Zwyrodnienie plamki żółtej – co to jest i jak się leczy?

Zwyrodnienie plamki żółtej zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę społeczną. Sprawdź, jakie czynniki sprzyjają powstaniu zwyrodnieniu plamki żółtej i jakie objawy towarzyszą tej chorobie. Dowiedz się też, jakie są jej metody leczenia.

Co to jest zwyrodnienie plamki żółtej?

Zwyrodnienie plamki żółtej, niegdyś nazywane starczym zwyrodnieniem plamki, to przewlekła, postępująca choroba oczu. Dotyczy przede wszystkim osób po 50 roku życia, choć zdarzają się przypadki wcześniejszego jej powstania. W efekcie tej choroby dochodzi do uszkodzenia siatkówki, w tym zwłaszcza plamki żółtej, która jest jej centralną częścią. Prowadzi to do pogorszenia wzroku, a w ciężkich przypadkach do utraty widzenia.

Do czynników ryzyka należą m.in.

• podeszły wiek,
• palenie tytoniu,
• choroby układu sercowo-naczyniowego,
• rasa biała,
• niebieska tęczówka,
• obciążony wywiad rodzinny w kierunku zwyrodnienia plamki żółtej,
• dalekowzroczność, wieloletnie narażenie na intensywne światło,
• dieta uboga w przeciwutleniacze (m.in. witaminy C i E).

Objawy zwyrodnienia plamki żółtej

Zwyrodnienie plamki żółtej na początkowym etapie może nie dawać objawów. Z czasem mogą pojawić się następujące dolegliwości:

• obniżenie ostrości widzenia,
• zniekształcone widzenie linii prostych,
• trudności w czytaniu i pisaniu,
• obraz niewyraźny, przymglony, zamazany, zniekształcony.

Wraz z zaawansowaniem choroby pojawia się centralny mroczek. Można go opisać jako zaciemnienie środka pola widzenia. Powiększa się, co powoduje nasilający się spadek kontrastu barw i ostrości widzenia. Ostatecznym objawem zwyrodnienia plamki żółtej jest utrata wzroku. Pogorszenie widzenia wiąże się z obniżeniem zdolności do codziennego funkcjonowania oraz wzrostem ryzyka upadków i urazów. Choroba ma z reguły charakter obuoczny, jednak jej postęp w każdym oku może być różny.

Jakie są rodzaje zwyrodnienia plamki żółtej?

Wyróżniamy dwa rodzaje zwyrodnienia plamki żółtej: postać sucha i postać mokra. Postać sucha, stanowi zdecydowaną większość przypadków choroby (około 90%). Ma łagodniejszy przebieg. Dochodzi w niej do stopniowego niszczenia komórek nabłonka barwnikowego siatkówki na skutek pojawiających się złogów (tzw. druz). Postać mokra stanowi około 10% przypadków choroby. Ten rodzaj ma zwykle ciężki przebieg, a znaczna utrata widzenia może nastąpić nawet w ciągu kilku dni.  Do zwyrodnienia plamki żółtej dochodzi tutaj w wyniku powstawania nieprawidłowych naczyń w jej okolicy. W konsekwencji  dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Postać ta odpowiada za 90% przypadków poważnej utraty wzroku.

Na czym polega leczenie zwyrodnienia plamki żółtej?

W zwyrodnieniu plamki żółtej nie ma leczenia przyczynowego. Dostępne metody polegają na łagodzeniu objawów I zapobieganiu postępowi choroby. Sposób leczenia zależy od postaci choroby. W przypadku mokrej formy wykorzystywana jest terapia lekami anty-VEGF, których zadaniem jest hamowanie powstawania i rozwoju nieprawidłowych naczyń pod siatkówką. Preparaty te podawane są poprzez iniekcję wewnątrzgałkową. Po znieczuleniu oka kroplami lekarz wstrzykuje w nie substancję przy użyciu cienkiej igły. Pacjent może odczuć jedynie niewielki ucisk podczas podawania leku.

Inną metodą leczenia postaci mokrej jest terapia fotodynamiczna, która polega na podaniu dożylnie leku, następnie aktywowanego w plamce żółtej przy użyciu światła laserowego. Jest to jednak sporadycznie stosowane rozwiązanie i wymaga specjalnego przygotowania przez pacjenta. W przypadku suchej postaci jak dotąd nie ma skutecznej metody leczenia.

Chorym z objawami zwyrodnienia plamki żółtej zaleca się właściwą dietę i suplementację luteiną, zeaksantyną, antyoksydantami oraz kwasami omega-3. Dla osób z zaawansowaną postacią choroby przeznaczone są różnego rodzaju środki, które mogą poprawić funkcjonowanie, w tym m.in. pomoce w poruszaniu się i orientacji, pomoce optyczne (soczewki) i nieoptyczne (powiększalniki telewizyjne, książki na taśmach, systemy komputerowe). Nie ma obecnie żadnych metod leczenia pozwalających cofnąć efekty suchego zwyrodnienia plamki żółtej. Zdrowy styl życia I stosowanie dobranego przez okulistę zestawu witamin, minerałów I przeciwutleniaczy może spowolnić postęp choroby I hamować przejście formy suchej w wysiękową.  

Czy można zapobiec zwyrodnieniu plamki żółtej w oku?

Aby ograniczyć ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, zaleca się stosowanie zasad zdrowego trybu życia, czyli:

• redukcję masy ciała,
• ograniczenie spożywania tłuszczów zwierzęcych,
• zmniejszenie spożycia alkoholu,
• zwiększenie podaży nienasyconych kwasów tłuszczowych,
• zaprzestanie palenia tytoniu,
• dietę bogatą w antyoksydanty i minerały, w tym m.in. witaminy C i E, cynk, selen, luteinę i zeaksantynę,
• ochronę oczu przed szkodliwym działaniem promieni UV.

Nie można zapomnieć o regularnym badaniu oczu, aby jak najwcześniej wykryć ewentualne choroby i zapobiec dalszemu uszkodzeniu wzroku.