jest zastosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych.

Przy braku poprawy stanu zdrowia konieczne jest rozszerzenie diagnostyki o badania neurologiczne i zmodyfikowanie leczenia. Współpraca lekarzy z tych dwóch dziedzin: laryngologii i neurologii znacznie przyspiesza ustalenie przyczyny dolegliwości bólowych, a co się z tym wiąże - pozwala podjąć leczenie, które dość szybko przyniesie ulgę. Bardzo ważnym elementem w przeciwdziałaniu wystąpienia bólu głowy od zatok jest edukacja pacjenta. Lekarz prowadzący powinien dostarczyć pacjentowi informacji na temat mechanizmów powstawania bólu, możliwych czynników wyzwalających oraz domowych sposobów radzenia sobie z bólem.

Zatokowy ból głowy i migrena – nie daj się złapać w pułapkę mylących objawów

Bóle głowy mogą objawiać się w różnoraki sposób. Zawsze jednak są objawy wiodące, które pacjent odczuwa jako te najbardziej dokuczliwe. Zaburzenia równowagi, światłowstręt i objawy neurologiczne powinny nasuwać podejrzenie migrenowego bólu głowy.

Zatkane zatoki, jako że mogą być spowodowane infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi lub reakcją alergiczną manifestują się bólem w obrębie zatok, uczuciem zatkanego nosa oraz katarem. W przeciwieństwie do migreny dolegliwościom bólowym w obrębie zatok często towarzyszy gorączka.

Uciążliwy ból głowy od zatok powinien skłonić do konsultacji lekarskiej. Jeśli objawy są niecharakterystyczne lub pacjent nie jest w stanie scharakteryzować objawów wiodących, warto skorzystać z pomocy lekarza rodzinnego. Ma on możliwość skierować pacjenta do laryngologa lub neurologa.

Równowaga między diagnostyką neurologiczną i laryngologiczną to klucz do szybkiego ustalenia przyczyny dolegliwości bólowych.