Grzybica pochwy (kandydoza pochwy)

Czym jest kandydoza pochwy?

Grzybica (czy też kandydoza) pochwy to infekcja dróg rodnych wywoływana przez drożdżopodobne grzyby z rodzaju Candida, a najczęściej przez gatunek Candida albicans – odpowiedzialny za około 85-90% przypadków. Pozostałe infekcje wywołują inne gatunki, takie jak C. glabrata, C. tropicalis czy C. krusei, które bywają trudniejsze w leczeniu.

Candida to organizmy oportunistyczne – bytujące naturalnie w niewielkich ilościach na skórze oraz na błonach śluzowych jamy ustnej, przewodu pokarmowego oraz w okolicach narządów płciowych. W warunkach prawidłowej równowagi mikroflory i prawidłowej odporności organizmu nie powodują objawów.

Infekcja pojawia się, gdy dochodzi do zaburzenia równowagi mikrobiologicznej pochwy. Często przyczyną jest spadek ilości bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus), które w naturalny sposób chronią przed nadmiernym wzrostem grzybów poprzez utrzymanie kwaśnego pH pochwy (około 3,8-4,5). Zmiana pH na bardziej zasadowe sprzyja namnażaniu Candida. Ponadto obniżenie odporności miejscowej i ogólnej, zaburzenia hormonalne, a także niektóre leki (np. antybiotyki, sterydy) mogą prowadzić do rozwoju infekcji.

Jak wygląda grzybica pochwy? Objawy charakterystyczne

Kandydoza pochwy daje objawy dość charakterystyczne, choć mogą one mieć różne nasilenie. Do najczęstszych należą:

• świąd i pieczenie – szczególnie nasilone w okolicach warg sromowych i wejścia do pochwy. Objaw ten jest często najbardziej uciążliwy i prowadzi do podrażnień wynikających z drapania,
• białe, grudkowate upławy – przypominające twaróg, zwykle bez intensywnego zapachu. Upławy te różnią się od wydzieliny bakteryjnej czy wirusowej,
• zaczerwienienie, obrzęk i bolesność okolic sromu oraz wejścia do pochwy – stan zapalny może powodować dyskomfort i uczucie pieczenia podczas chodzenia czy siadania,
• ból podczas stosunku płciowego (dyspareunia),
• pieczenie przy oddawaniu moczu.

U niektórych kobiet infekcja może przebiegać niemal bezobjawowo, co utrudnia rozpoznanie i opóźnia leczenie. Warto również podkreślić, że objawy grzybicy pochwy mogą być mylone z innymi infekcjami, jak bakteryjne zapalenie pochwy czy infekcje przenoszone drogą płciową, dlatego diagnoza powinna być potwierdzona badaniami mikrobiologicznymi.

Grzybica pochwy – przyczyny infekcji

Istnieje wiele czynników predysponujących do rozwoju kandydozy pochwy. Do najważniejszych należą:

• antybiotykoterapia – antybiotyki o szerokim spektrum działania mogą zaburzać prawidłową równowagę naturalnej flory bakteryjnej pochwy, niszcząc korzystne bakterie Lactobacillus i umożliwiając rozwój grzybów,
• zmiany hormonalne – grzybica pochwy w ciąży to częsta dolegliwość. Również stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, menopauza oraz terapia hormonalna mogą zmieniać pH pochwy i osłabiać jej mechanizmy obronne,
• cukrzyca – hiperglikemia sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczych, ponieważ wysoki poziom glukozy w wydzielinach ciała stanowi doskonałą pożywkę dla Candida,
• osłabienie układu odpornościowego – na przykład w przebiegu chorób przewlekłych, stosowania leków immunosupresyjnych czy zakażenia HIV,
• niewłaściwa higiena intymna – nadmierne lub niedostateczne mycie, stosowanie agresywnych środków chemicznych, długotrwałe używanie tamponów,
• noszenie obcisłej, syntetycznej bielizny – ogranicza wentylację, powoduje zwiększone pocenie i wilgotność, co sprzyja namnażaniu grzybów,
• stres i czynniki psychologiczne – mogą wpływać na obniżenie odporności i sprzyjać nawrotom infekcji,
• dieta bogata w cukry i przetworzone produkty – podnosi ryzyko grzybic ze względu na dostępność substancji odżywczych dla drożdżaków, co sprzyja ich namnażaniu i nasila objawy.

Grzybica pochwy może pojawić się po stosunku, co będzie oznaczało, że partner seksualny jest nosicielem. U mężczyzn przebiega ona często bezobjawowo, dlatego dopiero choroba partnerki ujawnia infekcję u mężczyzny.

Diagnostyka kandydozy pochwy

Rozpoznanie grzybicy pochwy opiera się na ocenie klinicznej i badaniach laboratoryjnych. Ginekolog przeprowadza wywiad, ocenia objawy może też pobrać wymaz z pochwy do badania mikroskopowego i hodowli, co pozwala na identyfikację gatunku grzyba i dobranie odpowiedniej terapii.

