Szczepienie przeciwko pneumokokom

Aby wykonać szczepienie niezbędne jest uzyskanie kwalifikacji do szczepienia.
Koszt szczepionki nie obejmuje kwalifikacji do szczepienia.

Co to są pneumokoki?

Pneumokoki (łac. Streptococcus pneumoniae) to gram-dodatnia bakteria, znana również jako dwoinka zapalenia płuc, odpowiedzialna za wiele poważnych infekcji. Została wykryta przez George’a Sternberga, Ludwika Pasteura oraz Charlesa Chamberlaina w 1881 roku.

Pneumokoki są odpowiedzialne za wiele chorób infekcyjnych. Są główną przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u małych dzieci oraz zapalenia płuc u dorosłych z osłabioną odpornością, ale bakteria ta może powodować także inne poważne infekcje, np.:

• ucha środkowego i wyrostka sutkowatego,
• wsierdzia,
• otrzewnej,
• osierdzia,
• oraz ostre zapalenie zatok i septyczne zapalenie stawów.

Rzadziej zakażenie pneumokokowe prowadzi do zapalenia spojówek, otrzewnej czy stawów. Chociaż zdarzają się przypadki bezobjawowej infekcji, która, mimo że nie stanowi źródła dolegliwości, to wiąże się z rozsiewaniem bakterii w społeczeństwie.

Pneumokoki mogą teżwywołać tzw. inwazyjną chorobę pneumokokową (IChP). Składają się na nią zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc z bakteriemią, sepsa (tzw. posocznica).

Powikłania zakażenia pneumokokami

Zakażenie pneumokokowe jest bardzo niebezpieczne. Poza samymi uciążliwymi objawami wiąże się z ryzykiem takich powikłań, jak:

• niedosłuch i głuchota po zapaleniu ucha i zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych,
• objawy neurologiczne – padaczka, zaburzenia koncentracji,
• szerzenie infekcji na inne tkanki, np. zapalenie wyrostka sutkowatego, zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie kości szczękowej.

Pneumokoki są odpowiedzialne za wysoki odsetek zgonów z powodu zakażeń bakteryjnych. W przypadku rozwoju sepsy i zajęcia narządów wewnętrznych ryzyko zgonu szacowane jest nawet na 50%.

Dla kogo jest szczepienie przeciwko pneumokokom? Zalecenia

Szczepienia przeciwko pneumokokom finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia, skierowane są do dzieci. Dotyczą:

• dzieci od 6. tygodnia do 2. roku życia,
• dzieci od 2. miesiąca do 5. roku życia: zakażonych HIV, po urazie / z wadą ośrodkowego układu nerwowego z towarzyszącym wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, po przeszczepienie szpiku, przed wszczepieniem lub po wszczepieniu implantu ślimakowego / narządów wewnętrznych,
• dzieci od 2. miesiąca do 5. roku życia chorujących na: przewlekłe choroby płuc, przewlekłe choroby serca, choroby metaboliczne, schorzenia immunologiczno-hematologiczne, asplenię wrodzoną, przewlekłą niewydolność nerek i nawracający zespół nerczycowy, dysfunkcje śledziony, pierwotne zaburzenia odporności, po splenektomii, po leczeniu immunosupresyjnym,
• dzieci od 2. miesiąca do ukończenia roku urodzonych przed 37. tygodniem ciąży, o masie ciała do 2,5 kg.

Szczepionki przeciwko pneumokokom dla dorosłych są zalecane, jednak nie są objęte finansowaniem z budżetu Ministerstwa Zdrowia.Wskazane są dla osób:

• po 50. roku życia,
• z przewlekłą chorobą serca, cukrzycą, implantem ślimakowym, przewlekłą chorobą płuc, wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, uzależnionym od alkoholu, przewlekłą chorobą wątroby,
• z anatomiczną i czynnościową, wrodzoną i nabytą asplenią, sferocytozą i innymi hemoglobinopatiami,
• z zaburzeniami odporności, zakażeniem HIV, chorobą Hodgkina, wrodzonymi i nabytymi niedoborami odporności, białaczką, uogólnioną chorobą nowotworową leczoną immunosupresyjnie, przewlekłą chorobą nerek i zespołem nerczycowym.

Osoby po 65. roku życia należące do grupy podwyższonego ryzyka choroby pneumokokowej mogą starać się o refundację szczepienia.

Oprócz szczepień przeciwko pneumokokom dla dorosłych zaleca się szczepienie dzieci do 5. roku życia, urodzonych przed styczniem 2017 roku, które nie zostały objęte obowiązkowymi szczepieniami.

Dlaczego warto się szczepić przeciwko pneumokokom?

Pneumokoki to bakterie, które z łatwością przenoszą się między ludźmi. Transmisja zakażenia zachodzi drogą kropelkową na skutek kontaktu z wydzieliną dróg oddechowych. Zakażeniu sprzyja przebywanie w dużych skupiskach ludzkich. Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed infekcją są masowe szczepienia przeciwko pneumokokom.

