Na czym polega spirometria? Jakie parametry analizuje?

Słowo spirometria wywodzi się z języka greckiego od słów spiro i metro, co tłumaczy się jako ‘pomiar oddychania’. Początki wykonywania badania spirometrycznego sięgają XIX wieku. Sprawdź, jakie są wskazania i przeciwwskazania do spirometrii. Dowiedz się, na czym polega to badanie i czy wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania.

Co to jest spirometria?

Spirometria to badanie układu oddechowego, które wykonuje się przy użyciu specjalnego aparatu zwanego spirometrem. Podczas badania spirometrycznego dokonywany jest pomiar pojemności i objętości płuc. Analizowany jest również przepływ powietrza obecnego w oskrzelach i płucach na poszczególnych fazach oddechu. Podczas badania spirometrycznego analizowane mogą być takie parametry jak m.in.:

• VC – pojemność życiowa, objętość powietrza w płucach, stanowiąca różnicę pomiędzy najgłębszym wdechem i najgłębszym wydechem,
• FVC – natężona pojemność życiowa, największa objętość powietrza wydmuchana przy maksymalnym wysiłku wydechowym po uprzednim możliwie największym wdechu,
• IC – pojemność wdechowa, maksymalna objętość powietrza, którą można wciągnąć do płuc po zakończeniu spokojnego wydechu,
• FEV1/VC – procentowy stosunek natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej do pojemności życiowej,
• TV – objętość oddechowa, objętość powietrza wdychanego do płuc i wydychanego w trakcie cyklu oddechowego,
• IRV – wdechowa objętość zapasowa, maksymalna objętość powietrza, którą można wciągnąć do płuc po zakończeniu spokojnego wdechu,
• ERV – zapasowa objętość wydechowa, objętość powietrza, które można maksymalnie wydmuchać po zakończenia spokojnego wydechu.

Jakie są wskazania do spirometrii?

Spirometria to badanie wykonywane w celach diagnostycznych do monitorowania rezultatów podjętej terapii, kontroli przebiegu choroby. Może zostać zlecona w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w innych badaniach, w m.in. w gazometrii (czyli analizie gazów we krwi pacjenta) czy w RTG klatki piersiowej.

Służy do oceny stanu osób po przeszczepieniu płuc oraz należących do grupy zwiększonego ryzyka chorób układu oddechowego (np. palących tytoń, narażonych zawodowo na związki, które mogą uszkadzać układ oddechowy). Wśród głównych wskazań do spirometrii wymieniane są takie schorzenia układu oddechowego jak: POCHP, astma oskrzelowa, choroby śródmiąższowe (np. sarkoidoza, zwłóknienie płuc).

Przeciwwskazania do spirometrii

Spirometria nie jest badaniem dla każdego. Przeciwwskazaniami do niej są m.in.:

• tętniaki tętnic mózgowych,
• zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe,
• tętniaki aorty,
• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze,
• odma opłucnowa,
• niestabilna dławica piersiowa,
• masywne krwioplucie o niewyjaśnionej przyczynie.

Spirometrii nie wykonuje się bezpośrednio po przebytym zawale serca, udarze mózgu, zabiegach w obrębie mózgowia i okulistycznych. Względnymi przeciwwskazaniami są uporczywy kaszel i świeżo przebyte operacje w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Kto kieruje na to badanie?

Skierowanie na badanie spirometryczne wystawia zazwyczaj lekarz pierwszego kontaktu – internista lub lekarz medycyny rodzinnej w zależności od wskazań (na podstawie wywiadu i badania fizykalnego pacjenta). W przypadku diagnostyki i kontroli już stwierdzonych chorób płuc na spirometrię może skierować pacjenta także pulmonolog – specjalista zajmujący się chorobami płuc.

Przygotowanie do badania spirometrem

Spirometria to badanie wymagające od pacjenta odpowiedniego przygotowania. Po wcześniejszej konsultacji z lekarzem pacjent nie powinien przyjmować leków, które mogą wpływać na wynik badania. Przed badaniem spirometrem nie powinien:

• przynajmniej na 4 godziny spożywać alkoholu,
• przynajmniej na 2 godziny palić tytoniu,
• przynajmniej na 2 godziny spożywać obfitych posiłków,
• na przynajmniej pół godziny podejmować intensywnego wysiłku fizycznego.

Przygotowanie do badania spirometrycznego obejmuje również odpowiednie ubranie się pacjenta. Osoba badana powinna założyć luźne, nieograniczające ruchów, wygodne ubranie, tak aby mogła swobodnie wykonywać głębokie oddechy.

Na czym polega badanie spirometryczne?

Badanie spirometryczne wykonywane jest w pozycji siedzącej. Bardzo ważne jest, aby pacjent miał wyprostowane plecy, co pozwoli na wykonanie głębszych oddechów. Badanie przeprowadza się z użyciem spirometru. Maszyna ta składa się, najogólniej mówiąc, z ustnika połączonego rurą z monitorem, na którym wyświetlane są wyniki badania. Na nos osoby badanej zakładany jest klips, który ma uniemożliwić oddychanie przez nos. Przed rozpoczęciem badania pacjent wykonuje kilka głębokich wdechów, a podczas ostatniego wkłada do ust ustnik głowicy spirometru.

Badanie spirometryczne polega na możliwie najszybszym wdmuchiwaniu powietrza z płuc do ustnika, a także na wykonywaniu poleceń oddechowych osoby prowadzącej badanie. Zwykle wykonuje się tzw. spirometrię podstawową, choć możliwe jest przeprowadzenie badania po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela. Wyniki przedstawia się w postaci liczbowej oraz zwykle również na wykresach.