Nadwaga a otyłość. Czym się różnią?

Nadwaga i otyłość – definicje

Zarówno nadwaga, jak i otyłość, są zjawiskami o globalnym zasięgu, spowodowanymi przez nadmiar tkanki tłuszczowej. Co prawda nadprogramowa ilość tkanki tłuszczowej nie zawsze oznacza otyłość, ale często jest pierwszym krokiem w jej stronę. A ta, jako przewlekła choroba, nie tylko obciąża organizm, ale też realnie może skrócić życie.

A jak przedstawiają się statystyki nadwagi i otyłości w Polsce? Specjaliści z Narodowego Funduszu Zdrowia przeanalizowali dane epidemiologiczne oraz dane zgromadzone w Funduszu. Na tej podstawie powstał raport prognozujący, że w 2035 r. w Polsce aż 35% dorosłych mężczyzn i 25% dorosłych kobiet będzie zmagać się z otyłością. Te dane nie pozostawiają złudzeń: problem jest poważny i nie można go ignorować.

Zobacz także: Kalkulator bmi

BMI w nadwadze i otyłości

Kiedy jest nadwaga, a kiedy otyłość? Na to pytanie najłatwiej odpowiedzieć, obliczając BMI – to najprostszy test przesiewowy służący do ich różnicowania. BMI wylicza się ze wzoru:

BMI = masa ciała (kg) / wzrost² (m²)

Wynik interpretujemy w następujący sposób:

• <18,5 niedowaga
• 18,5–24,9 prawidłowa masa ciała
• 25,0–29,9 nadwaga
• 30,0–34,9 otyłość I stopnia
• 35,0–39,9 otyłość II stopnia
• >40 otyłość III stopnia (tzw. otyłość olbrzymia)

Warto pamiętać, że BMI ma swoje ograniczenia – nie uwzględnia budowy mięśniowej, sposobu rozmieszczenia tłuszczu w organizmie ani stanu nawodnienia. Mimo to BMI równe 25 kg/m² uznaje się za punkt odcięcia dla nadwagi, a BMI równe 30 kg/m² jako punkt odcięcia dla otyłości.

W ocenie stanu odżywienia używa się także pomiaru obwodu talii i WHR, które dostarczają informacji o sposobie rozmieszczenia tkanki tłuszczowej, różnicują otyłość brzuszną, która niesie za sobą więcej powikłań i otyłość pośladkowo-udową. Otyłość brzuszną można rozpoznać jeśli obwód talii ≥94 cm u mężczyzn oraz ≥80 cm u kobiet. Z kolei WHR to stosunek obwodu talii do obwodu bioder, który wylicza się dzieląc obwód talii przez obwód bioder. Otyłość brzuszną rozpoznaje się przy WHR >0,85 u kobiet i WHR >0,9 u mężczyzn.

Zobacz także: Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?

Główne różnice między nadwagą a otyłością

Czy nadwaga i otyłość to to samo, czy może dwa odmienne stany? Choć oba terminy dotyczą nadmiaru tkanki tłuszczowej, różnią się skalą zjawiska i konsekwencjami zdrowotnymi.

Nadwaga to stan, w którym masa ciała przekracza normę, ale nie osiąga jeszcze poziomu otyłości. Często jest sygnałem ostrzegawczym, że nasz organizm zaczyna magazynować zbyt dużo energii. Jednak nie zawsze musi prowadzić do otyłości. Zmiana stylu życia, wprowadzenie zdrowej diety i aktywności fizycznej mogą zatrzymać ten proces i przywrócić równowagę.

Jakie są konsekwencje dla zdrowia, które również różnicują otyłość i nadwagę? Im wyższe BMI, tym większe ryzyko problemów zdrowotnych – od nadciśnienia, przez zaburzenia lipidowe, po nieprawidłowy poziom glukozy we krwi. Jednak to właśnie otyłość związana jest z szerokim spektrum poważnych schorzeń – szacuje się, że jest ich ponad 200! Choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca typu 2, choroby układu ruchu, niektóre nowotwory, zaburzenia płodności, powikłania ze strony układu oddechowego i nerek – to tylko część z nich.

Przyczyny nadwagi i otyłości

Nadwaga a otyłość – czy mają wspólne przyczyny? Tak, obie sytuacje są powodowane przede wszystkim nieodpowiednią dietą: nadmiar spożywanych kalorii, wysoko przetworzona żywność, nasycone kwasy tłuszczowe, nadmiar cukru, a także brak aktywności fizycznej.

Wpływ na rozwój nadwagi i otyłości mają także predyspozycje genetyczne i środowiskowe. Rzecz jasna, opisywane czynniki sprawcze mogą się na siebie nakładać, np. zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga), mogą współwystępować ze skutkami ubocznymi zażywania niektórych leków czy też aspektami psychologicznymi.

Jak radzić sobie z nadwagą i otyłością?

Jeśli chodzi o podejście do leczenia otyłości a nadwagi, w obu przypadkach nie obędzie się bez zmiany stylu życia. Zdrowa, zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość zdrowego snu to klucz to zrzucenia zbędnych kilogramów.

W ułożeniu diety może pomóc konsultacja dietetyczna, a jeśli nie wiesz, w jaki sposób wprowadzić odpowiedni rodzaj i ilość ruchu – rozważ współpracę z trenerem personalnym lub fizjoterapeutą.

O ile u osób z nadwagą wyżej wymienione sposoby mogą być wystarczające, to zdarza się, że nie zlikwidują problemu u pacjentów z otyłością, związaną z szeregiem zaburzeń metabolicznych i hormonalnych. W tej grupie chorych często niezbędne jest rozpoczęcie farmakoterapii, a w niektórych przypadkach operacja bariatryczna. Pomocne może być również wsparcie psychologa.

Otyłość a nadwaga – podsumowanie

Zarówno nadwaga, jak i otyłość, to nie tylko kwestia wyglądu, ale przede wszystkim zdrowia. Obie przypadłości niosą poważne konsekwencje zdrowotne i mogą być niebezpieczne. Ich główne przyczyny to niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej, czynniki genetyczne, inne choroby lub niektóre leki. Przy czym wymienione czynniki często się nakładają. Jednak:

• o nadwadze mówimy, gdy wskaźnik BMI przyjmuje wartości od 25 do 29,9, a o otyłości, gdy przekracza ona 30,
• nadwaga wiąże się z pewnym zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób, takich jak cukrzyca typu 2, udar mózgu, nadciśnienie czy problemy z sercem, ale ryzyko to jest zazwyczaj mniejsze w porównaniu z otyłością,
• w leczeniu nadwagi główną rolę odgrywa zmiana stylu życia, z naciskiem na zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną, natomiast terapia otyłości może wymagać bardziej intensywnych działań, takich jak stosowanie leków lub zabiegi chirurgiczne.