Skrócone wędzidełko podjęzykowe – konsekwencje i metody leczenia

Skrócone wędzidełko podjęzykowe rozwija się w wyniku zaburzonej apoptozy (procesu destrukcji) budujących go komórek, co w warunkach prawidłowych pozwala na uwolnienie końca języka. Zaburzenie tego procesu prowadzi do różnego stopnia przytwierdzenia języka do dna jamy ustnej. Stan ten określa się mianem ankyloglosji i może występować nawet u ok. 10% dzieci, częściej u chłopców. Sprawdź, w jaki sposób się objawia i jak wygląda leczenie skróconego wędzidełka językowego.

Co to jest wędzidełko języka?

Wędzidełko języka to fałd tkanki łącznej, który znajduje się w linii środkowej dolnej części języka i łączy go z dnem jamy ustnej i żuchwą. Można go zaobserwować w czasie unoszenia języka w stronę podniebienia.

Co może wskazywać na skrócone wędzidełko podjęzykowe?

Skrócone wędzidełko podjęzykowe jest dość częstą zmianą anatomiczną. Na jego występowanie wskazywać mogą następujące objawy:

• u noworodków i niemowląt problemy ze ssaniem piersi, bolesne przygryzanie piersi w trakcie ssania, u starszych dzieci problemy z jedzeniem pokarmów stałych;
• trudności z wypowiedzeniem głosek przedniojęzykowozębowych (t, d, n), a także: sz, ż, cz, dż, r;
• wyciągnięty na zewnątrz język ma zaokrąglony koniec, jego czubek jest wcięty do środka, a on sam przyjmuje kształt serduszka, należy jednak pamiętać, że brak „serduszka” nie wyklucza krótkiego wędzidełka;
• rotacja języka w jedną stronę podczas wysuwania go na brodę;
• asymetria w napięciu języka;
• zaleganie języka na dnie jamy ustnej, co powoduje odkładanie nadmiaru śliny i ślinienie się;
• trudności z wysunięciem języka na brodę lub uniesieniem go w kierunku wałka dziąsłowego.

Skrócone wędzidełko podjęzykowe – konsekwencje

Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe może wiązać się z rozmaitymi konsekwencjami. Należą do nich m.in.:

• wady wymowy – skrócone wędzidełko podjęzykowe sprawia problemy podczas wymawiania głosek, które wymagają pionizacji języka, czyli podniesienia jego czubka w stronę wałka dziąsłowego znajdującego się na podniebieniu. Może też powodować seplenienie międzyzębowe z uwagi na występowanie tendencji do wsuwania języka między zęby;
• nieprawidłowy wzorzec ssania – skrócone wędzidełko podjęzykowe u niemowląt utrudnia pobieranie pokarmu. W trakcie karmienia piersią niemowlę powinno unieść językiem brodawkę i docisnąć ją do wału dziąsłowego, a z krótkim wędzidełkiem jest to znacznie ograniczone;
• nieprawidłowy wzorzec połykania – w czasie połykania pokarmu język powinien unosić się ku podniebieniu, tymczasem zbyt krótkie wędzidełko pozwala na wykonywanie ruchów w kierunku do przodu i do tyłu. To typowe dla niemowlęcego sposobu połykania, który powinien zaniknąć do 3. roku życia, a skrócone wędzidełko podjęzykowe powoduje jego utrwalanie;
• nieprawidłowy wzorzec żucia – przeżuwanie pokarmu wymaga sprawnej pracy języka, który przenosi jedzenie między zęby trzonowe;
• niekorzystne ruchy kompensujące ograniczoną ruchomość języka, takie jak nieprawidłowy ruch żuchwą – rotacja w jedną stronę, która predysponuje do asymetrii w ruchu warg, ograniczenia otwarcia ust, a także problemów ze stawami żuchwowo-skroniowymi;
• wpływ na pracę krtani i więzadeł głosowych – nieprawidłowa praca mięśni języka oddziałuje na mięśnie twarzy i krtani, obserwuje się gorszą pracę więzadeł głosowych, np. ubezdźwięcznianie głosek (zastępowanie głosek dźwięcznych np. dziwny – „ciwny”), jąkanie, krztuszenie się;
• powstawanie patologii w jamie ustnej – skrócone wędzidełko podjęzykowe predysponuje do rozwoju chorób przyzębia i wad zgryzu (np. tendencja do wsuwania języka między zęby sprzyja powstaniu zgryzu otwartego) oraz do odkładania się kamienia nazębnego, co ułatwia rozwój próchnicy.

Jak leczy się skrócone wędzidełko językowe?

W większości przypadków diagnozę skróconego wędzidełka językowego stawia lekarz pediatra. Opiera się ona na oględzinach i badaniu palpacyjnym. Ocenia się m.in.: pozycję i kształt języka w spoczynku i w czasie poruszania się, długość wolnego fałdu wędzidełka, sprężystość i grubość wędzidełka, wielkość przyczepu wędzidełka do dna jamy ustnej i części zębodołowej żuchwy. Następnie pacjent kierowany jest do laryngologa, który może wykonać zabieg przecięcia, korekty lub wycięcia wędzidełka. Zachowawcze metody, typu masaż czy ćwiczenia, nie mają potwierdzonej skuteczności w samodzielnym leczeniu skróconego wędzidełka.

W zależności od charakteru zmiany lekarz może przeprowadzić różne zabiegi. Najczęściej stosowana jest frenulotomia. Polega na poziomym przecięciu wędzidełka w znieczuleniu miejscowym. Zabieg jest bezbolesny i trwa bardzo krótko, a rana szybko się goi – około 2–3 dni. Frenektomia to całkowite wycięcie wędzidełka, a frenuloplastyka obejmuje różne metody jego korekty. Po zabiegu należy przystąpić do ćwiczeń pionizujących język, które są konieczne do przywrócenia jego prawidłowej ruchomości, a także do zapobiegania bliznowacenia rany i nawrotu dolegliwości. Oto przykładowe ćwiczenia po zabiegu:

• oblizywanie wargi górnej przy szeroko otwartej buzi;
• dotykanie językiem nosa i brody;
• naśladowanie kota pijącego mleko – w pierwszej kolejności trzeba wysunąć język z buzi do przodu, a następnie skierować w górę i schować;
• naśladowanie odgłosu kopyt konia – kląskanie językiem;
• wysunięcie języka na zewnątrz i naprzemienne kierowanie nim do kącików ust.

Po zabiegu podcięcia skróconego wędzidełka podjęzykowego wskazane jest wykonywanie masażu. Robi się to przez gazę (dzięki czemu język nie wyślizguje się) ruchem, jakby się liczyło pieniądze. Język delikatnie wywija się do góry, masuje się go od nasady do czubka, jednocześnie podnosi się go do góry.