Otyłość olbrzymia – co to jest i jak można ją leczyć?

Co oznacza otyłość olbrzymia?

Otyłość olbrzymią, nazywaną także otyłością 3 stopnia, wyodrębniono jako oddzielny rodzaj otyłości, związany ze szczególnie wysokim ryzykiem powikłań metabolicznych i sercowo-naczyniowych. Diagnozuje się ją na podstawie wskaźnika masy ciała (BMI) wynoszącego powyżej 40 kg/m² u dorosłych. Dla porównania otyłość 1 stopnia rozpoznaje się wówczas, gdy BMI przekracza 30 kg/m², stopień 2 dotyczy osób, u których wskaźnik masy ciała mieści się między 31 a 39 kg/m².

Innym istotnym parametrem pozwalającym na rozpoznanie otyłości skrajnej jest zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. U kobiet mówimy o otyłości olbrzymiej, gdy tkanka tłuszczowa stanowi ponad 50% ich wagi, a u mężczyzn – gdy przekracza 35%.

Z kolei u dzieci wyróżnia się kilka sposób rozpoznawania otyłości skrajnej: zgodnie z jedną z propozycji przyjmuje się, że u maluchów poniżej 5. roku życia można ją rozpoznać, gdy ich BMI przekracza 3 odchylenia standardowe (czyli znajduje się powyżej 99,9 centyla).

Dowiedz się więcej na temat otyłości.

Otyłość olbrzymia – przyczyny

Otyłość olbrzymia ma o wiele bardziej złożone przyczyny niż mogłoby się wydawać. To nie tylko nadmierny apetyt i brak ruchu, choć oczywiście nieprawidłowa dieta i siedzący tryb życia w kluczowym stopniu przyczyniają się do rozwoju opisywanej choroby przewlekłej. Niemniej na wystąpienie otyłości 3 stopnia wpływają także: genetyka, gospodarka hormonalna oraz czynniki psychologiczne i społeczne.

W ostatnich latach coraz częściej zwraca się również uwagę na mechanizmy molekularne związane ze stresem oksydacyjnym i przewlekłym stanem zapalnym. Nagromadzenie wolnych kwasów tłuszczowych i reaktywnych form tlenu prowadzi do insulinooporności, która z czasem może przekształcić się w cukrzycę typu 2 i nasilać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Z kolei przewlekłe zapalenie tkanki tłuszczowej zwiększa produkcję prozapalnych cytokin, które dodatkowo sprzyjają rozwojowi otyłości i jej powikłań, tworząc niejako błędne koło.

Jedzenie wysokokalorycznych, przetworzonych produktów, nadmiar cukrów i tłuszczów, nieregularne posiłki – to prosta droga do dodatniego bilansu energetycznego, który stopniowo prowadzi do nagromadzenia tkanki tłuszczowej. Jednak nie zawsze problem ogranicza się tylko do złych nawyków. Osoby zmagające się z depresją, przewlekłym stresem czy zaburzeniami regulacji apetytu mają większą skłonność do przybierania na wadze. Istotne znaczenie mają też czynniki hormonalne – niedoczynność tarczycy, zaburzenia pracy nadnerczy czy insulinooporność mogą sprzyjać odkładaniu tkanki tłuszczowej i utrudniać jej redukcję.

Nie bez znaczenia są także czynniki społeczne i środowiskowe. Styl życia, rodzinne wzorce żywieniowe, status ekonomiczny – wszystko to może wpływać na ryzyko rozwoju otyłości. Pandemia COVID-19 również odcisnęła swoje piętno – ograniczona aktywność fizyczna, praca zdalna i większa skłonność do podjadania sprawiły, że wiele osób w ciągu ostatnich lat przybrało na wadze.

