Ból kolana – co go może powodować? Jakie są sposoby leczenia
Ból kolana, a dokładnie stawu kolanowego, to stosunkowo częsta przypadłość. Za jej powstanie odpowiada wiele przyczyn, w tym przeciążenia, urazy, nadmierna masa ciała i zwyrodnienia.
Spis treści
Ból kolana to przypadłość, z którą powinno się zgłosić do lekarza ortopedy, czyli specjalisty z zakresu układu ruchu. Staw kolanowy to największy staw w ludzkim ciele, który z uwagi na swoją złożoną budowę i eksploatację narażony jest na liczne uszkodzenia. Sprawdź, jakie są przyczyny bólu kolana i w jaki sposób go łagodzić.
Ból kolana w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawu
Jedną z głównych przyczyn bólu kolana jest choroba zwyrodnieniowa stawu. W Polsce z tzw. gonartrozą zmaga się około 8 milionów ludzi. Najczęściej schorzenie to dotyka ludzi w podeszłym wieku. Na powstanie zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego wpływa szereg czynników, w tym nadmierna masa ciała, wcześniejsze mikrourazy, predyspozycje genetyczne, praca w wymuszonej pozycji ciała. Poza bólem kolana podczas chodzenia u chorych mogą wystąpić ograniczenia zakresu ruchomości, osłabienia siły mięśni kolan, obrzęk stawu, trzeszczenia i chrobotania w stawie w czasie ruchu.
Ból kolana podczas zapalenia stawu kolanowego
Kolejną przyczyną bólu kolana może być stan zapalny. Za zapalenia stawu kolanowego może odpowiadać szereg czynników, w tym wady wrodzone (kolana koślawe czy szpotawe), dna moczanowa, choroba zwyrodnieniowa stawów, uraz czy reumatoidalne zapalenie stawów. Stan zapalny rozwija się w obrębie różnych struktur. Zajęta może zostać błona maziowa, ciało tłuszczowe Hoffy czy kaletka. Przy stanie zapalnym kolano jest opuchnięte, zaczerwienione, ucieplone, boli, a dolegliwości nasilają się przy zginaniu. Ruchomość w stawie jest ograniczona i rozwija się wysięk.
Co może powodować ból kolana?
Ból kolana może być wynikiem urazu (skręcenia, stłuczenia, zwichnięcia czy zerwania więzadeł). Na urazy kolan narażone są w dużej mierze osoby aktywne fizycznie, uprawiające zwłaszcza narciarstwo, piłkę nożną lub biegi. U osób aktywnych fizycznie najczęściej dochodzi do wystąpienia tzw. kolana biegacza (ból kolana jest zlokalizowany z przodu, w okolicy rzepki) oraz kolana skoczka (dolegliwości bólowe umiejscowione w dolnej części rzepki, w miejscu łączenia z więzadłem).
Ból kolana może się rozwinąć również na skutek przeciążenia. W tym przypadku do grupy ryzyka należą osoby podnoszące ciężary, otyłe i z nadwagą, przebywające długi czas w pozycji siedzącej, kucznej lub często zginające kolana. Czynnikami, które predysponują do wystąpienia bólu w obrębie kolana, są torbiel Bakera, zbyt intensywna i nieprawidłowo wykonywana aktywność fizyczna, brak ćwiczeń rozciągających, niektóre choroby autoimmunologiczne, wady postawy i zła budowa anatomiczna stóp oraz zakrzepica żył głębokich. Ból kolana może pojawiać się ponadto przy boreliozie.
Możliwe są również bóle kolan od kręgosłupa. Przy silnych dolegliwościach ze strony kręgosłupa w odcinku lędźwiowym lub krzyżowym może dojść do promieniowania bólu w kierunku kończyn dolnych. Stąd też osoby z chorym kręgosłupem niekiedy kuleją, utykają i mają ograniczony zakres ruchu w kończynach dolnych.
Na czym polega leczenie bólu kolana?
Z bólem kolana pacjent powinien zgłosić się do ortopedy, jednak wizyta lekarska nie zawsze jest konieczna. W przypadku niewielkich urazów i przeciążeń można złagodzić dolegliwości samodzielnie. Ważny jest odpoczynek. Warto też przykładać zimne okłady oraz aplikować maści i żele o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. W szczególnych przypadkach można przyjmować także tabletki doustne o takich właściwościach. Nie należy jednak zwlekać z wizytą u specjalisty. Jeśli ból kolan nie ustępuje samoistnie, nasila się, towarzyszy mu obrzęk czy problemy z poruszaniem, konieczna jest konsultacja.
Ból w kolanie jest leczony różnymi sposobami w zależności od przyczyny, która wywołała dolegliwość. Przy stanach zapalnych zwalcza się go lekami przeciwzapalnymi, głównie z grupy NLPZ. Przy zwyrodnieniu stawów kolanowych czy zapaleniu kolana możliwe jest ostrzyknięcie stawu czynnikiem wzrostowym (bogatopłytkowym osoczem czy kwasem hialuronowym), który wspomaga odbudowę mazi stawowej. Z kolei przy poważnych urazach konieczne mogą się okazać zabiegi chirurgiczne – metody artroskopowego usuwania zmian patologicznych. Bez względu na przyczynę bólu ważne jest, aby odciążyć chore kolano, ograniczyć wysiłek, a w razie potrzeby stosować stabilizatory ruchu usztywniające i utrzymujące staw
Ważne znaczenie w leczeniu bólu kolana ma fizykoterapia, która prowadzi do łagodzenia bólu, przyspieszania procesów gojenia i regeneracji. Wykorzystuje się zwłaszcza zimnolecznictwo (krioterapię), pole magnetyczne, falę uderzeniową, presoterapię, laseroterapię, fonoforezę, elektroterapię, suche igłowanie, masaż tkanek głębokich, terapię punktów spustowych, terapię manualną i flossing. Zaleca się także kinezyterapię (zestaw ćwiczeń opracowanych przez specjalistę), rozsądne planowanie aktywności fizycznej, redukcję masy ciała w przypadku wysokiego BMI oraz dobór odpowiedniego obuwia.
Jak zapobiegać bólom kolana?
Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia bólu kolana, warto:
- utrzymywać odpowiednią masę ciała – otyłość sprzyja szybszemu zużywaniu chrząstki stawowej;
- zadbać o odpowiednią sprawność mięśni poprzez podejmowanie aktywności fizycznej;
- wprowadzić do diety składniki sprzyjające pracy stawów, w tym wapń, magnez, kolagen;
- rozgrzewać się przed aktywnością fizyczną;
- wybierać wygodne obuwie;
- stosować ochraniacze na kolana;
- stosować suplementację środkami zawierającymi kolagen, kwas hialuronowy, chondroitynę, glukozaminę;
- zmieniać postawę ciała podczas pracy – wprowadzać przerwy na ćwiczenia przy długotrwałym przyjmowaniu tego samego ułożenia.
Osoby, które mają schorzenia sprzyjające bólom kolana (dna moczanowa, choroba zakrzepowa żył) powinny być pod stałą opieką lekarza.