Pieluszkowe zapalenie skóry - jak sobie z nim radzić

Czym jest pieluszkowe zapalenie skóry i dlaczego powstają podrażnienia?

Pieluszkowe zapalenie skóry (napkin dermatitis, diaper dermatitis), potocznie zwane odparzeniem to stan zapalny występujący w okolicy skóry objętej noszeniem pieluchy. Zmiany zapalne lokalizują się głównie na pośladkach, w pachwinach i okolicach intymnych. Skóra malucha jest niedojrzała i bardzo delikatna, co sprawia, że jest mniej odporna na pocieranie i czynniki chemiczne.

Inne czynniki sprzyjające odparzeniom pieluszkowym to:

• wilgoć i maceracja naskórka – rzadko zmieniana pieluszka sprawia, że skóra jest przez długi czas mokra od moczu. Wilgotny naskórek łatwo ulega rozmiękczeniu i uszkodzeniu, przez co traci swoje właściwości ochronne. Substancje drażniące i drobnoustroje znajdujące się w moczu i kale łatwiej przenikają w głąb skóry i wywołują stan zapalny.
• podrażnienie mechaniczne – stałe ocieranie się pieluszki o skórę może powodować mikrourazy. Szczególnie narażone na otarcia są wewnętrzne strony ud, fałdy pachwinowe, okolica narządów płciowych oraz brzuch dziecka. Uszkodzona mechanicznie skóra staje się bardziej podatna na odparzenia i stan zapalny.
• kontakt skóry z moczem i kałem – mocz zawiera związki chemiczne, które działają drażniąco na skórę. Kał z kolei zawiera enzymy trawienne oraz bakterie mogące wywołać stan zapalny skóry.
• reakcje alergiczne – skóra może być uczulona na substancje chemiczne zawarte w pieluszkach, chusteczkach nawilżanych lub kremach do pielęgnacji.

Do powstania pieluszkowego zapalenia skóry przyczynia się również:

• zbyt rzadkie zmienianie pieluch, niedokładne mycie przy przewijaniu czy stosowanie nieodpowiednich kosmetyków,
• używanie grubych, nieprzepuszczających powietrza pieluszek,
• długotrwałe leczenie antybiotykami.

Choć pieluszkowe zapalenie skóry w większości przypadków ma łagodny przebieg, to zaniedbane może prowadzić do nadkażeń bakteryjnych lub grzybiczych skóry. Warto więc odpowiednio pielęgnować skórę niemowlęcia i reagować na pierwsze objawy i podrażnienie skóry.

Zobacz także: Wysypka u dziecka – co robić z tymi krostkami?

Jak rozpoznać pieluszkowe zapalenie skóry - objawy i stopnie nasilenia zmian

Pieluszkowe zapalenie skóry zazwyczaj manifestuje się łagodnym zaczerwienieniem i obrzękiem skóry w okolicy objętej pieluszką. Dziecko bywa w tym czasie niespokojne i drażliwe, ponieważ zmiany skórne powodują pieczenie i świąd.

W przypadku braku szybkiej interwencji zmiany te mogą się zaostrzyć, przybierając postać grudek, pęcherzyków i nadżerek, które mają tendencję do łuszczenia się.

Kolejnym stopniem zaawansowania pieluszkowego zapalenia skóry są i infekcje i nadkażenia zmian skórnych. Skóra w okolicy pieluszkowej pokrywa się żółtymi strupami, a niekiedy obserwowany jest też ropny wysięk. Dziecko w tym czasie staje się płaczliwe, ponieważ odczuwa ból i dyskomfort. Jeśli takie symptomy wystąpią, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Specjalistą, który może pomóc w diagnostyce i leczeniu pieluszkowego zapalenia skóry, jest zazwyczaj lekarz pierwszego kontaktu: pediatra lub internista.

Pieluszkowe zapalenie skóry u niemowląt - pierwsze działania zaradcze

Profilaktyka pieluszkowego zapalenia skóry obejmuje następujące działania:

• częsta zmiana pieluch,
• stosowanie pieluszek o dobrej chłonności i dopasowanych rozmiarów,
• okresowe „wietrzenie” skóry, czyli pozostawienie dziecka bez pieluszki na krótki czas,
• oczyszczanie skóry dziecka kosmetykami, które nie zawierają drażniących substancji,
• używanie kremów i maści barierowych zawierających w składzie cynk.

Rodzice powinni również bacznie obserwować skórę dziecka w sytuacji, kiedy rozpoczynają stosowanie nowego produktu kosmetycznego. Każdy nowy kosmetyk może bowiem zawierać w swoim składzie alergeny i substancje o działaniu drażniącym. Szybkie działania zaradcze pozwolą uniknąć podrażnień skóry dziecka.

Leczenie medyczne i środki farmakologiczne na pieluszkowe zapalenie skóry

Kiedy domowe sposoby na pieluszkowe zapalenie skóry nie wystarczają, warto skorzystać z pomocy lekarza. Dobierze on odpowiednie preparaty takie jak:

• maści lub kremy zawierające sterydy - na niewielki stan zapalny,
• preparaty o działaniu przeciwbakteryjnym lub przeciwgrzybiczym w przypadku nadkażenia skóry.

W nielicznych przypadkach pieluszkowego zapalenia skóry dziecko może wymagać leczenia ogólnego lub bardziej agresywnych form terapii.

Kiedy pieluszkowe zapalenie skóry wymaga konsultacji lekarskiej

Pieluszkowe zapalenie skóry zazwyczaj przebiega łagodnie i nie potrzebuje interwencji lekarskiej. Domowe sposoby łagodzenia podrażnień w zupełności wystarczą. Jeśli jednak rodzice nie zauważają poprawy skóry dziecka mimo stosowania domowego leczenia, zmiany się zaostrzają, pojawia się ropny wysięk, głębokie nadżerki i podwyższona temperatura to warto skorzystać z pomocy lekarskiej.

Pieluszkowe zapalenie skóry może być też niebezpieczne dla dzieci z obniżoną odpornością, chorobami towarzyszącymi lub przewlekłymi chorobami skóry o nietypowym przebiegu.

Zobacz także: Atopowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy leczenie

Specjalistami, którzy mogą pomóc w ustaleniu przyczyny i zaplanowaniu zabiegów pielęgnacji skóry malucha są dermatolog dziecięcy i pediatra.

Podsumowanie i wskazówki dla rodziców

Pieluszkowe zapalenie skóry może dotknąć każdego niemowlaka. Aby mu zapobiec, wystarczy stosowanie zasad higieny miejsc objętych pieluszką. W większości przypadków pieluszkowe zapalenie skóry można też opanować prostymi metodami. Częste zmiany pieluch, stosowanie łagodnych środków myjących oraz dokładne osuszanie skóry bez nadmiernego jej pocierania to podstawa zdrowia malucha. Jeśli jednak na skórze wystąpią podrażnienia, które nie mijają po zastosowaniu domowych sposobów, warto udać się do lekarza.