Farmakologiczne leczenie otyłości

Na czym polega farmakoterapia otyłości?

Choć leki na otyłość działają na różne sposoby, ich wspólnym celem jest wspomaganie redukcji masy ciała. Mogą powodować zmniejszenie apetytu, zwiększenie uczucia sytości, poprawę metabolizmu glukozy czy ograniczenie wchłaniania tłuszczów. Dostępnych jest kilka grup leków na leczenie otyłości, które różnią się mechanizmami działania.

Orlistat

Orlistat jest jednym z pierwszych leków stosowanych w farmakologicznym leczeniu otyłości. Podawany jest doustnie i działa miejscowo w przewodzie pokarmowym hamując lipazę trzustkową – enzym odpowiedzialny za trawienie tłuszczy, co skutkuje mniejszym ich wchłanianiem (o około 30%), a co za tym idzie – mniejszą podażą kalorii. Nie wpływa na uczucie głodu ani sytości. Jest najdłużej dostępny na rynku, ale zarazem najmniej skuteczny – z tego powodu obecnie jest najrzadziej stosowany. Może wywoływać nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka lub stolce tłuszczowe, szczególnie przy diecie bogatej w tłuszcze.

Bupropion + naltrekson

Oba składniki działają w ośrodkowym układzie nerwowym. Bupropion jest lekiem stosowanym w leczeniu depresji i uzależnieniu od nikotyny. Poza działaniem przeciwdepresyjnym zwiększa uczucie sytości, a to przyczynia się do zmniejszenia ilości przyjmowanych pokarmów. Naltrekson używany jest w leczeniu uzależnienia od alkoholu i opioidów. Działa w obszarze mózgu odpowiedzialnym za odczuwanie przyjemności, głodu i nagrody i blokuje je, pomagając „wyciszyć” silne zachcianki związane z jedzeniem. Łączne stosowanie bupropionu z naltreksonem zwiększa uczucie sytości i zmniejsza ochotę lub silną potrzebę spożywania konkretnych produktów bądź pokarmów, pomagając pozbyć się nadprogramowych kilogramów. Lek stosuje się doustnie.

Analogi peptydu glukagonopodobnego typu 1 (GLP-1) (liraglutyd, semaglutyd)

Leki te zwiększają poziom insuliny we krwi w zależności od stężenia glukozy, co zmniejsza poposiłkowy poziom cukru oraz zmniejszają uwalnianie glukagonu – hormonu zwiększającego poziom cukru. Analogi GLP-1 spowalniają tempo przemieszczania się pokarmu przez żołądek (pokarm dłużej przebywa w żołądku). Ponadto działają na ośrodkowy układ nerwowy – a konkretnie na ośrodki głodu i sytości, regulując apetyt i uczucie sytości. Wszystkie opisane mechanizmy w konsekwencji prowadzą do spadku masy ciała. Analogi GLP-1 zwiększają także wrażliwość tkanek na insulinę, wyrównują poziom cukru i cholesterolu, działają ochronnie na wątrobę, obniżają ciśnienie tętnicze, zmniejszają ryzyko rozwinięcia się niewydolności serca i śmierci z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Oba leki stosowane są w formie podskórnej lub doustnej a ich najczęstsze działania niepożądane to nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia.

Tirzepatyd

Tirzepatyd to stosunkowo nowy lek na otyłość (w Polsce dostępny jest od 2024 roku). Należy do grupy leków inkretynowych, jest agonistą receptorów GIP i GLP-1 – jego działanie jest w pewnym sensie podobne do analogów GLP-1. Tirzepatyd zwiększa wrażliwość komórek β trzustki na glukozę, reguluje łaknienie: zwiększa uczucie sytości i pełności oraz zmniejsza uczucie głodu. Ponadto pozytywnie wpływa na metabolizm glukozy i poprawia wrażliwość tkanek na insulinę. Lek wstrzykuje się podskórnie jeden raz w tygodniu. Działania niepożądane są podobne do działań niepożądanych agonistów GLP-1 – najczęstsze z nich to nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia.

Zobacz także: Jak leczyć otyłość? Metody

Należy pamiętać o tym, że leki na otyłość nie są metodą stosowaną samodzielnie, a raczej działają wspomagająco. Kluczowa jest zmiana stylu życia: zwiększenie aktywności fizycznej, odpowiednia dieta, pomocna może być także terapia behawioralna – wsparcie terapeuty może pomóc w zmianie złych nawyków. Leczenie farmakologiczne otyłości jest więc jedynie wsparciem pacjenta w drodze do redukcji masy ciała.

