Zaburzenia odżywiania to coś więcej niż chwilowa dieta, brak apetytu czy objadanie się pod wpływem stresu. Choć często zaczynają się niewinnie, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – zarówno fizycznych, jak i psychicznych. W społecznym odbiorze najczęściej kojarzymy je z anoreksją lub bulimią u nastolatek, jednak problem dotyczy osób w różnym wieku, niezależnie od płci.
Anoreksja, bulimia, a może kompulsywne objadanie? Sprawdź, czym są zaburzenia odżywiania, jakie są ich rodzaje, przyczyny i jak skutecznie je leczyć.
Spis treści
Czy zaburzenia odżywiania to tylko problem z jedzeniem?
Nie. To złożone zaburzenia psychiczne, które coraz częściej dotykają osoby w różnym wieku. Ich skutki mogą być poważne – zarówno dla ciała, jak i dla psychiki. W tym artykule wyjaśniamy, czym są zaburzenia odżywiania, jak je rozpoznać, jakie są ich przyczyny i – co najważniejsze – jak można skutecznie je leczyć.
Co to są zaburzenia odżywiania (ED)?
Zaburzenia odżywiania (ang. Eating Disorders, ED) to poważne schorzenia o podłożu
psychicznym, które objawiają się nieprawidłowym zachowaniem związanym z jedzeniem. To nie tylko kwestia jedzenia – lecz także sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami, lękiem, stresem czy niską samooceną. Zaburzenia odżywiania to grupa zaburzeń psychicznych, w których przebiegu obserwuje się zaburzenia łaknienia i zakrzywiony obraz własnego ciała. Szacuje się, że nawet 9% populacji na całym świecie może zmagać się z tą przypadłością.
ED mają złożony charakter i wynikają z nakładania się trzech grup czynników:
- psychologicznych (np. perfekcjonizm, zaburzenia lękowe, niska samoocena),
- biologicznych (np. predyspozycje genetyczne, zaburzenia neuroprzekaźników),
- społecznych (np. presja kulturowa, social media, normy dotyczące wyglądu).
Zobacz także: Emocjonalne jedzenie – jak pozostać w zdrowej i stabilnej relacji z jedzeniem?
Jakie są zaburzenia odżywiania?
Zaburzenia odżywiania przyjmują różne formy. Poniżej przedstawiamy te najczęściej rozpoznawane, zgodnie z klasyfikacjami medycznymi (ICD-11, DSM-5). W kwestiach diagnostycznych w Polsce obowiązuje Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, od stycznia 2022 roku zaczęła obowiązywać nowa zaktualizowana wersja Klasyfikacji ICD-11. Całkowite przejście z ICD-10 na ICD-11 planowane jest do końca 2026 roku.
Anoreksja (jadłowstręt psychiczny)
Definiowana jest jako zaburzenie charakteryzujące się celową utratą masy ciała, wywoływaną przez pacjenta i przez niego podtrzymywaną. Osoba chora obsesyjnie boi się przybrania na wadze i dąży do ekstremalnie niskiej masy ciała. Ogranicza jedzenie, intensywnie ćwiczy, stosuje głodówki. Często nie dostrzega swojej niedowagi. Anoreksja może prowadzić do niedożywienia, problemów hormonalnych, a w skrajnych przypadkach – do śmierci.
Przeczytaj o anoreksji: Anoreksja – przyczyny, objawy i leczenie u dorosłych oraz dzieci i młodzieży
Bulimia (żarłoczność psychiczna)
Choroba charakteryzuje się cyklem objadania i kompensacji – poprzez prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających czy głodówki. Osoby z bulimią często utrzymują prawidłową wagę, przez co problem może pozostać niezauważony przez otoczenie.
Dowiedz się więcej na temat bulimii: Bulimia – objawy i leczenie zaburzeń odżywiania
Ortoreksja
To obsesja na punkcie „zdrowego” jedzenia. Osoba eliminuje kolejne składniki diety, kierując się przekonaniem o ich szkodliwości. Może prowadzić do niedoborów i izolacji społecznej.
Przeczytaj, czym jeszcze charakteryzuje się ortoreksja.
Zespół nocnego jedzenia (NES)
Osoby z NES spożywają znaczną część kalorii w nocy – często budząc się specjalnie po to, by jeść. Towarzyszy temu bezsenność, poranna anoreksja i poczucie utraty kontroli.
Sprawdź również: Zespół nocnego jedzenia (NES). Kiedy nocne podjadanie staje się problemem?
Zespół Pica (łaknienie spaczone)
Charakteryzuje się spożywaniem niejadalnych substancji, takich jak papier, glina, kreda czy włosy. Występuje często u dzieci, kobiet w ciąży lub osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Przeczytaj także: Zespół Pica: przyczyny, objawy i możliwości leczenia spaczonego łaknienia
Kompulsywne objadanie się (BED)
To napady objadania się bez zachowań kompensacyjnych. Osoba zjada duże ilości jedzenia w krótkim czasie, a następnie odczuwa wstyd i winę. Często prowadzi to do nadwagi lub otyłości.
Zobacz, co jeszcze warto wiedzieć o kompulsywnym objadaniu się.
Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania? Objawy i diagnostyka
Zaburzenia odżywiania mogą długo pozostawać ukryte. Do najczęstszych objawów należą:
Objawy fizyczne:
- nagłe wahania wagi,
- osłabienie, zawroty głowy,
- problemy trawienne,
- zatrzymanie miesiączki,
- wypadanie włosów,
- suchość skóry.
