Jakie są przyczyny otyłości? Poznaj jej powikłania i możliwości leczenia
Udostępnij na:
Otyłość nazywana jest epidemią XXI wieku. Nic w tym dziwnego – według danych Światowej Organizacji Zdrowia w 2015 roku w Europie chorowało na nią 21,5% mężczyzn i 24,5% kobiet. Przeczytaj poniższy artykuł, aby dowiedzieć się więcej o przyczynach otyłości, a także jakie są jej powikłania i możliwości leczenia.
Spis treści
Otyłość jest chorobą spowodowaną nadmierną podażą składników odżywczych w diecie. Diagnozuje się ją, kiedy wskaźnik BMI jest wyższy niż 30 kg/m2. Nieleczona otyłość może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań, takich jak cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie tętnicze. Leczenie polega głównie na zmianie stylu życia – modyfikacji diety i zwiększeniu aktywności fizycznej. Niekiedy wprowadza się także leczenie farmakologiczne, a w ostateczności przeprowadza się operację bariatryczną.
Przyczyny otyłości
Otyłość to choroba, w której dochodzi do nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej. Jej główną przyczyną jest nadmierna podaż z pokarmem energii, przekraczająca dzienne zapotrzebowanie. Rozwojowi otyłości sprzyjają czynniki środowiskowe, takie jak częste spożywanie produktów wysokoprzetworzonych, zwiększone spożycie tłuszczów i cukru, mała aktywność fizyczna i przewlekły stres.
Niekiedy otyłość występuje rodzinnie i ma podłoże genetyczne. Mogą sprzyjać jej też niektóre zaburzenia hormonalne – choroba Cushinga czy niedoczynność tarczycy. Ryzyko pojawienia się otyłości zwiększa stosowanie antykoncepcji hormonalnej, terapii glikokortykosteroidami, leków przeciwdepresyjnych i neuroleptyków.
Do rozwoju otyłości mogą przyczynić się problemy emocjonalne, takie jak depresja, problemy z samooceną i zaspokajaniem własnych potrzeb. Ważną rolę odgrywają także zaburzenia odżywiania, na przykład zespół kompulsywnego jedzenia czy uzależnienie od jedzenia, silnie związane ze stresem i trudnościami w radzeniu sobie z nim.
W każdym przypadku, niezależnie od sprzyjających otyłości czynników genetycznych, chorób towarzyszących lub przyjmowanych leków, podstawowe znaczenie ma nadmiar spożywanych kalorii w porównaniu do wydatku energetycznego.
Otyłość – diagnoza
Otyłość rozpoznaje się między innymi na podstawie wartości wskaźnika BMI (body mass index), który wyliczamy, dzieląc masę ciała wyrażoną w kilogramach przez wzrost w metrach, podniesiony do kwadratu. BMI mieszczące się w zakresie 25–29,9 kg/m2 świadczy o obecności nadwagi, natomiast przy wskaźniku wyższym niż 30 kg/m2 mówimy już o otyłości:
- I stopnia – BMI w granicach od 30 do 34,9 kg/m2;
- II stopnia – BMI w granicach od 35 do 39,9 kg/m2;
- III stopnia – BMI równe bądź wyższe niż 40 kg/m2.
Oprócz pomiaru BMI powszechnie stosuje się ocenę zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie metodą bioimpedancji. Otyłość stwierdza się, jeżeli procentowa zawartość tłuszczu w tym badaniu wynosi powyżej 25% u mężczyzn i 35% u kobiet. Dodatkowo w celu określenia sposobu rozmieszczenia tkanki tłuszczowej przydatny jest pomiar obwodu talii. Wartości obwodów co najmniej 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet świadczą o nadmiernym nagromadzeniu tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha i o obecności otyłości trzewnej, tzw. otyłości typu jabłko, która jest szczególnie niekorzystna dla zdrowia i częściej wiąże się z rozwojem cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego.