Zobacz także: Kalkulator bmi

Otyłość 3 stopnia a konsekwencje zdrowotne

Taka znaczna ilość dodatkowych kilogramów, która występuje u pacjentów dotkniętych otyłością olbrzymią, odciska piętno na niemal każdym układzie organizmu, pogarszając jakość życia i często prowadząc do przedwczesnej śmierci. Otyłość olbrzymia powoduje podobne konsekwencje co otyłość 1 i 2 stopnia, przy czym są one jeszcze bardziej nasilone. Należą do nich m.in.:

• choroby układu krążenia – może dojść do pogorszenia funkcji serca i zwiększenia masy komór, a także poszerzenia lewego przedsionka i dysfunkcji skurczowej. Otyłość zwiększa również ryzyko nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i migotania przedsionków,
• cukrzyca typu 2 – podstawowym mechanizmem łączącym otyłość i cukrzycę jest insulinooporność, wynikająca z zaburzonej funkcji tkanki tłuszczowej trzewnej, co prowadzi do stopniowego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Osoby z nadmierną masą ciała są nawet 30–90 razy bardziej narażone na to schorzenie niż ich rówieśnicy o prawidłowym BMI. Każdy dodatkowy kilogram zwiększa to ryzyko, a już niewielka redukcja masy ciała może prowadzić do remisji cukrzycy i opóźnienia jej powikłań,
• zaburzenia lipidowe – zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia dyslipidemii aterogennej, czyli niekorzystnego profilu lipidowego, który sprzyja rozwojowi miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Typowe odchylenia to podwyższone stężenia triglicerydów, obniżony poziom „dobrego” cholesterolu HDL oraz nieprawidłowe cząsteczki LDL,
• choroby układu oddechowego – otyłość zwiększa również ryzyko bezdechu sennego, w którym dochodzi do wielokrotnych przerw w oddychaniu podczas snu, co prowadzi do niedotlenienia i obciąża serce. Istnieje także wyraźny związek między otyłością a astmą – im wyższe BMI, tym większe ryzyko jej wystąpienia oraz cięższy przebieg,
• choroby układu kostno-stawowego – stałe przeciążenie stawów kolanowych, biodrowych i kręgosłupa prowadzi do ich szybszego zużycia. Zwiększa się nacisk na chrząstkę stawową, co stopniowo prowadzi do jej uszkodzenia, ograniczonej ruchomości i przewlekłego bólu. Warto mieć na uwadze, że choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się nieodwracalnie, a w zaawansowanym stadium może prowadzić do deformacji i niepełnosprawności,
• zwiększone ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów – przede wszystkim: raka endometrium, gruczolakoraka przełyku i raka nerki, oraz  raka jelita grubego, raka trzustki i raka piersi,
• zaburzenia psychiczne – otyłość pozostaje także w nierozerwalnym związku z zaburzeniami i chorobami psychicznymi (np. depresję i zaburzenia lękowe).

Otyłość olbrzymia – leczenie

Otyłość olbrzymia w ICD 10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób) została uznana za chorobę, która musi być rozpoznawana i leczona. Specjalistą zajmującym się terapią otyłości jest bariatra  i to on może doradzić pacjentowi najrozsądniejszy sposób kuracji.

Operacje bariatryczne uznawane są za najskuteczniejszą metodę leczenia otyłości III stopnia, ale to właśnie lekarz podejmuje decyzję o ich zasadności, uwzględniając stan zdrowia pacjenta i możliwe przeciwwskazania. Sukces zależy nie tylko od samej operacji, ale także od późniejszego przestrzegania zaleceń dietetycznych i stylu życia – to one decydują, czy efekty będą trwałe.

Lekarz może zasugerować również farmakologiczne leczenie otyłości olbrzymiej. Leki stosowane w tym celu to np.:

• orlistat – jego działanie polega na redukcji wchłaniania tłuszczu,
• liraglutyd, semaglutyd – zwiększają uczucie sytości, zmniejszają łaknienie i ilość przyjmowanego pokarmu,
• bupropion z naltreksonem – to preparat łączony, który zmniejsza apetyt i pomaga kontrolować nadmierną podaż kalorii.

Kompleksowa opieka obejmuje także wsparcie psychologiczne, które pomaga rozpoznawać i eliminować negatywne schematy związane z jedzeniem i uczy jak poradzić sobie z napadami objadania się.

Zacznij walkę z otyłością już dziś!

Otyłość olbrzymia to choroba, która odbiera zdrowie, siły i radość życia, ale można ją pokonać. Sedno tkwi w działaniu: mądra dieta, ruch, wsparcie specjalistów, a gdy to konieczne – leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Każdy krok w stronę zdrowia ma znaczenie.

Link do nowego artykułu po publikacji

również jako box ofertowy pod akapitem