Jak zbudowany jest staw kolanowy?

Jak zbudowane jest kolano?

Staw kolanowy to miejsce, które łączy ze sobą kość udową, piszczelową oraz rzepkę. Jest największym ludzkim stawem i jednocześnie najbardziej podatnym na różnego rodzaju uszkodzenia. Kolano składa się z dwóch stawów: piszczelowo-udowego oraz rzepkowo-udowego. Główkę stawową stanowią dwa wypukłe kłykcie udowe. W stawie kolanowym wyróżnia się także rzepkę, która wraz z kłykciami kości piszczelowej tworzy panewkę stawu kolanowego.

W stawie kolanowym znajdują się także więzadła. Więzadło ACL, nazywane również więzadłem krzyżowym przednim, jest odpowiedzialne za ograniczenie możliwości przesuwania się kości piszczelowej do przodu w stosunku do kości udowej. Więzadło ACL jest również odpowiedzialne za kontrolę rotacji. Drugim ważnym więzadłem wewnątrz stawu jest więzadło PCL, czyli krzyżowe tylne. Jego zadaniem jest zabezpieczenie kości udowej przed przemieszczaniem się do przodu względem kości piszczelowej. Z kolei więzadła poboczne (piszczelowe i strzałkowe) pozwalają stawowi zachować stabilność na boki w pozycji wyprostowanej, natomiast przy zgięciu rozluźniają się, dzięki czemu kolano ma możliwość rotacji. W stawie kolanowym można wyróżnić także:

• więzadła podkolanowe (skośne i łukowate),
• więzadła poprzeczne kolana,
• więzadła rzepki,
• ścięgna,
• kaletki maziowe.

Poza kośćmi, więzadłami i kłykciami w stawie kolanowym można wyróżnić dwie łąkotki: boczną oraz przyśrodkową. Łąkotki to niewielkie, okrężne, włóknisto-chrzęstne struktury, które dopasowują do siebie powierzchnie stawowe kości udowej i piszczelowej, amortyzując wstrząsy odpowiedzialne za powstawanie urazów kolana. Łąkotki podczas ruchu przesuwają się w stawie. Skomplikowana budowa stawu kolanowego sprawia, że jest on bardzo narażony na wszelkiego rodzaju urazy i kontuzje.

Funkcje stawu kolanowego

Kolano jest najważniejszym stawem człowieka. Odpowiada ono za chodzenie, a także wiele codziennych czynności i aktywności fizycznych. Staw kolanowy utrzymuje ciężar całego ciała i pozwala mu się dopasować do przyjmowanej pozycji. Dzięki stawom kolanowym człowiek ma możliwość zginania nóg do pozycji kucającej czy klęczącej. Wszystkie elementy w stawie kolanowym są ważne i powinny być w jak najlepszej kondycji.

Choroby stawu kolanowego

Staw kolanowy jest bardzo narażony przeciążenia, urazy i kontuzje oraz zmiany zwyrodnieniowe. Mogą one pojawiać się u różnych osób, w każdym wieku, jednak bardziej narażone na nie są kobiety w wieku menopauzalnym. Kolana są narażone na:

• przeciążenia,
• uszkodzenia więzadeł lub łąkotek,
• pojawienie się torbieli,
• zmiany reumatoidalne,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• zakażenia,
• nowotwory.

Wiele problemów wynika z przeciążeń stawu. Mogą być one wynikiem zbyt dużej masy ciała, częstym podnoszeniem ciężkich przedmiotów, kucaniem lub klęczeniem, a także profesjonalnym uprawianiem sportów, gdzie mocno są obciążane stawy kolanowe (np. podnoszenie ciężarów, taniec, koszykówka, piłka nożna).

Objawy schorzeń stawu kolanowego

Objawy uszkodzenia stawu kolanowego mogą się różnić w zależności od rodzaju urazu. Niepokojącym objawem, który powinien skłonić do wizyty u ortopedy, jest bolesność, ograniczona ruchomość, trzeszczenie, opuchlizna czy sztywność stawu. Lekarz podczas wizyty często wykonuje USG stawu kolanowego i RTG stawu kolanowego. Często pomocnym badaniem jest rezonans magnetyczny.

Prawidłowa diagnostyka schorzenia kolan jest bardzo istotna, choćby ze względu na sposób leczenia. Niektóre problemy, jak urazy stawu kolanowego, powinny być skonsultowane z chirurgiem ortopedą. Inne, jak sztywność stawów czy ograniczenia w ruchomości, wymagają konsultacji z reumatologiem. Szybka konsultacja pozwala na włączenie odpowiedniego leczenia, które pomoże uporać się z dolegliwościami.

Jak dbać o staw kolanowy?

W wielu przypadkach da się uniknąć urazów stawu kolanowego. Istotna jest profilaktyka, która pozwoli wzmocnić mięśnie stabilizujące tą część ciała. Warto przyjrzeć się swojej diecie. Powinna dostarczać ona niezbędnych witamin i minerałów, w szczególności wapnia, witaminy D, K oraz witamin z grupy B. Ważne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu.

Bardzo negatywny wpływ na staw kolanowy mają brak ruchu i siedząca praca. Długotrwałe zgięcie kolan mocno je obciąża, dlatego osoby wykonujące pracę biurową czy kierowcy powinny co 1-2 godziny zrobić kilkuminutową przerwę. Nie bez znaczenia jest także rodzaj wykonywanej aktywności fizycznej. Źle wykonywane ćwiczenia, podnoszenie zbyt dużych ciężarów może prowadzić do powstawania urazów. Trening należy dobrać do swoich możliwości i wieku. Początkujący sportowcy powinni skorzystać z pomocy trenera, który pomoże im nauczyć się poprawnego wykonywania ruchów. Każdy ból w stawie kolanowym może oznaczać, że konkretne ćwiczenie nie jest odpowiednie.

Osoby z nadwagą lub otyłością powinny starać się o zmniejszenie swojej masy ciała. Dodatkowe kilogramy mocno obciążają kolana. Bardzo niebezpieczne dla stawów może być uprawianie sportów kontaktowych. Chcąc schudnąć bez obciążania kolan, warto uprawić pilates, jogę czy pływanie.