Objawy psychiczne i behawioralne:
- obsesja na punkcie jedzenia i wyglądu,
- unikanie wspólnych posiłków,
- izolacja społeczna,
- wahania nastroju.
Jeśli obserwujesz u siebie lub bliskich niepokojące objawy, skonsultuj się z psychologiem, psychiatrą lub dietetykiem. W LUX MED dostępna jest kompleksowa diagnostyka zaburzeń odżywiania.
Zaburzenia odżywiania – przyczyny
Zaburzenia odżywiania nie mają jednej przyczyny. Zwykle jest to efekt splotu różnych
czynników.
Czynniki biologiczne:
- dziedziczna skłonność,
- zaburzenia hormonalne i neurologiczne,
- cukrzyca typu 1 (w przypadku diabulimii).
Czynniki psychologiczne:
- niska samoocena,
- perfekcjonizm,
- wysoki poziom lęku,
- przebyte traumy (np. przemoc, przemoc seksualna).
Czynniki społeczne:
- presja kulturowa i medialna,
- komentarze dotyczące wyglądu,
- bycie częścią środowiska związanego z ciałem (sport, modeling).
Grupą szczególnie narażoną są nastolatki i młode kobiety, ale zaburzenia te mogą występować u każdego – niezależnie od wieku i płci.
Jak leczyć zaburzenia odżywiania?
Skuteczne leczenie wymaga holistycznego podejścia, opartego na współpracy specjalistów.
Psychoterapia
Podstawą leczenia jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia schematów, terapia rodzinna (pomocna szczególnie u młodzieży), a także terapia grupowa, która daje wsparcie i motywację.
Farmakoterapia
W niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zalecić leki przeciwdepresyjne lub
stabilizujące nastrój, szczególnie przy współwystępowaniu depresji lub lęku.
Dietoterapia
Wsparcie psychodietetyczne pomaga odzyskać zdrowe relacje z jedzeniem, zaplanować zbilansowane posiłki i zrozumieć swoje potrzeby.
Wsparcie bliskich
To kluczowy element procesu leczenia. Ważne, by nie oceniać, nie komentować wyglądu, a zachęcać do podjęcia terapii i okazywać cierpliwość.
W LUX MED oferujemy kompleksową pomoc: konsultacje z psychologiem, psychiatrą,
psychodietetykiem oraz terapię indywidualną i rodzinną.
Zaburzenia odżywiania – skutki nieleczenia
Nieleczone zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych:
- fizycznych: niedożywienie, niedobory, zaburzenia hormonalne, problemy z sercem i nerkami, osteoporoza,
- psychicznych: depresja, zaburzenia lękowe, uzależnienia, myśli samobójcze,
- społecznych: izolacja, trudności w pracy i relacjach, przerwanie edukacji.
Im wcześniej rozpoczniemy leczenie, tym większa szansa na trwałe wyzdrowienie.
Zaburzenia odżywiania to nie fanaberia, ale poważne schorzenie psychiczne, które wymaga kompleksowego leczenia. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z takimi trudnościami – LUX MED oferuje specjalistyczną pomoc psychologiczną, dietetyczną i psychiatryczną. Warto zrobić pierwszy krok ku zdrowiu.
Autor tekstu
Udostępnij:
Zobacz także
Autyzm u nastolatków – objawy, przyczyny i leczenie
Dorastanie to czas intensywnych zmian – emocjonalnych, społecznych i fizycznych. Gdy w tym okresie pojawiają się trudności w komunikacji, w relacjach czy w codziennym funkcjonowaniu, łatwo przeoczyć, że mogą one wynikać z głębszych przyczyn. Autyzm u nastolatków często wygląda inaczej niż u małych dzieci, a jego rozpoznanie bywa wyzwaniem zarówno dla rodziców, jak i specjalistów. Jakie sygnały mogą świadczyć o spektrum autyzmu w wieku dojrzewania i jak wygląda proces diagnozy oraz wsparcia?
Rozdwojenie jaźni, czyli osobowość wieloraka
Rozdwojenie jaźni, znane również jako dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (DID), to jedno z najbardziej złożonych i kontrowersyjnych zaburzeń psychicznych. Należy do grupy zaburzeń dysocjacyjnych i bywa określane jako osobowość mnoga lub wieloraka. Chociaż często jest przedstawiane w filmach jako zjawisko niemal nadprzyrodzone, w rzeczywistości ma ono głębokie podłoże psychologiczne i neurologiczne, którego nie należy bagatelizować.
Przyczyny, objawy i leczenie osobowości unikającej (lękliwej)
Czy często boisz się odrzucenia i dlatego unikasz bliskich kontaktów z innymi, mimo że w głębi serca pragniesz bliskości i bliskiego związku? Czy każde wyjście do pracy czy spotkanie z ludźmi wydaje Ci się niemal niemożliwe do pokonania? To mogą być objawy osobowości unikającej (lękliwej), jednego z zaburzeń osobowości. W tym artykule wyjaśniamy, czym charakteryzuje się to zaburzenie, jakie są jego objawy i przyczyny oraz jak skutecznie sobie z nim radzić – między innymi przy pomocy terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), terapii schematów i podejścia psychodynamicznego.
