Zapalenie spojówek u dzieci – jak się objawia? Rozpoznanie i leczenie

Infekcyjne przyczyny zapalenia spojówek

Wśród przyczyn infekcyjnych ponad 50% przypadków stanowią zakażenia bakteryjne, które w większości wypadków ulegają wyleczeniu po stosowaniu leczenia objawowego.

Bakteryjne zapalenie spojówek zazwyczaj objawia się szybkim przebiegiem zakażenia, obecnością dużej ilości ropnej wydzieliny w workach spojówkowych, oblepiającej powieki i rzęsy oraz zaczerwienieniem spojówek. Zwykle nie towarzyszą mu inne objawy infekcji takie jak w przypadku wirusowego zapalenia spojówek. Czas trwania zakażenia zwykle nie przekracza tygodnia. Postępowanie lecznicze może ograniczyć się leczenia objawowego, a włączenie antybiotyku miejscowo nie wpływa znacząco na skrócenie czasu trwania choroby (może mieć również działania niepożądane – decyzję podejmuje lekarz).

Wirusowe zapalenie spojówek również stanowi wysoki odsetek zakażeń, a wśród nich najczęstszą przyczyną infekcji są adenowirusy. Charakterystyczne objawy to przede wszystkim: przekrwione spojówki, uczucie pieczenia, surowicza wydzielina w workach spojówkowych, obrzęk powiek i objawy towarzyszące (katar, bóle gardła, powiększone węzły chłonne w okolicy szyi, czy przeduszne, a także gorączka). Cechuje je również wysoka zakaźność: choruje wiele dzieci w grupie żłobkowej, czy przedszkolnej. Czas trwania infekcji jest dłuższy, bo może wynieść nawet do trzech tygodni.

Leczenie wirusowego zapalenia opiera się na:

• izolacji chorego,
• prawidłowej higienie (mycie rąk, unikanie wkładania palców do oka, pocierania),
• leczeniu objawowym, czyli stosowania chłodnych okładów (roztwór soli fizjologicznej) oraz preparatów „sztucznych łez” (kropli nawilżających bez konserwantów) do worków spojówkowych, co ok. 2 h w ciągu dnia przez cały okres trwania objawów zapalenia.

Co robić w razie objawów infekcyjnego zapalenia spojówek?

• Pamiętaj o właściwej higienie.
• Dziecko powinno myć ręce po dotykaniu oczu lub nosa. Warto korzystać wówczas z jednorazowych ręczników papierowych do osuszania twarzy i rąk.
• Stosuj toaletę nosa – preparaty soli morskiej lub fizjologicznej.
• Przemywaj oczy chłodną wodą. Możesz też stosować chłodne okłady z soli fizjologicznej (schłodzonej w lodówce). Unikaj okładów z rumianku, gdyż może on potencjalnie wywołać alergię!
• Stosuj krople nawilżające do oczu, bez konserwantów – możesz je wkraplać do oczu regularnie, co 2-3h w ciągu dnia, aż objawy całkowicie ustąpią.

Kiedy należy zgłosić się do pediatry?

Zgłoś się do lekarza, jeśli, pomimo stosowanego leczenia przez min. 3 dni, nie nastąpiła znacząca poprawa lub wystąpiło pogorszenie. Leczenie polega wówczas na włączeniu kropli z antybiotykiem według zaleceń pediatry.

Nieinfekcyjne przyczyny zapalenia spojówek

Nieinfekcyjne przyczyny zapalenia spojówek

Alergiczne zapalenie spojówek

Najbardziej charakterystycznym objawem alergicznego zapalenia spojówek jest świąd oczu. Towarzyszy mu łzawienie i zaczerwienie oczu oraz obrzęk powiek. Czasem obserwujemy blady obrzęk spojówki. Zmiany zawsze występują obustronnie, mają przewlekły przebieg i zwykle nawracają sezonowo. Zwykle towarzyszą mu inne objawy alergii (katar sienny, zaostrzenie astmy, inne).

Postępowanie ogranicza się zwykle do miejscowego leczenia przeciwalergicznego (krople do oczu) oraz leczenia alergii według zaleceń lekarza. Ważne jest też unikanie czynnika alergizującego - o ile jest to możliwe.

W przypadku objawów zakażenia bakteryjnego lub braku efektu leczenia objawowego, konieczna jest konsultacja pediatry. Jeżeli pojawią się objawy świadczące o zajęciu rogówki oka (ból, znaczne pogorszenie widzenia), konieczne może być zgłoszenie się z dzieckiem do okulisty.

Upośledzona drożność kanalika łzowego

Zapalenie spojówek może być mylone z objawami niedrożności kanalika łzowego u noworodków i niemowląt. Niedrożność zwykle daje objawy już od pierwszych tygodni życia.

Niedrożność zwykle dotyczy jednego oka. Gdy wystąpi, rodzice obserwują częste gromadzenie się wodnistej wydzieliny w oku oraz okresowe sklejanie powiek. Postępowanie polega na przemywaniu skóry powiek wodą lub solą fizjologiczną – od zewnętrznego kącika oka do wewnętrznego oraz masażu worka łzowego. Masaż wykonywany jest poprzez uciśnięcie okolicy kąta wewnętrznego oka i przesunięciu opuszką palca wzdłuż bocznej powierzchni nosa ku dołowi. Tę czynność należy wielokrotnie i systematycznie powtarzać. Ruch ten umożliwia wydostanie się zalegającej wydzieliny do worka spojówkowego i następowe jej usunięcie (wypłukanie).

Objawy upośledzonej drożności kanalików łzowych są normą do 6 miesiąca życia. Należy zgłosić się do pediatry, jeżeli wydzielina przenosi się na drugie oko lub zabiegi nie przynoszą efektu lub rośnie ilość wydzieliny i zmienia się jej kolor.

U dziecka starszego niż 6 miesięcy lub w przypadku nasilonych, nawracających objawów, pediatra skieruje dziecko do okulisty w celu rozważenia zabiegu udrożnienia kanalika. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu, w warunkach szpitalnych. Polega na włożeniu sondy do kanalika i mechanicznym jego udrożnieniu.

Kiedy konieczna może być konsultacja okulisty?

Należy udać się do specjalisty jeżeli:

• objawy bakteryjnego zapalenia spojówek wystąpią u noworodka;
• leczenie zlecone przez pediatrę nie przynosi efektów;
• ból oka jest bardzo silny;
• wystąpi światłowstręt;
• dojdzie do utraty wzroku lub znacznego niedowidzenia;
• wystąpi podejrzenie opryszczkowego zapalenia spojówek;
• przyczyną objawów jest uraz oka.