Szczepienia przeciwko błonicy

Czym jest błonica?

Błonica, określana również jako dyfteryt , należy do grupy chorób zakaźnych. Schorzenie wywołują bakterie – maczugowce błonicy (Corynebacterium diphteriae). Najczęściej drobnoustroje dostają się do organizmu drogą kropelkową (poprzez wdychanie zanieczyszczonego patogenami powietrza) i kolonizują górne drogi oddechowe, a konkretnie  – błonę śluzową tych okolic. Pierwsze objawy błonicy można zauważyć w ciągu 2–3 dni od momentu zakażenia. Główne symptomy to:

• podwyższona temperatura ciała,
• bóle gardła o umiarkowanym nasileniu,
• bladość skóry,
• trudności w przełykaniu płynów i pokarmów stałych,
• wyczuwalne powiększenie węzłów chłonnych,
• niewyraźna mowa (wrażenie obecności kluchy w gardle).

W przebiegu choroby dochodzi do pojawienia się charakterystycznych nalotów na migdałkach i błonie śluzowej gardła o białoszarej lub niekiedy czarnej barwie. Są to zmiany martwicze, które – przy próbie usunięcia – krwawią. Ciężka postać choroby prowadzi do zaburzeń rytmu serca, porażenia mięśni i trwałego uszkodzenia wielu narządów.

Powikłania błonicy

Nieleczona błonica stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia osoby zakażonej. Rozwój choroby skutkuje bowiem wieloma powikłaniami nie tylko w obrębie układu oddechowego, lecz także sercowo-naczyniowego. U Pacjentów obserwuje się między innymi: zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia, zapalenie ucha środkowego czy porażenie mięśni kończyn. Szczególnie niebezpieczna jest postępujące ograniczenie drożności dróg oddechowych, które znacznie zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci pacjenta w wyniku uduszenia. Nierzadko w przebiegu schorzenia może dojść do martwicy mięśnia sercowego i zatrzymania krążenia.

Dlatego im wcześniej Pacjent z objawami błonicy zgłosi się do lekarza, tym lepiej. Należy jednak podkreślić, że podjęcie odpowiednich kroków terapeutycznych nie zawsze daje gwarancję na pełne wyzdrowienie. W tym przypadku wiele zależy bowiem od kondycji organizmu pacjenta i postaci choroby. Proces leczenia choroby ma charakter długotrwały i wymaga hospitalizacji. Najlepszym rozwiązaniem jest niedopuszczanie do wystąpienia schorzenia. Zakażenia można uniknąć dzięki zastosowaniu szczepień ochronnych.

Jak wygląda proces szczepienia przeciwko błonicy?

W Polsce szczepienie przeciwko błonicy jest obowiązkowe. Obejmuje ono dzieci i młodzież do ukończenia 19. roku życia. Najczęściej preparat ochronny podaje się już w pierwszych tygodniach po urodzeniu. Pozwala to zawczasu uniknąć przykrych i groźnych konsekwencji związanych z rozwojem choroby, na przykład wspomnianego wcześniej porażenia mięśni czy zapalenia mięśnia sercowego.

Warto w tym miejscu wyraźnie podkreślić, że szczepionka – przed dopuszczeniem do obrotu – została dokładnie przebadana pod kątem bezpieczeństwa. Jej przyjęcie nie wywołuje groźnych dla zdrowia skutków ubocznych. Mogą wystąpić jedynie dolegliwości w postaci bólów głowy, podwyższonej temperatury ciała czy ogólnego rozbicia. Często towarzyszą im zmiany skórne (zaczerwienienie i obrzęk w miejscu iniekcji). Powyższe  objawy ustępują samoistnie po 24 godzinach (maksymalnie kilku dniach).

Dla kogo jest szczepienie przeciwko błonicy? Zalecenia

Szczepienia przeciwko błonicy obejmują przedstawicieli trzech grup. Mowa tu o:

• dzieciach oraz nastolatkach przed ukończeniem 19. roku życia – przyjęcie preparatu jest obowiązkowe i przewidziane w ogólnym kalendarzu szczepień (rodzic nie ponosi za nie żadnych kosztów);
• osobach w wieku 19 lat – w tym przypadku szczepienie również ma charakter obowiązkowy i bezpłatny;
• osobach powyżej 19. roku życia – zaleca się, by dorośli przyjmowali dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy co dziesięć lat (z biegiem czasu odporność organizmu na patogeny wywołujące chorobę spada, dlatego konieczne jest regularne mobilizowanie komórek pamięci immunologicznej do obrony organizmu przed drobnoustrojami).

Schemat szczepienia przeciwko błonicy

Preparat jest zwykle podawany w postaci skojarzonej szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Oznacza to, że chroni przed trzema rodzajami wirusów. Zawiera martwe drobnoustroje i oczyszczone antygeny patogenów. Aplikowanie środka mobilizuje układ immunologiczny do walki z „intruzami”, ale jednocześnie nie wywiera negatywnego wpływu na organizm..

Błonica, tężec, krztusiec – szczepienie podstawowe przeciwko tym chorobom podaje się dzieciom już w pierwszym roku życia (zazwyczaj w postaci skojarzonej). Pierwszą obowiązkową dawkę preparatu podaje się maluchom w drugim miesiącu życia, a kolejne odpowiednio w czwartym i piątym (ewentualnie szóstym). Ostatnią, czyli czwartą dawkę aplikuje się dzieciom między 16. a 18. miesiącem życia.

Przeczytaj również: Najczęstsze pytania rodziców noworodków i niemowląt

Udowodniono, że wraz z upływem czasu odporność na maczugowce błonicy spada. Dlatego konieczne jest stosowanie tak zwanych dawek przypominających szczepienia. Powinny je przyjąć dzieci (w 6. i 14. roku życia), a także nastolatkowie, którzy ukończyli 19 lat. W tych grupach szczepienie – jak zasygnalizowano wcześniej – ma charakter obowiązkowy. Dorosłym zaleca się przyjmowanie dawki przypominającej średnio co 10 lat.

Warto o tym pamiętać zwłaszcza w okresie wakacyjnych wyjazdów i odwiedzania krajów, gdzie błonica nadal stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Wśród tych państw znajdują się między innymi: Tunezja, Republika Dominikany, Brazylia, Kolumbia, Tajlandia czy Turcja.

Zobacz także: Kiedy należy zaszczepić się przed podróżą?