Oparzenia słoneczne – jak im zapobiegać i łagodzić ich skutki?

Eksperci alarmują, że wystawianie się na zbyt duże dawki promieniowania słonecznego jest szkodliwe dla zdrowia i może prowadzić do chorób nowotworowych. Dlatego poznaj podstawowe informacje na temat zasad ochrony skóry przed słońcem i bezpiecznego opalania się.

Stopnie oparzeń słonecznych

Oparzenie słoneczne jest toksyczną reakcją skórną wywołaną promieniowaniem UV (promieniowanie nadfioletowe, z ang. ultraviolet) – zwłaszcza o długości fali 295–315 nm. To różnie nasilony odczyn zapalny skóry ograniczony do obszaru poddanego bezpośredniemu działaniu słońca. W zależności od intensywności zmian wyróżnia się:

• oparzenia słoneczne I stopnia – są najczęstsze i dotyczą zewnętrznej warstwy skóry; typowe jest dla nich zaczerwienienie, a po kilku dniach złuszczenie naskórka;
• oparzenia słoneczne II stopnia – obejmują naskórek i skórę właściwą, a towarzyszy im zaczerwienienie, obrzęk i ból; tworzą się też pęcherze wypełnione płynem surowiczym, których nie wolno przebijać;
• oparzenia słoneczne III stopnia – dotyczą naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej i nerwów; dochodzi do martwicy skóry, czemu towarzyszy ograniczona reakcja na ból, może też pojawić się gorączka, nudności, wymioty oraz ból głowy.

W zależności od obszaru zajętej skóry (powierzchni i lokalizacji) może być konieczna hospitalizacja pacjenta w oddziale zajmującym się oparzeniami. Należy pamiętać, że znamiona skórne, które były narażone na oparzenie, powinny być ocenione przez dermatologa.

Skutki oparzenia słonecznego możesz zacząć odczuwać już 4–6 godzin po ekspozycji na słońce. Po 12–24 godzinach są one najbardziej dokuczliwe. Po 72 godzinach zwykle zaczynają ustępować, choć mogą trwać nawet kilka dni. W przypadku oparzeń słonecznych III stopnia leczenie trwa dłużej.

Oparzenia słoneczne – jak leczyć?

Leczenie oparzeń słonecznych zależy od ich stopnia. O oparzenia I stopnia możesz zadbać sam. W przypadku łagodnej postaci słonecznego zapalenia skóry wystarczające będzie smarowanie się mleczkiem, kremem, balsamem zawierającym witaminę E, alantoinę, aminokwasy, aloes, D-panthenol, masło shea. W leczeniu łagodnych oparzeń słonecznych wspomagać się możesz domowymi sposobami. Najbardziej znane to:

• chłodny, ale nie zimny prysznic (w za zimnej wodzie może wystąpić szok termiczny);
• okłady z kefiru lub maślanki, które ochładzają skórę i przywracają jej właściwe nawilżenie;
• aplikowanie olejku z mięty pieprzowej lub kąpiel z jego dodatkiem.

Przy średniej postaci oparzenia słonecznego zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu lub dermatologa. Poza balsamami wskazane są zawiesiny schładzające skórę, preparaty sterydowe o średniej mocy i (ewentualnie) miejscowo stosowane preparaty z grupy niesterydowych leków przeciwzapalnych. Przy poważnych oparzeniach sięga się po opatrunek z solą srebrową sulfadiazyny, sulfatiazolu lub z bacytracyną. Konsultacji z lekarzem wymagają przypadki, gdy:

• ogólne samopoczucie ulega pogorszeniu;
• pojawiła się gorączka;
• utworzyły się rozległe pęcherze lub popękane pęcherze zaogniły się;
• ból staje się dokuczliwy;
• oparzenie obejmuje znaczną powierzchnię ciała.
  

Przeczytaj również: Witamina D – niedobór, nadmiar i właściwe dawkowanie u dzieci

Jak zapobiegać oparzeniom słonecznym?

Korzystanie z uroków lata nie musi być szkodliwe, pod warunkiem że będziesz przestrzegać określonych zasad. Ograniczenie dostępu promieniowania ultrafioletowego do skóry to fotoprotekcja. Składają się na nią przede wszystkim:

• Stosowanie odpowiednio dobranych środków ochrony przeciwsłonecznej – rodzaj filtru ochronnego powinien być dostosowany do karnacji skóry:
  • fototyp 1 – eksperci zalecają unikanie słońca, wskazane jest stosowanie kremów z jak najwyższymi filtrami (50+);
  • fototyp 2 – zalecane są bardzo krótkie ekspozycje na słońce i stała ochrona z wykorzystaniem filtrów SPF 30+;
  • fototyp 3 – wskazane jest stosowanie filtrów SPF 30+;
  • fototyp 4–6 – zalecane stosowanie filtrów SPF 15+.

Preparatów z filtrem SPF używaj co kilka godzin. Nałóż je przed wyjściem na dwór, a jeśli zażywasz kąpieli, pamiętaj o nałożeniu kolejnej warstwy po wyjściu z wody.

• Unikaj przebywania na słońcu między godziną 11.00 a 15.00. Promienie słoneczne działają wówczas najsilniej i najintensywniej przenikają do skóry.
• Jeśli pozwala na to twoja karnacja, korzystaj z opalania, ale z rozwagą. Stopniowo przyzwyczajaj skórę do słońca, wydłużając czas ekspozycji na nie. Ogranicz chwile spędzane na pełnym słońcu do 2–3 godzin dziennie. Rób przerwy w opalaniu i często przebywaj w cieniu.
• Zadbaj o ochronę ust, stosując specjalne pomadki z filtrami ochronnymi.
• Chroń głowę, nosząc czapkę z daszkiem, kapelusz, turban lub chustkę.
• Chroń oczy i skórę wokół nich, nosząc okulary przeciwsłoneczne ze skutecznymi filtrami UV.
• W trakcie opalania systematycznie zmieniaj pozycję ciała – co 20–30 minut przekręcaj się z brzucha na plecy i odwrotnie.
• Po opalaniu na umytą skórę nałóż krem nawilżający, który zabezpieczy ją przed wysychaniem.
• Podczas upałów zadbaj o nawodnienie organizmu. Wypijaj co najmniej 2 litry wody dziennie. Unikaj słodzonych napojów, alkoholu, tytoniu i innych używek.
• Jeśli stosujesz leki, upewnij się, że nie mają one działania fotouczulającego (taka informacja znajduje się w ulotce dołączanej do leku).
• Noś przewiewne ubrania z długimi rękawami.
• Przed opalaniem nie używaj kosmetyków, które mogą podrażniać skórę, np. perfum lub wód toaletowych.
• Zabezpiecz wszystkie znamiona, nakładając na nie niewielkie plasterki lub grubą warstwę kremu z filtrem SPF 50+. Pamiętaj o ich regularnej kontroli u dermatologa z użyciem wideodermatoskopii.

Przeczytaj również: Laserowe usuwanie znamion – rodzaje laserów, przeciwwskazania i zastosowanie