Najczęstsze przyczyny bólu zęba – jak je rozpoznać i jak sobie z nimi radzić?

Co powoduje ból zęba? Najczęstsze przyczyny

Ból zęba może być spowodowany wieloma czynnikami, wśród których najczęściej możemy wymienić:

• próchnicę zębów – próchnica na wczesnym etapie rozwoju bardzo rzadko daje jakiekolwiek dolegliwości bólowe; na początku ząb może jedynie reagować na słodkie pokarmy, ból nasila się zazwyczaj wtedy, gdy próchnica jest już na tyle głęboka, że dochodzi do ujścia kanałów. W większości przypadków ból zęba spowodowany próchnicą nie znika samoistnie i może on dawać oznaki bólowe aż do momentu wyleczenia go,
• stan zapalny miazgi zęba – zbyt głęboka próchnica może doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego w zębie, wówczas dochodzi do obumarcia miazgi, a dolegliwości bólowe pojawiają się wtedy na skutek rozwoju w zębie bakterii beztlenowych; silne dolegliwości bólowe są wówczas długotrwałe i mogą nasilać się zwłaszcza w nocy,
• zmiany okołowierzchołkowe – długotrwały rozwój stanu zapalnego miazgi w zębie może prowadzić do powstania zmian okołowierzchołkowych, wówczas pojawiają się silne dolegliwości bólowe już podczas dotyku, pacjenci mają wrażenie, że boli nie tylko ząb, ale również cała kość wokół niego,
• ropień zęba – powstaje na skutek niewyleczonego zapalenia miazgi, wówczas w okolicy korzeni zęba zaczyna się zbierać ropa, która szuka ujścia, a na dziąśle może pojawić się przetoka ropna, która daje bardzo silne dolegliwości bólowe oraz szereg innych objawów, takich jak gorączka czy problemy z otwieraniem ust; ból zęba przy ropniu ma charakter ciągły, dodatkowo pacjenci odczuwają pulsowanie w okolicy zęba i jego tkanek,
• urazy mechaniczne zębów – dolegliwości bólowe po urazach zębów nie zawsze pojawiają się od razu po zdarzeniu; czasem ząb może zacząć powoli obumierać i boleć nawet po kilku latach,
• pęknięcia i uszkodzenia zębów – uszkodzenia zębów na skutek np. nagryzienia czegoś twardego mogą powodować dolegliwości bólowe; w zależności od tego, w jaki sposób ząb pękł i czy istnieje możliwość odbudowy, lekarz może zaproponować różne możliwości leczenia. W większości przypadków ból ten pojawia się nagle w postaci impulsu i znika samoistnie po kilku chwilach,
• zapalenie dziąseł – stan zapalny dziąseł może dawać dolegliwości bólowe promieniujące na całą szczękę i żuchwę, często odczuwany jest przez cały czas: w trakcie mówienia, żucia czy mycia zębów; w większości przypadków pacjenci podają, że jest to tępy ból, trudny do zlokalizowania. 

Rodzaje bólów zęba

Istnieje wiele różnych rodzajów bólu zębów. Mogą one obejmować pojedyncze zęby, jak również całą szczękę lub żuchwę i mieć różny stopień nasilenia. Są one zależne od przyczyny ich pojawienia się, dlatego przeprowadzenie diagnostyki bólu i znalezienie jego przyczyny pozwoli wdrożyć skuteczne leczenie.

Pulsujący ból zęba

Pulsujący ból zęba to jeden z najczęściej zgłaszanych przez pacjentów rodzajów bólu. Świadczy on głównie o rozwijającym się stanie zapalnym miazgi. Może dojść do niego na skutek rozległej próchnicy, która dotarła aż do miazgi zęba, urazów mechanicznych lub z powodu niewłaściwie przeprowadzonego leczenia kanałowego zęba w przeszłości. Pulsujący ból zęba może nasilać się wraz z rozwojem stanu zapalnego i obejmować nie tylko ząb, ale również tkanki wokół niego. Najczęściej nasila się w nocy, w czasie snu. Dzieje się tak, ponieważ w trakcie leżenia wzrasta ciśnienie w zębie. Ten rodzaj bólu zęba powinien być sygnałem do tego, aby jak najszybciej umówić wizytę u stomatologa.

