Listerioza – jakie są objawy i dlaczego jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży?

Czym jest listerioza?

Listerioza to infekcja bakteryjna wywoływana przez bakterie Listeria monocytogenes. Ta choroba może być szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, noworodków, osób starszych bądź z osłabionym układem odpornościowym.

Jak dochodzi do zakażenia listeriozą?

Zakażenia listeriozą następuje na kilka sposobów. Bakterie Listeria monocytogenes są wyjątkowo odporne i mogą rozwijać się nawet w niskich temperaturach. Wśród głównych dróg zakażenia można wymienić spożycie zanieczyszczonej żywności – niedogotowanego i surowego mięsa, niepasteryzowanego mleka i produktów mlecznych (np. miękkie sery takie jak feta, brie, camembert), owoców, warzyw i kiełków, ryb i owoców morza.

Ponadto bakterie Listeria monocytogenes mogą być obecne w ziemi i wodzie. Kontakt z zanieczyszczonymi obszarami, np. podczas pracy w rolnictwie lub ogrodnictwie, bez odpowiednich środków ochronnych, zwiększa ryzyko zakażenia.

W czasie ciąży kobiety zarażone listeriozą mogą przekazać bakterie swojemu dziecku. Prowadzi to często do poważnych komplikacji, takich jak poronienie, przedwczesny poród lub zakażenie noworodka.

Jakie są objawy listeriozy?

Objawy listeriozy mogą się różnić w zależności od osoby i od lokalizacji zakażenia wewnątrz organizmu. U osób zdrowych schorzenie może przebiegać bezobjawowo lub mieć formę łagodnej grypopodobnej choroby. Typowe symptomy listeriozy to m.in.:

• powiększone węzły chłonne;
• gorączka i dreszcze;
• ból mięśni;
• biegunka lub inne problemy żołądkowo-jelitowe;
• bóle głowy;
• sztywność karku;
• dezorientacja lub zmiany w stanie świadomości.

Objawy te zwykle pojawiają się od kilku dni do kilku tygodni po zakażeniu. U osób z grupy ryzyka schorzenie może prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak sepsa, zapalenie mózgu. W przypadku kobiet w ciąży listerioza stanowi szczególne zagrożenie.

Może też cię zainteresować: Czy podróże w ciąży są bezpieczne?

Jak diagnozowana jest listerioza?

Z podejrzeniem listeriozy pacjent powinien zgłosić się do lekarza chorób zakaźnych. Diagnoza choroby rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego. Następnie lekarz zleca badania laboratoryjne. Rozpoznanie listeriozy opiera się na wykryciu bakterii Listeria monocytogenes w próbkach krwi, płynie mózgowo-rdzeniowym.

W przypadku podejrzenia listeriozy ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który zaleci odpowiednie badania diagnostyczne i leczenie. Wczesne rozpoczęcie terapii antybiotykowej jest kluczowe dla skuteczności leczenia i może znacznie zmniejszyć ryzyko poważnych powikłań.

Jak leczy się listeriozę?

Leczenie listeriozy zależy od nasilenia infekcji i stanu pacjenta. W większości łagodnych przypadków ustępuje sama bez leczenia specyficznego. Jednak przy cięższych infekcjach lub gdy choroba dotyczy osób z grupy wysokiego ryzyka, takich jak noworodki, osoby starsze, kobiety w ciąży lub osoby z osłabionym układem odpornościowym, wymagane jest leczenie antybiotykowe. Ampicylina to antybiotyk pierwszego wyboru w leczeniu listeriozy. W przypadku ciężkich infekcji często podawana jest dożylnie. Gentamycyna jest czasami podawana razem z ampicyliną, aby zwiększyć efektywność leczenia, zwłaszcza w bardzo ciężkich przypadkach, takich jak sepsa lub zapalenie mózgu. W przypadku alergii na penicylinę alternatywą może być erytromycyna lub trimetoprim/sulfametoksazol (TMP/SMX), chociaż mogą być mniej skuteczne wobec niektórych szczepów Listeria.

W przypadku ciężkich infekcji, takich jak zapalenie mózgu lub sepsa, konieczne bywa intensywne leczenie wspomagające w szpitalu, które może obejmować podawanie płynów, leczenie wspomagające funkcje życiowe oraz monitorowanie stanu pacjenta.

U kobiet w ciąży szczególnie ważne jest wczesne rozpoczęcie leczenia antybiotykami, aby zapobiec transmisji bakterii do płodu. Antybiotykoterapia może skutecznie zapobiegać poważnym powikłaniom u noworodków.

Przeczytaj też, w jaki sposób leczone jest zapalenie spojówek u dzieci.

W jaki sposób zapobiegać listeriozie?

Zapobieganie listeriozie polega przede wszystkim na odpowiedniej higienie żywności i unikaniu produktów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie przez bakterie. Profilaktyka listeriozy obejmuje:

• unikanie spożywania surowego mleka oraz produktów wykonanych z niepasteryzowanego mleka;
• mycie owoców i warzyw przed spożyciem;
• przechowywanie surowych i gotowanych produktów spożywczych oddzielnie, aby uniknąć krzyżowego zanieczyszczenia;
• staranne gotowanie mięs do bezpiecznej temperatury wewnętrznej;

Podjęcie środków zapobiegawczych może znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia Listeria monocytogenes.