W celu diagnostyki powikłań otyłości wykonuje się dodatkowe badania pomocnicze, takie jak stężenie glukozy we krwi, profil lipidowy, poziom kwasu moczowego, TSH i enzymów wątrobowych we krwi.
Powikłania otyłości trzewnej
Nieleczona otyłość, w szczególności typu trzewnego, prowadzi do rozwoju wielu powikłań, takich jak:
- stan przedcukrzycowy i cukrzyca typu 2, związane z zaburzeniami wydzielania insuliny po posiłku w wyniku nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej;
- nadciśnienie tętnicze, rozwijające się pod wpływem stanu zapalnego, indukowanego nadmiarem tkanki tłuszczowej, który wywołuje dysfunkcję śródbłonka;
- glomerulopatia indukowana otyłością (ORG), która prowadzi do postępującego upośledzenia funkcji nerek;
- zaburzenia hormonalne, takie jak spadek stężenia testosteronu we krwi u mężczyzn;
- nowotwory – otyłość zwiększa ryzyko raka endometrium, pęcherzyka żółciowego, raka nerki, piersi, trzustki i jelita grubego u kobiet, natomiast u mężczyzn występuje zwiększone ryzyko między innymi raka przełyku, tarczycy, jelita grubego, wątroby i czerniaka.
Leczenie i profilaktyka otyłości
Terapia otyłości powinna mieć charakter kompleksowy. Podstawowym elementem skutecznej walki z otyłością jest zmiana stylu życia. Konieczna jest modyfikacja diety, polegająca na ograniczeniu produktów przetworzonych, tłuszczów i słodyczy na rzecz produktów pełnoziarnistych, warzyw, owoców i ryb. Niezwykle istotne jest także zwiększenie aktywności fizycznej. Zaleca się aktywność fizyczną nieobciążającą stawów kolanowych, taką jak jazda na rowerze, pływanie czy ćwiczenia w wodzie. W przypadku powikłanej nadwagi lub otyłości 3. i 4. stopnia wdraża się leczenie farmakologiczne. Jeżeli mimo terapii i zmiany nawyków żywieniowych nie dochodzi do poprawy, chorym z otyłością 2. lub 3. stopnia i z powikłaniami w postaci nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy proponuje się operację bariatryczną.
Podstawowymi elementami skutecznej profilaktyki otyłości jest utrzymywanie zdrowej diety, picie odpowiedniej ilości wody (co najmniej 2 l na dobę) i regularna aktywność fizyczna. Istotne jest także ograniczenie stresu, dbanie o odpowiednią ilość snu, a także ograniczenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia tytoniu.
Udostępnij na:
Zobacz także
Zaparcia – co warto o nich wiedzieć? Przyczyny, dieta, leczenie
Zaparcia to dokuczliwy problem, z którym boryka się wiele osób. Choć często postrzega się je jako niegroźne, mogą one znacząco wpływać na jakość życia i ogólne samopoczucie. Istnieje wiele skutecznych sposobów radzenia sobie z tą dolegliwością. Sprawdź, jakie są przyczyny zaparć, poznaj sprawdzone metody łagodzenia nieprzyjemnych objawów, a także główne zasady diety przy tej dolegliwości.
Nietolerancja histaminy – przyczyny, objawy i diagnostyka
Specjaliści szacują, że nietolerancja histaminy dotyczy około 1% społeczeństwa, przy czym zaznaczają, że wartość ta może być nieco większa. Istnieją liczne możliwe przyczyny jej powstania oraz bardzo szeroki zakres objawów. Dowiedz się więcej na temat nietolerancji histaminy.
Dieta cukrzycowa – ogólne zalecenia dla cukrzyków
Dieta przy cukrzycy to podstawowy element leczenia. Sposób żywienia powinien być indywidualnie dopasowany do pacjenta. Istnieją jednak pewne ogólne zasady diety w cukrzycy, które powinny być przestrzegane przez osoby zmagające się z tą chorobą. Poznaj je.