Zobacz także: Ból zęba po leczeniu kanałowym – jak sobie z nim radzić?

Ból zębów przy nagryzaniu i nacisku

Silny ból zęba przy nagryzaniu lub nacisku może mieć wiele różnych przyczyn. Jedną z nich może być stan zapalny wokół zęba. Wówczas może wystąpić ból zęba promieniujący na inne zęby, który utrzymuje się nawet przez dłuższą chwilę. Inną przyczyną bólu zęba przy nacisku może być zbyt wysokie wypełnienie. Może zdarzyć się tak, że po podaniu znieczulenia pacjent nie jest w stanie do końca ocenić, czy wykonana plomba jest dobrze dopasowana. Jeśli wypełnienie jest za wysokie i zaczyna przeszkadzać, mogą pojawiać się dolegliwości bólowe, które po nagryzieniu mijają samoistnie w ciągu kilku chwil. W takim wypadku ważne jest, aby zgłosić się do gabinetu jak najszybciej, ponieważ kompozyt nie wytrze się i nie dopasuje – może dojść do pęknięcia korony lub korzenia zęba.

Zobacz także: Ból zęba po plombowaniu – przyczyny i charakterystyka

Ból zęba przy dziąśle – jakie są przyczyny?

Kolejnym rodzajem bólu zęba jest ten występujący w okolicy dziąseł. Ból zębów przy dziąsłach zazwyczaj jest spowodowany stanem zapalnym i odkładającym się kamieniem nazębnym. Brak wykonywania regularnego czyszczenia zębów w gabinecie stomatologicznym oraz niedostateczne nawyki higienizacyjne sprawiają, że w jamie ustnej rozwijają się groźne choroby przyzębia. Wówczas dziąsła zaczynają być bolesne oraz odsłaniają się szyjki zębowe, przez co pojawia się nadwrażliwość i ból zębów przy dziąsłach. Ból ten może nasilać się przy nagryzaniu lub dotykaniu, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Pacjenci często podają, że jest to ćmiący ból o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu.

Ból zęba promieniujący na inne zęby – co to oznacza?

Warto również wspomnieć o bólu zęba promieniującym na inne zęby. Jest to ból bardzo trudny do zdiagnozowania, ponieważ pacjenci nie zawsze wiedzą, który ząb daje dolegliwości bólowe. Odpowiednia diagnostyka pozwala ustalić jego podłoże, które nie zawsze musi obejmować tylko zęby. Zdarza się, że ból zęba promieniujący na inne zęby jest wynikiem ogólnej infekcji organizmu czy zapalenia zatok. Wśród problemów stomatologicznych, które mogą dawać takie objawy, można wymienić m.in. wyrzynanie się zębów mądrości. Ich położenie daleko w szczęce może nawet dawać złudzenie bólu w okolicy szyi, karku czy ucha.

Jak rozpoznać silny ból zęba – charakterystyka bólu i diagnostyka

Jakikolwiek ból zęba powinien być sygnałem, że należy obserwować swój organizm i w razie konieczności umówić się do stomatologa jak najszybciej. Jednorazowa sytuacja bólowa nie zawsze wymaga pilnej interwencji dentysty. Niepokoić powinien przede wszystkim silny ból zęba, który utrudnia wykonywanie codziennych czynności i który utrzymuje się od dłuższego czasu. Dolegliwości bólowe w jamie ustnej, które nasilają się, a nawet nie ustępują po zażyciu środków przeciwbólowych, powinny zostać skonsultowane, ponieważ mogą oznaczać poważne infekcje, takie jak stan zapalny miazgi, zapalenie okostnej czy rozwój groźnych chorób przyzębia.

Stomatolog przede wszystkim wykona odpowiednią diagnostykę – aby ocenić, jaka jest przyczyna bólu zęba. Na tej podstawie może rozpocząć skuteczne leczenie stomatologiczne lub wdrożyć dodatkowo leczenie farmakologiczne, jeśli jest taka konieczność.

Ból zęba w ciąży – co go wyróżnia?

