Co to jest kalendarz szczepień? Jakie szczepienia powinno się wykonać u dzieci?

Każdego roku Główny Inspektor Sanitarny publikuje Program Szczepień Ochronnych (PSO) dla dzieci i młodzieży, zwany kalendarzem szczepień.

Kalendarz szczepień stanowi zbiór najważniejszych informacji w zakresie realizacji szczepień ochronnych w populacji dzieci i młodzieży, zarówno obowiązkowych jak i zalecanych.

Co to jest kalendarz szczepień? Jakie szczepienia powinno się wykonać u dzieci?

Spis treści

Czym się różnią szczepienia obowiązkowe od zalecanych?
Kalendarz szczepień ochronnych dla noworodków i niemowląt
Kalendarz szczepień ochronnych dla dzieci od 2 lat

Czym się różnią szczepienia obowiązkowe od zalecanych?

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne, finansowane z budżetu państwa. Obecnie, obowiązkowe szczepienia dotyczą: gruźlicy, wirusowego zapalenia wątroby typu B, rotawirusów, błonicy, tężca, krztuśca, poliomyelitis, inwazyjnego zakażenia Haemophilus influenzae typu B (Hib), odry, świnki, różyczki, pneumokoków oraz ospy wietrznej (w grupach ryzyka).W ramach realizacji obowiązkowych szczepień przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Hib oraz wzw typu B, rodzice mogą zdecydować się na zastąpienie bezpłatnych szczepionek, preparatami wysoce skojarzonymi (odpłatnymi), które zapewniają mniej wkłuć, a co za tym idzie mniej stresu i bólu dla dziecka. Pod pojęciem „szczepionka skojarzona” rozumieć należy produkt leczniczy zawierający składowe antygenowe kilku szczepionek, który zapewnia uodpornienie przeciwko wielu chorobom zakaźnym przy podaniu jednej iniekcji.

Szczepienia zalecane są wskazane w celu rozszerzenia zakresu ochrony dziecka (m.in. przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A czy inwazyjnym zakażeniom meningokokowym), ale nierefundowane lub objęte częściową refundacją w wybranych grupach.

Kalendarz szczepień ochronnych dla noworodków i niemowląt

Oto jak przedstawia się wykaz szczepień obowiązkowych dla dzieci w 1 roku życia:

  • w pierwszej dobie po urodzeniu (najpóźniej w dniu wypisu dziecka z oddziału noworodkowego) podawane są szczepienia przeciwko:
    • gruźlicy – szczepionka BCG,
    • wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B) – pierwsza dawka szczepienia podstawowego,
  • w 2 miesiącu życia (po ukończeniu 6 tygodnia) podawane są szczepienia przeciwko:
    • WZW typu B – druga dawka szczepienia podstawowego,
    • błonicy, tężcowi, krztuścowi – pierwsza dawka szczepienia podstawowego1,
    • inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b – pierwsza dawka szczepienia podstawowego,
    • inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae – pierwsza dawka szczepienia podstawowego2,
    • rotawirusom – pierwsza dawka szczepienia podstawowego3.
  • w 4 miesiącu życia podawane są szczepienia przeciwko:
    • błonicy, tężcowi, krztuścowi – druga dawka szczepienia podstawowego – po upływie min. 8 tygodni od pierwszej dawki,
    • inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b – druga dawka szczepienia podstawowego  – po upływie min. 8 tygodni od pierwszej dawki,
    • ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis) – pierwsza dawka szczepienia podstawowego,
    • inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae – druga dawka szczepienia podstawowego  – po upływie min. 8 tygodni od pierwszej dawki,
    • rotawirusom – druga dawka szczepienia podstawowego w schemacie 2- lub 3-dawkowym3
  • w 5-6 miesiącu życia (po upływie min. 8 tygodni od poprzedniej dawki) podawane są szczepienia przeciw:
    • błonicy, tężcowi, krztuścowi – trzecia dawka szczepienia podstawowego,
    • inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b – trzecia dawka szczepienia podstawowego,
    • ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis) – druga dawka szczepienia podstawowego,
    • rotawirusom – trzecia dawka szczepienia podstawowego w schemacie 2- lub 3-dawkowym3
  • w 7 miesiącu życia podawane jest szczepienie przeciwko WZW typu B – trzecia dawka szczepienia podstawowego.

Szczepienia dla dzieci

Kalendarz szczepień ochronnych dla dzieci od 2 lat

Oto jak przedstawia się wykaz szczepień obowiązkowych dla dzieci od ukończenia 12 miesiąca życia:

  • ,w 13-15 miesiącu życia, podawane są szczepienia przeciwko:
    • odrze, śwince, różyczce – szczepienie podstawowe,
    • inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae –trzecia dawka szczepienia podstawowego,
  • w 16-18 miesiącu życia, podawane są szczepienia przeciwko:
    • błonicy, tężcowi, krztuścowi –czwarta dawka szczepienia podstawowego,
    • ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis) – trzecia dawka szczepienia podstawowego,
    • inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b – czwarta dawka szczepienia podstawowego,
  • w 6 roku życia podawane są szczepienia przeciwko:
    • błonicy, tężcowi, krztuścowi – pierwsza dawka szczepienia przypominającego4,
    • ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis) – szczepienie przypominające,
    • odrze, śwince, różyczce – pierwsza dawka szczepienia przypominającego,
  • w 14 roku życia podawane jest szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi(Tdap) – druga dawka szczepienia przypominającego5,
  • w 19 roku życia podawane jest szczepienie przeciwko błonicy i tężcowi (Td) – trzecia dawka szczepienia przypominającego.


1Realizacja PSO jest możliwa przy zastosowaniu szczepionek wysoko skojarzonych typu 5w1 czy 6w1, jednakże koszty w całości ponoszą rodzice pacjenta.

2W ramach powszechnych, obowiązkowych szczepień przeciw pneumokokom bezpłatnie dostępna jest szczepionka 10-walentna (PCV-10, Synflorix). Na rynku dostępne są także preparaty PCV-13 (Prevenar 13) oraz PCV-20 (Prevenar 20), jednakże szczepienia te są płatne.

3Pierwszą dawkę należy podać przed ukończeniem 12 tygodnia życia. Bezpłatne szczepienia przeciw rotawirusom od kwietnia 2025 roku realizowane są  szczepionką o nazwie Rotarix w schemacie 2-dawkowym.

4Zgodnie z PSO szczepionką przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi zawierającą bezkomórkowy komponent krztuśca (DTaP).

5Zgodnie z PSO szczepionką przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością komponentu krztuścowego zawierającą bezkomórkowy komponent krztuśca (Tdap).


Konsultacja merytoryczna – dr hab. n. med. Patryk Lipiński


Źródła
  1. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26 października 2020 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2021.
  2. T. Jackowska, A. Wrotek, Czterowalentna atenuowana szczepionka przeciwko grypie dla dzieci, „Przegląd Pediatryczny” 2020, t. 49, nr 2, s. 37–45.

Zobacz także

Wszystkie artykuły i poradniki