W przypadku nawracających infekcji wskazane jest również wykonanie badań w kierunku cukrzycy, zaburzeń hormonalnych oraz ocena stanu układu odpornościowego. Diagnostyka różnicowa obejmuje wykluczenie innych infekcji, takich jak rzęsistkowica, bakteryjne zapalenie pochwy czy zakażenia przenoszone drogą płciową.

Jak leczyć (i wyleczyć) grzybicę pochwy?

Leczenie grzybicy pochwy wymaga stosowania odpowiednich leków przeciwgrzybiczych, które dostępne są w postaci:

• globulek dopochwowych (np. klotrimazol, mikonazol),
• kremów lub maści do stosowania miejscowego,
• tabletek doustnych (np. flukonazol).

W przypadku pierwszego epizodu zazwyczaj stosuje się terapię miejscową przez 3-7 dni, natomiast w przypadku nawracających infekcji wskazane są dłuższe lub doustne schematy leczenia.

Podczas leczenia należy unikać stosowania drażniących środków higienicznych, obcisłej bielizny oraz współżycia seksualnego, co pozwala na szybsze ustąpienie objawów i uniknięcie powikłań.

Grzybica pochwy – domowe sposoby

Domowe sposoby na grzybicę pochwy mogą wspomagać leczenie, jednak nigdy nie powinny zastępować wizyty u lekarza i profesjonalnej terapii przeciwgrzybiczej. Popularne metody obejmują stosowanie naturalnych probiotyków, które pomagają odbudować prawidłową mikroflorę pochwy, a także kąpiele z dodatkiem rumianku lub sody oczyszczonej, które łagodzą podrażnienia i świąd. Warto jednak pamiętać, że nadmierne lub niewłaściwe stosowanie domowych metod może pogorszyć bądź jedynie ukryć objawy, dlatego zawsze należy skonsultować się z ginekologiem przed ich zastosowaniem.

Profilaktyka kandydozy pochwy

Aby zapobiegać nawracającej grzybicy pochwy, warto stosować się do kilku podstawowych zasad:

• zachowanie odpowiedniej higieny intymnej, unikanie mydeł i środków o silnym działaniu drażniącym,
• noszenie przewiewnej bielizny bawełnianej,
• unikanie długotrwałego noszenia wilgotnej odzieży, zwłaszcza po wysiłku fizycznym,
• kontrola poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą,
• zdrowa dieta ograniczająca cukry proste,
• unikanie niepotrzebnej antybiotykoterapii oraz stosowanie probiotyków w celu odbudowy naturalnej flory pochwy w trakcie antybiotykoterapii,
• regularne badania ginekologiczne i szybka konsultacja w przypadku pierwszych objawów infekcji.

Nawracająca grzybica pochwy, definiowana jako co najmniej cztery epizody w ciągu roku, stanowi wyzwanie terapeutyczne. W takich przypadkach konieczne jest długotrwałe leczenie i dokładna diagnostyka przyczyn, w tym wykluczenie chorób współistniejących oraz zaburzeń odporności.

Nieleczona grzybica pochwy – konsekwencje

Brak leczenia może prowadzić do nawracających infekcji, przewlekłego stanu zapalnego, a także rozprzestrzeniania się drożdżaków na inne narządy (szyjkę macicy, jajowody, jajniki lub nawet inne narządy wewnętrzne). Ponadto nieleczona grzybica zwiększa ryzyko infekcji bakteryjnych i innych powikłań, które mogą negatywnie wpływać na komfort życia, relacje intymne i zdrowie reprodukcyjne.

Ile trwa nieleczona grzybica pochwy? Pozostawienie kandydozy bez odpowiedniej terapii może wydłużyć okres jej trwania do kilku miesięcy, a w niektórych przypadkach nawet kilku lat.

Grzybica pochwy a stosunek. Czy jest zaraźliwa?

Grzybica pochwy może być przeniesiona na partnera seksualnego, choć u mężczyzn często przebiega bezobjawowo. Powoduje to sytuację, w której kobieta po zakończonym leczeniu znów zakaża się od partnera, którego sama wcześniej zaraziła. Z tego powodu zaleca się powstrzymanie od współżycia podczas leczenia lub w ostateczności stosowanie prezerwatyw, by uniknąć nawrotów infekcji oraz jej przeniesienia. Należy także pamiętać, że podrażnienia i mikrourazy powstające podczas stosunku zwiększają ryzyko zakażeń przenoszonych drogą płciową oraz innych infekcji.

Kandydoza pochwy to bardzo powszechna infekcja intymna wywołana najczęściej przez Candida albicans. Choć może powodować nieprzyjemne objawy, takie jak swędzenie, pieczenie i białe grudkowate upławy, jest to schorzenie, które można skutecznie leczyć. Kluczowa jest odpowiednia diagnostyka i terapia pod kontrolą lekarza, a także przestrzeganie zasad higieny i profilaktyki, by zapobiec nawrotom. Nieleczona grzybica może prowadzić do powikłań i pogorszenia komfortu życia, dlatego nie warto jej bagatelizować.