Mimo że dotyczą małych dzieci, to z uwagi na to, że stanowią one główne źródło zakażenia, pozwalają na uzyskanie odporności populacyjnej, chroniąc tym samym resztę społeczeństwa. Do zakażenia pneumokokami może bowiem dojść we wszystkich grupach wiekowych, lecz narażone są na nie zwłaszcza dzieci do 2 lat, seniorzy, osoby z zaburzeniami odporności, z brakiem / nieprawidłowym funkcjonowaniem śledziony. Trzeba też podkreślić, że zakażenia pneumokokowe są coraz częściej wywoływane przez szczepy oporne na antybiotyki. Dlatego lepiej im zapobiegać, niż leczyć.

Zobacz także: Szczepienie dla niemowląt i dzieci

Szczepionka na pneumokoki dla dorosłych – czy warto?

Szczepienie dorosłych przeciwko pneumokokom to skuteczna metoda zapobiegania infekcjom zarówno u samej osoby, jak i w jej otoczeniu, w tym wśród bliskich, którzy nie zostali zaszczepieni. Poza tym szczepionka może zmniejszyć liczbę szczepów lekoopornych. Oporność pneumokoków na antybiotyki stanowi obecnie rosnący problem. Badacze podkreślają, że w przypadku cukrzycy ryzyko pneumokokowego zapalenia płuc jest blisko 3 razy większe w porównaniu z osobami zdrowymi, dodatkowo w przewlekłej niewydolności serca – 3,8 razy, nikotynizmie – 3,9 razy, alkoholizmie – 4,5 razy, astmie – 5,9 razy, przewlekłej chorobie płuc – 7,7 razy. Hospitalizacja z powodu pneumokokowego zapalenia płuc podnosi ryzyko rozwoju schorzeń kardiologicznych, a tym samym zdarzeń sercowo-naczyniowych nawet kilka lat po przechorowaniu.

Zakażenie pneumokokami może się zakończyć innymi niebezpiecznymi powikłaniami, w tym porażeniem nerwu twarzowego, zaburzeniem widzenia, ostrą niewydolnością oddechową, zaburzeniami motorycznymi, głuchotą, a nawet zgonem. A to tylko wybrane dowody przemawiające za skorzystaniem ze szczepienia przeciw pneumokokom przez osoby dorosłe.

Ile razy trzeba się szczepić na pneumokoki? Schemat szczepienia przeciw pneumokokom dla poszczególnych grup wiekowych przedstawia się następująco:

• obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom w populacji ogólnej dzieci – dwie dawki szczepienia podstawowego w odstępach 8-tygodniowych w 1. roku życia, trzecia dawka uzupełniająca w 2. roku życia (po minimum pół roku od cyklu podstawowego),
• obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom w grupach ryzyka i wcześniaków – trzy dawki szczepienia podstawowego w odstępach miesiąca w 1. roku życia, czwarta dawka uzupełniająca w 2. roku życia,
• dorośli – jedna dawka.

Szczegółowe informacje na temat schematu i rodzaju szczepień na pneumokoki dla dorosłych zawarte są w Komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień Ochronnych oraz w dokumentach rejestracyjnych poszczególnych preparatów.

U osób dorosłych wystarczająca jest jedna dawka szczepionki, natomiast w przypadku szczepień przeciw pneumokokom u osób dorosłych z grup ryzyka oraz osób starszych:

• osoby w wieku powyżej 65 lat – jedna dawka szczepionki skoniugowanej PCV13 i jedna dawka szczepionki polisacharydowej PPSV23 w odstępie ponad 12 miesięcy,
• osoby w wieku powyżej 18 lat z grupy ryzyka – jedna dawka szczepionki skoniugowanej PCV13 i jedna dawka szczepionki polisacharydowej PPSV23 w odstępie ponad 8 tygodni.

Szczepionki skoniugowane zawierają oczyszczone polisacharydy otoczkowe 10, 13 lub 20 różnych serotypów dwoinki zapalenia płuc. Polisacharydowa szczepionka zawiera oczyszczone polisacharydy otoczkowe przeciwko 23 serotypom pneumokoków. Obydwa rodzaje szczepionek są dobrze tolerowane i bezpieczne. Po ich podaniu mogą wystąpić łagodne odczyny poszczepienne.

Jakie są przeciwwskazania do skorzystania ze szczepionki na pneumokoki dla dorosłych?

Wśród przeciwwskazań do przyjęcia szczepienia na pneumokoki u dorosłych wymieniane są przede wszystkim:

• ciężka reakcja alergiczna po podaniu szczepionki,
• nadwrażliwość na składniki szczepionki,
• ostra choroba przebiegająca z gorączką – wówczas szczepienie należy przełożyć.

Kwestię przeciwwskazań należy dokładnie omówić z lekarzem – przedstawić mu pełną historię choroby oraz ewentualnych alergii.

Ile kosztuje szczepionka na pneumokoki?

Koszt szczepienia przeciwko pneumokokom obejmuje zarówno cenę wybranego preparatu, jak i niezbędną kwalifikację lekarską. Przed każdym podaniem szczepionki wymagana jest wizyta kwalifikacyjna u lekarza, której celem jest ocena stanu zdrowia pacjenta oraz wykluczenie wszelkich przeciwwskazań.

Cena szczepionki oraz kwalifikacji może się różnić w zależności od rodzaju szczepionki i indywidualnego cennika LUX MED w danej lokalizacji. Szczegółowe informacje dotyczące cen dostępne są na naszej stronie internetowej, infolinii lub bezpośrednio w placówkach.