Jakie są wskazania do farmakologicznego leczenia otyłości?

Kiedy należy rozpocząć farmakoterapię otyłości? Istnieją jasno wyznaczone kryteria, które wyglądają następująco:

• BMI ≥ 30 kg/mkw
• BMI ≥ 27 kg/mkw i obecność choroby współistniejącej powiązanej z nadmierną masą ciała: cukrzyca lub stan przedcukrzycowy, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, obturacyjny bezdech senny, choroba sercowo-naczyniowa
• młodzież w wieku ≥12 lat z masą ciała >60 kg i z otyłością rozpoznaną zgodnie z międzynarodowymi kryteriami.

Jako że otyłość to choroba związana z wieloma zaburzeniami metabolicznymi i hormonalnymi, leki na leczenie otyłości mogą okazać się cennym wsparciem w procesie leczenia.

Kto przepisuje leki na otyłość?

Na pytanie, czy leki na otyłość są dostępne bez recepty, odpowiedź brzmi nie. Leczenie farmakologiczne otyłości jest możliwe jedynie pod kontrolą lekarza – to on wystawia receptę na leki, jeśli uzna, że jest to konieczne. Najczęściej jest to internista, endokrynolog lub lekarz bariatra. Specjalista dokładnie analizuje stan zdrowia pacjenta i jego historię medyczną, a także przyjmowane przez niego leki. Uwzględnia możliwe interakcje lekowe oraz ewentualne przeciwwskazania i na tej podstawie wybiera odpowiedni lek, biorąc pod uwagę także preferencje pacjenta. Nie istnieje jeden „najlepszy” lek, który sprawdzi się u każdego – stąd tak ważne jest dokładne przeanalizowanie stanu zdrowia pacjenta i dobranie właściwego preparatu.

Wielu osobom może pojawić się w głowie kolejne pytanie – czy leki na otyłość są refundowane? Niestety nie, póki co nie doczekały się one refundacji, a ich cena jest dość wysoka. Jedyna sytuacja, w której część z nich może być refundowana, to kiedy są przepisywane w celu leczenia cukrzycy typu 2.

Leki na otyłość – czy działają?

Nauka mówi jasno – skuteczne leki na otyłość istnieją i często są nieocenionym wsparciem w drodze do redukcji masy ciała i zdrowia – istnieje wiele badań, które to potwierdzają. Co ważne, leczenie otyłości farmakologiczne może również poprawiać parametry metaboliczne: zmniejszać poziom cukru we krwi, obniżać ciśnienie tętnicze, regulować profil lipidowy.

Mimo tego, że leki na otyłość mogą u niektórych osób powodować działania niepożądane, są to leki bezpieczne i dobrze tolerowane u większości chorych. Ważny podkreślenia jest fakt, że efekty leczenia mogą być różne u różnych osób, ponieważ zależą od wielu czynników, a przede wszystkim od zaangażowania pacjenta w zmianę stylu życia i stosowanie się do zaleceń lekarza. Leki na otyłość nie zastąpią aktywności fizycznej ani zdrowej i zbilansowanej diety dopasowanej do potrzeb pacjenta – są jedynie wysoce skutecznym narzędziem, które wspiera chorego w walce ze zbędnymi kilogramami i nie zadziałają bez odpowiedniego zaangażowania pacjenta.

Zobacz także: Chirurgiczne leczenie otyłości

Podsumowanie

Leki na otyłość mogą być niezastąpionym wsparciem w leczeniu, zwłaszcza u osób, które pomimo zmiany stylu życia nie osiągnęły oczekiwanych efektów. Leki działają w różnych mechanizmach: zmniejszają apetyt, zwiększają uczucie sytości, opóźniają opróżnianie żołądka, zmniejszają wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego. Istotne jest to, aby leczenie przebiegało pod ścisłą kontrolą lekarza oraz by było elementem kompleksowej terapii, w skład której zalicza się aktywność fizyczną, zbilansowaną dietę i wsparcie psychologiczne.

Jeśli zmagasz się z otyłością i chcesz poznać dostępne opcje leczenia – umów się na konsultację w LUX MED. Nasi specjaliści (np. bariatra, dietetyk) dokładnie przeanalizują Twój stan zdrowia, pomogą ustalić cele zdrowotne i dobiorą indywidualny plan leczenia, dostosowany do Twoich potrzeb i możliwości.