Szczepienie przeciwko pneumokokom

Czym jest zakażenie pneumokokowe?

Pneumokoki, określane również jako dwoinka zapalenia płuc, to bakterie, które są najczęstszą przyczyną pozaszpitalnych bakteryjnych zakażeń układu oddechowego:

• zapalenia ucha środkowego,
• zapalenia zatok,
• zapalenia gardła,
• zapalenia oskrzeli,
• zapalenia płuc.

Bakterie te wywołać mogą tzw. inwazyjną chorobę pneumokokową (IChP). Składają się na nią zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc z bakteriemią, sepsa (tzw. posocznica). Rzadziej zakażenie pneumokokowe prowadzi do zapalenia spojówek, otrzewnej czy stawów. Chociaż zdarzają się przypadki bezobjawowej infekcji, która, mimo że nie stanowi źródła dolegliwości, to wiąże się z rozsiewaniem bakterii w społeczeństwie.

Powikłania zakażenia pneumokokami

Zakażenie pneumokokowe jest bardzo niebezpieczne. Poza samymi uciążliwymi objawami wiąże się z ryzykiem takich powikłań, jak:

• niedosłuch i głuchota po zapaleniu ucha i zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych,
• objawy neurologiczne – padaczka, zaburzenia koncentracji,
• szerzenie infekcji na inne tkanki, np. zapalenie wyrostka sutkowatego, zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie kości szczękowej.

Pneumokoki są odpowiedzialne za najwyższy odsetek zgonów z powodu zakażeń bakteryjnych. W przypadku rozwoju sepsy i zajęcia narządów wewnętrznych ryzyko zgonu szacowane jest nawet na 50%.

Sprawdź też: Kiedy należy zaszczepić się przed podróżą?

Proces szczepienia przeciwko pneumokokom

Pneumokoki to bakterie, które z łatwością przenoszą się między ludźmi. Transmisja zakażenia zachodzi drogą kropelkową na skutek kontaktu z wydzieliną dróg oddechowych. Zakażeniu sprzyja przebywanie w dużych skupiskach ludzkich. Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed infekcją są masowe szczepienia przeciwko pneumokokom.

Mimo że dotyczą małych dzieci, to z uwagi na to, że stanowią one główne źródło zakażenia, pozwalają na uzyskanie odporności populacyjnej, chroniąc tym samym resztę społeczeństwa. Do zakażenia pneumokokami może bowiem dojść we wszystkich grupach wiekowych, lecz narażone są na nie zwłaszcza dzieci do 2 lat, seniorzy, osoby z zaburzeniami odporności, z brakiem / nieprawidłowym funkcjonowaniem śledziony. Trzeba też podkreślić, że zakażenia pneumokokowe są coraz częściej wywoływane przez szczepy oporne na antybiotyki. Dlatego lepiej im zapobiegać, niż leczyć.

Zobacz także: Szczepienia dla dorosłych i badania kontrolne jako ważny element profilaktyki zdrowotnej

Dla kogo jest szczepienie przeciwko pneumokokom? Zalecenia

Szczepienia przeciwko pneumokokom finansowane z budżetu ministra zdrowia skierowane są do dzieci. Dotyczą:

• dzieci od 6. tygodnia do 2. roku życia;
• dzieci od 2. miesiąca do 5. roku życia: zakażonych HIV, po urazie / z wadą ośrodkowego układu nerwowego z towarzyszącym wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, po przeszczepienie szpiku, przed wszczepieniem lub po wszczepieniu implantu ślimakowego / narządów wewnętrznych;
• dzieci od 2. miesiąca do 5. roku życia chorujących na: przewlekłe choroby płuc, przewlekłe choroby serca, choroby metaboliczne, schorzenia immunologiczno-hematologiczne, asplenię wrodzoną, przewlekłą niewydolność nerek i nawracający zespół nerczycowy, dysfunkcje śledziony, pierwotne zaburzenia odporności, po splenektomii, po leczeniu immunosupresyjnym;
• dzieci od 2. miesiąca do ukończenia roku urodzonych przed 37. tygodniem ciąży, o masie ciała do 2,5 kg.

Szczepionki na pneumokoki dla dorosłych są zalecane, czyli nieobjęte finansowaniem z budżetu ministra zdrowia. Wskazane są dla osób:

• po 50. roku życia,
• z przewlekłą chorobą serca, cukrzycą, implantem ślimakowym, przewlekłą chorobą płuc, wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, uzależnionym od alkoholu, przewlekłą chorobą wątroby,
• z anatomiczną i czynnościową, wrodzoną i nabytą asplenią, sferocytozą i innymi hemoglobinopatiami,
• z zaburzeniami odporności, zakażeniem HIV, chorobą Hodgkina, wrodzonymi i nabytymi niedoborami odporności, białaczką, uogólnioną chorobą nowotworową leczoną immunosupresyjnie, przewlekłą chorobą nerek i zespołem nerczycowym.

Osoby po 65. roku życia należące do grupy podwyższonego ryzyka choroby pneumokokowej mogą starać się o refundację szczepienia.

Poza szczepieniami dla dorosłych na pneumokoki zaleca się szczepić dzieci do 5. roku życia urodzone przed styczniem 2017 r., które nie zostały objęte obowiązkowymi szczepieniami.

Schemat szczepienia przeciwko pneumokokom

Ile razy trzeba się szczepić na pneumokoki? Schemat szczepienia dla poszczególnych grup wiekowych przedstawia się następująco:

• obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom w populacji ogólnej dzieci – dwie dawki szczepienia podstawowego w odstępach 8-tygodniowych w 1. roku życia, trzecia dawka uzupełniająca w 2. roku życia (po minimum pół roku od cyklu podstawowego),
• obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom w grupach ryzyka i wcześniaków – trzy dawki szczepienia podstawowego w odstępach miesiąca w 1. roku życia, czwarta dawka uzupełniająca w 2. roku życia,
• dorośli – jedna dawka.