W trakcie ciąży dochodzi do wielu zmian hormonalnych, które zmieniają pH śliny w ustach. Może to bezpośrednio sprzyjać rozwojowi bakterii w jamie ustnej, odpowiedzialnych za powstawanie próchnicy czy rozwój chorób przyzębia. Wzrost produkcji estrogenów i progesteronu sprawia, że dziąsła w ciąży stają się opuchnięte i mogą krwawić. Zdarza się wówczas, że pacjentki zaniedbują codzienną profilaktykę jamy ustnej, błędnie myśląc, że szczotkowanie lub nitkowanie dodatkowo podrażniają dziąsła. W ten sposób znacznie szybciej rozwija się stan zapalny i pojawiają się dolegliwości bólowe.

Oczywiście może się również zdarzyć tak, że niewyleczone zęby, które nie dawały żadnych dolegliwości, w okresie ciąży mogą dać o sobie znać. Dzieje się tak, ponieważ w ciąży zwiększa się nadwrażliwość na ból. Na szczęście będąc w ciąży, można leczyć zęby bez żadnych przeciwwskazań; możliwe jest również zastosowanie znieczulenia stomatologicznego, które jest bezpieczne dla mamy i dziecka. Jedynym przeciwwskazaniem jest wykonywanie zdjęć RTG. 

Co na ból zęba w ciąży? Bezpieczne sposoby

Pacjentki często pytają o to, co można stosować na ból zęba w ciąży. W tym okresie w razie jakichkolwiek dolegliwości bólowych można sięgnąć po bezpieczne leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak paracetamol. Ważne jest jednak, aby nie przekraczać zalecanej dziennej dawki. Na ból zęba w ciąży można również sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby – płukanki bez alkoholu czy zimne okłady, które łagodzą ból, działają obkurczająco i pozwolą pacjentce doczekać do wizyty u stomatologa. 

Ból zęba u dziecka – jak poradzić sobie z bólem?

Sytuacje związane z bólem zęba mogą się także zdarzać u najmłodszych pacjentów. Ból zęba u dziecka może mieć różnorakie podłoże, dlatego warto odwiedzać stomatologa regularnie już od momentu wyrżnięcia się pierwszych zębów. Na każdej wizycie stomatolog wykonuje przegląd jamy ustnej, aby ocenić, czy nie rozwija się stan zapalny dziąseł lub próchnica. Próchnica w przypadku dzieci rozwija się znacznie szybciej niż u osób dorosłych ze względu na specyficzną budowę zębów mlecznych, które są podatne na działanie bakterii. Oznacza to, że bardzo szybko może dojść do zajęcia miazgi i rozwoju ropnia. Dlatego właśnie nie należy ignorować bólu zęba u dzieci, ponieważ stan zapalny w jamie ustnej może być bezpośrednim zagrożeniem zdrowia lub życia.

Ból zęba u dzieci może również być objawem ząbkowania. U niemowląt najczęściej pojawiają się wtedy inne objawy, takie jak podwyższona temperatura, nadmierne wydzielanie śliny czy katar. U starszych dzieci, u których następuje wymiana uzębienia z mlecznego na stałe, mogą pojawić się silniejsze dolegliwości bólowe – ząb może boleć przy nagryzaniu i nacisku, mogą również pojawić się bóle zęba przy dziąśle.

Co na ból zęba u dziecka? Najskuteczniejsze rozwiązania

W przypadku wystąpienia bólu zęba u dziecka warto skorzystać z leków przeciwbólowych – paracetamolu lub ibuprofenu, które działają też przeciwzapalnie. Jeśli bólowi towarzyszy dodatkowo obrzęk, można skorzystać z zimnych okładów, aby zmniejszyć opuchliznę i złagodzić ból. U dzieci, u których wyrzynają się zęby, dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie żelu znieczulającego dla niemowląt, dostępnego w aptece bez recepty. Oprócz tego można wykonać dziecku masaż dziąseł lub podać schłodzony gumowy gryzak.

W przypadku wystąpienia gorączki, opuchlizny i silnego bólu zęba należy zgłosić się z dzieckiem do stomatologa jak najszybciej, aby rozpocząć leczenie. Lekarz wykona pełną diagnostykę i ustali przyczynę bólu.

