Szczepienie przeciwko poliomyelitis

Aby wykonać szczepienie niezbędne jest uzyskanie kwalifikacji do szczepienia w ramach medycyny podróży.
Koszt szczepionki nie obejmuje kwalifikacji do szczepienia.

Czym jest poliomyelitis?

Poliomyelitis, znane również jako polio, choroba Heinego-Medina lub nagminne porażenie dziecięce, jest ostrą chorobą zakaźną wywołaną przez poliowirusy. Wyróżniamy trzy typy wirusów, przy czym nie różnią się one zbytnio nasileniem objawów i zakaźnością. Polio zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Czasami powoduje jednak dolegliwości, takie jak:

• podwyższona temperatura,
• poczucie ogólnego rozbicia,
• sztywność karku i pleców,
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
• bóle głowy.

Zazwyczaj pojawiają się one po 7–14 dniach od zakażenia. Wspomniane objawy nie wskazują jednoznacznie na chorobę Heinego-Medina. Mogą one być wywołane innymi schorzeniami, dlatego lekarz zleci dodatkowe badania. Aby rozpoznać wirusa polio, pobiera się próbkę kału, płynu mózgowo-rdzeniowego lub wymaz z gardła. Choroba przebiega ciężej u ciężarnych, osób z obniżoną odpornością i Pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne.

Poliomyelitis nazywane jest również „chorobą brudnych rąk”, ponieważ do zakażenia dochodzi przede wszystkim drogą pokarmową i kropelkową. Wirus szerzy się przez bezpośredni kontakt z chorym lub skażonymi przedmiotami, również poprzez spożycie zainfekowanego jedzenia.

Powikłania choroby poliomyelitis

Jeśli choroba nie zajmie układu nerwowego, dolegliwości ustąpią po kilku dniach i co ważne, nie dojdzie do powikłań. Wirus może jednak niszczyć neurony ruchowe, przede wszystkim znajdujące się w rogach przednich rdzenia kręgowego. W ciągu 48 godzin dochodzi do porażenia kończyn. W zależności od tego, na jakim odcinku rdzenia nastąpi uszkodzenie komórek nerwowych, porażenie może dotyczyć rąk, nóg lub wszystkich czterech kończyn. Pojawiają się wówczas skurcze mięśniowe, przeczulica i ból mięśni. W niektórych przypadkach może dojść do nieodwracalnego paraliżu. Niekiedy dochodzi też do zatrzymania moczu lub zaburzeń dotyczących układu krążenia. Wirus może również zaatakować mózg czy układ oddechowy, prowadząc do śmierci.

Po 20–40 latach od wyzdrowienia może pojawić się zespół postpolio, znany również jako zespół poporażenny. Choroba postępuje bardzo powoli, a objawia się zmęczeniem, osłabieniem, niedowładem kończyn, bólem mięśni i stawów oraz nerwicą.

Należy podkreślić, że nie istnieje leczenie przyczynowe poliomyelitis, dlatego tak ważną rolę odgrywają szczepienia. Jeśli niezaszczepiona osoba zarazi się wirusem polio, powinna dużo odpoczywać, przyjmować środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Celem leczenia jest regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej i krzepliwości krwi. U Pacjentów długotrwale unieruchomionych wprowadza się gimnastykę oddechową i podaje środki, które mają zminimalizować ryzyko choroby zakrzepowo-żylnej. Niesymetryczne porażenie wiotkie, skutkujące zanikiem mięśni w danym obszarze, jest nieodwracalne.

Proces szczepienia przeciwko poliomyelitis

Kiedy w Polsce zaczęto szczepić na polio? W Polsce szczepienia przeciwko poliomyelitis wprowadzono w połowie lat 50., a od 1984 roku nie stwierdzono przypadku zachorowań na chorobę Heinego-Mediny w naszym kraju. Należy zaznaczyć, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła w 2021 roku, że Europa jest wolna od wirusa polio.

Dla kogo jest szczepionka przeciwko polio? Zalecenia

Szczepionka przeciwko polio jest bezpieczna – rzadko występuje po niej niepożądany odczyn poszczepienny (NOP). Niekiedy pojawia się lekkie zaczerwienienie, ból, obrzęk lub stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia. Objawy ustępują po 1–2 dniach. Czasami występują objawy nieswoiste, takie jak biegunka, wymioty, bóle głowy. Szczepienia zapewniają odporność na całe życie. W niektórych sytuacjach można rozważyć podanie dawki przypominającej, aby zapewnić sobie pełną ochronę. Warto umówić się na szczepienie, gdy:

• podróżujemy do kraju, w którym nadal występuje polio;
• pracujemy w laboratorium i mamy kontakt z poliowirusami.

Dostępne są dwa typy szczepionek przeciwko poliomyelitis:

• OPV (zawiera żywe szczepy poliowirusów, które nie mają właściwości chorobotwórczych);
• IPV (inaktywowana, zawiera trzy typy zabitych wirusów).

W Polsce stosuje się jedynie drugi typ szczepionki. Podaje się ją podskórnie lub domięśniowo, co skutkuje powstaniem przeciwciał w klasie IgG. Uniemożliwiają one przedostanie się poliowirusów do ośrodkowego układu nerwowego, tym samym zapobiegają niedowładom i porażeniom mięśni. Szczepionka jest dostępna w postaci zawiesiny do wstrzykiwań w ampułkostrzykawce. Można ją podawać z innymi szczepionkami, pod warunkiem że zostaną podane w oddzielnych miejscach - o takiej możliwości  zawsze decyduje lekarz

Sprawdź też, kiedy wykonuje się szczepienie przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu.

Schemat szczepienia przeciwko poliomyelitis

Chociaż na poliomyelitis chorują przede wszystkim dzieci poniżej 5. roku życia, może ona dotknąć każdą niezaszczepioną osobę, niezależnie od wieku. i. W Polsce szczepienie przeciwko poliomyelitis jest obowiązkowe. Dwie podstawowe dawki podaje się w okresie niemowlęcym (3.–4. i 5.–6. miesiąc życia), kolejną dawkę podstawową – w 16.–18. miesiącu życia dziecka, a przypominającą w wieku 6 lat.

Jak podaje się szczepienia dla dorosłych? Pacjent otrzymuje dwie dawki, przy czym należy zachować 1–2-miesięczny odstęp. Z dawką przypominającą należy poczekać 6–12 miesięcy po podaniu drugiej dawki.