Przemęczenie – poznaj możliwe przyczyny

Przemęczenie może być spowodowane zarówno przez wysiłek fizyczny, jak i umysłowy, który przekracza granice adaptacyjne. Jeśli jednak odpoczynek i regeneracja organizmu nie powodują ustąpienia stanu przemęczenia, można podejrzewać różnorodne stany chorobowe. Sprawdź, jakim chorobom towarzyszy uczucie zmęczenia. Dowiedz się, czym jest zespół przewlekłego zmęczenia.

Ogólne przemęczenie – za mała ilość snu

Za pojawienie się ogólnego przemęczenia organizmu odpowiada przede wszystkim szybki styl życia. Nadmiar obowiązków zawodowych lub domowych, liczne lub wysokie oczekiwania, brak czasu dla siebie, niewystarczająca ilość snu – to częste przyczyny wzmożonej senności, zaburzeń koncentracji, osłabienia, braku energii czy rozdrażnienia. Takie postępowanie niestety nie jest zdrowe dla organizmu i powoduje jego przemęczenie.

Aby zwalczyć uczucie częstego zmęczenia, konieczna jest w tym przypadku zmiana stylu życia oraz większa koncentracja na sobie i swoich potrzebach. Organizm potrzebuje przynajmniej ośmiu godzin snu, aby móc się zregenerować i odprężyć. Ważna jest odpowiednio zbilansowana dieta dostarczająca wszystkich niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników odżywczych. Po konsultacji z lekarzem można rozważyć tabletki na stres i przemęczenie. Konieczne jest również unikanie stresów, realizacja zainteresowań i zwolnienie tempa swojego życia.

Zmęczenie stanowi naturalną fazę fizjologiczną. Informuje ono, że potrzebujesz regeneracji, jest więc elementem złożonego mechanizmu obronnego organizmu. Doświadczenie krótkotrwałego zmęczenia, które mija po odpoczynku, jest powszechne wśród ludzi i nie budzi niepokoju. Problemem staje się sytuacja utrzymującego się zmęczenia pomimo dłuższego odpoczynku i zaprzestania męczącej aktywności. Stan przewlekłego zmęczenia wiąże się z nasileniem zakłóceń procesów fizjologicznych w organizmie i może stanowić podejrzenie choroby.

Ogólne przemęczenie – możliwe choroby

Wzmożona senność w ciągu dnia i uczucie przemęczenia miewają podłoże chorobowe. Za ich powstanie odpowiadać może odwodnienie organizmu, któremu często towarzyszą: zwiększone pragnienie, suchość błony śluzowej jamy ustnej i języka, zawroty i bóle głowy, rzadkie oddawanie moczu.

Kolejną możliwą przyczyną przemęczenia jest zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Tzw. hiperglikemii towarzyszyć mogą dodatkowo zaburzenia koncentracji, spadek aktywności, wzmożona senność, zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy, bóle głowy, niewyraźne widzenie i trudności z koncentracją.

Inną przyczyną przewlekłego zmęczenia może być anemia, czyli niedokrwistość. Charakteryzuje się ona spadkiem wartości hemoglobiny, liczby krwinek czerwonych (erytrocytów) i wskaźnika hematokrytowego. W przebiegu anemii pojawić się mogą takie objawy jak: szybka męczliwość, osłabienie, bladość powłok skórnych, mniejsza wydolność fizyczna, upośledzenie koncentracji i uwagi, tachykardia, kołatania serca, duszności.

Przyczyną wzmożonej senności i ogólnego przemęczenia mogą być też zaburzenia ze strony układu endokrynnego i gruczołów wydzielania wewnętrznego, zwłaszcza nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy i trzustki. W pierwszym przypadku przewlekłe zmęczenie towarzyszy niedoczynność tarczycy, w której przebiegu obserwuje się szereg innych objawów, np. suchą, szorstką skórę, zaparcia, częste uczucie zimna, wzrost masy ciała i łamliwe włosy z tendencją do wypadania. W zaburzeniach pracy trzustki istnieje ryzyko rozwoju cukrzycy i hipoglikemii, czyli spadku poziomu cukru w krwi. Chorzy doświadczają osłabienia, szybkiej męczliwości, a ich skóra staje się blada i pokrywa się zimnym potem.

To tylko kilka z możliwych przyczyn przemęczenia organizmu związanych z chorobą. Lista potencjalnych źródeł ogólnego przemęczenia jest znacznie dłuższa i znajdują się na niej m.in.:

• choroby zakaźne, np. gruźlica, HIV, borelioza;
• choroby psychiczne, np. depresja, zaburzenia adaptacyjne, pracoholizm, neurastenia (zaburzenie nerwicowe związane z ciągłym uczuciem zmęczenia), uzależnienia;
• choroby neurologiczne, np. stwardnienie rozsiane, otępienie;
• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

W przypadku występowania wyżej wymienionych objawów lub przewlekłego zmęczenia wpływającego na jakość życia należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Przeprowadzi on z pacjentem wywiad lekarski oraz go zbada. W zależności od wskazań skieruje pacjenta na badania krwi takie jak morfologia, poziom żelaza we krwi, hormonów tarczycy, glukozy. Na podstawie wyników może skierować pacjenta do innych specjalistów m.in. endokrynologa lub diabetologa. Jeśli jednak zmęczenie jest objawem zaburzeń zdrowia psychicznego, może być konieczna konsultacja psychiatryczna lub psychologiczna.

Zespół przewlekłego zmęczenia

Zespół przewlekłego zmęczenia (ang. chronic fatigue syndrome — CFS) to choroba polegająca na odczuwaniu przemęczenia dłużej niż przez pół roku, czemu towarzyszyć muszą przynajmniej cztery z następujących objawów: zaburzenia snu, ból gardła, przedłużone zmęczenie po wysiłku fizycznym, ból głowy o charakterze innym niż przed chorobą, bóle stawowe lub mięśniowe, zaburzenia koncentracji lub pamięci, powiększone węzły chłonne. Etiologia choroby w dalszym ciągu pozostaje niejasna. Dlatego też nie opracowano leczenia przyczynowego zespołu przewlekłego zmęczenia. Choroba z reguły rozpoczyna się nagle, dotykając nierzadko dotychczas zdrowe osoby.

W zespole przewlekłego zmęczenia występują okresy zaostrzeń i remisji, ale rzadko bywają one bezobjawowe. Do zaostrzeń dochodzi stosunkowo regularnie, w związku z czym część badaczy mówi nawet o ich sezonowości. Do nasilenia objawów prowadzi stres. W leczeniu zespołu przewlekłego zmęczenia zastosowanie znajduje stopniowana terapia ruchowa oraz poznawczo-behawioralna (rodzaj psychoterapii skupiający się na przyczynach i wzorcach nieprawidłowych nawyków i zachowań).