Co zrobić na ból zęba? Najskuteczniejsze metody łagodzenia bólu

Pacjenci często pytają, co pomaga na ból zęba. W pierwszej kolejności najlepiej jest sięgnąć po ogólnodostępne leki przeciwbólowe bez recepty – paracetamol i ibuprofen. Powinny uśmierzyć ból w oczekiwaniu na wizytę u dentysty. Oprócz tego można skorzystać z domowych sposobów na ból zęba, takich jak płukanki solne, zimne okłady czy olejki naturalne. Należy jednak pamiętać o tym, że mogą one jedynie złagodzić ból i wspomóc leczenie, ale nie zastąpią konsultacji ze specjalistą.

Domowe sposoby na ból zęba – co warto wypróbować?

Wśród najczęściej wymienianych domowych sposobów na ból zęba można wymienić:

• zimne okłady – zmniejszają obrzęk i łagodzą ból, są szczególnie przydatne w przypadku urazów zęba, bólu poekstrakcyjnego czy tego związanego z zapaleniem miazgi; warto pamiętać o tym, żeby nie stosować go wtedy, gdy zęby są wrażliwe i reagują na zmianę temperatury, ponieważ zimny okład na ból zęba może dodatkowo pogorszyć sytuację,
• roztwór soli z ciepłą wodą – ma on działanie antyseptyczne, może więc pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i przyspieszeniu procesu gojenia. Aby przygotować roztwór, wystarczy rozpuścić płaską łyżeczkę soli w szklance ciepłej wody, a następnie wypłukać usta; ważne jest, aby nie robić́ tego zbyt często, ponieważ sól może wysuszać śluzówkę,
• naturalne olejki – w przypadku bólu zęba można skorzystać z naturalnych olejków dostępnych w każdej aptece bez recepty; jednym z nich jest olejek goździkowy, który wykazuje działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i przeciwbólowe,
• rumianek – płukanie jamy ustnej rumiankiem może okazać się pomocne w przypadku bólu zębów i dziąseł, np. przy stanie zapalnym dziąseł lub podczas noszenia aparatu ortodontycznego. Rumianek działa antyseptycznie, eliminując bakterie oraz łagodzi podrażnienia.

Dlaczego leki przeciwbólowe nie zawsze działają na ból zęba?

Chociaż pacjenci najczęściej sięgają po leki przeciwbólowe, aby złagodzić ból zęba – zdarza się, że nie działają lub nie przynoszą oczekiwanego efektu. Najczęściej jest tak w przypadku promieniującego bólu zębów i dziąseł, spowodowanego zapaleniem dziąseł czy infekcją. Wówczas ból często odczuwany jest jako rozpieranie w szczęce i żuchwie. Leki przeciwbólowe nie mogą znieść tego uczucia, w tej sytuacji lepiej jest sięgnąć np. po rumianek, który może pomóc w złagodzeniu stanu.

Także w przypadku silnego bólu zęba, spowodowanego zapaleniem miazgi, środki przeciwbólowe mogą okazać się niewystarczające. Należy więc pamiętać o tym, że zapalenie miazgi jest stanem nieodwracalnym i stosowanie jakichkolwiek leków nie sprawi, że ząb już nie będzie boleć. Działają one jedynie doraźnie, aby pacjent mógł doczekać do wizyty u stomatologa. Odwlekanie wizyty w gabinecie stomatologicznym może jedynie doprowadzić do przykrych konsekwencji, takich jak powiększenie się stanu zapalnego czy powstania przetoki ropnej.

Podsumowanie – jak radzić sobie z bólem zęba?

Ból zęba skutecznie potrafi utrudnić codzienne funkcjonowanie, dlatego warto wiedzieć, jak sobie z nim radzić. Należy jednak pamiętać o tym, że stosowanie leków przeciwbólowych i domowych sposobów na ból zęba może jedynie wspomóc leczenie, ale nie zastąpi wizyty u specjalisty. Silny ból zęba, który nie przechodzi samoistnie w ciągu kilku minut lub ból, który powraca, wymagają pilnej ingerencji stomatologicznej – zwłaszcza wtedy, gdy chcemy unikać groźnych powikłań związanych z zębami i dziąsłami.