Portal Pacjenta LUX MED
W Portalu Pacjenta umówisz i zarządzisz usługami w ramach abonamentu oraz NFZ
Czy to możliwe, że miliony Polaków chorują na poważne schorzenie i nie zdają sobie z tego sprawy? Niestety tak właśnie jest w przypadku nadciśnienia tętniczego, które nie bez powodu bywa nazywane „cichym zabójcą”. Szacuje się, że cierpi na nie około 12 milionów osób w Polsce, a co trzeci chory nie wie o swojej chorobie.
Spis treści
Aż 40% z nas nie zna wartości swojego ciśnienia tętniczego, choć warto pamiętać, że zgodnie z zaleceniami powinno być ono kontrolowane co najmniej raz w roku – zarówno u dorosłych, jak i u dzieci powyżej 2. roku życia. To szczególnie istotne, ponieważ nadciśnienie często przez wiele lat nie daje żadnych wyraźnych objawów. Czym właściwie jest nadciśnienie, jak je rozpoznać, skąd się bierze i co możemy zrobić, aby się przed nim chronić?
Jakie jest prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi?
Jeśli spoczynkowe ciśnienie skurczowe wynosi poniżej 120 mm Hg, a rozkurczowe poniżej 70 mm Hg, mówimy o wartości optymalnej – najlepszej dla naszego zdrowia. Nieco wyższe wyniki, mieszczące się w granicach do 139/89 mm Hg, uznawane są za ciśnienie podwyższone. Powyżej 140/90 mm Hg rozpoznaje się już nadciśnienie tętnicze, przy czym wystarczy, aby tylko jedna z wartości była podwyższona. U dzieci normy zależą dodatkowo od wieku, płci i wzrostu.
Czy pojedynczy pomiar powyżej normy powinien od razu budzić niepokój? Niekoniecznie – ciśnienie krwi zmienia się naturalnie w ciągu dnia, a wpływają na nie różne sytuacje. Podczas wysiłku fizycznego ciśnienie skurczowe może wzrosnąć nawet powyżej 200 mm Hg, a przy podnoszeniu ciężarów osiągnąć wartości rzędu 250/150 mm Hg. Również stres, ból, alkohol czy papierosy podnoszą ciśnienie, natomiast po obfitym posiłku może być ono chwilowo niższe. To zupełnie naturalne reakcje organizmu.
Najważniejsze jest jednak to, że krótkotrwałe wahania ciśnienia zazwyczaj nie stanowią zagrożenia. Problem pojawia się, gdy wartości są stale podwyższone – wtedy mówimy o nadciśnieniu tętniczym. To jeden z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i jednocześnie najczęstsza przyczyna przedwczesnych zgonów na świecie. Dobra wiadomość jest taka, że skuteczne leczenie nadciśnienia pozwala znacznie zmniejszyć ryzyko zawału serca, udaru mózgu i wielu innych powikłań.
Badania diagnostyczne
Diagnostyka niektórych schorzeń wymaga wykonania licznych specjalistycznych badań. Z nadciśnieniem tętniczym jest inaczej - wystarczy jedno proste urządzenie, czyli ciśnieniomierz. Rozpoznanie nadciśnienia można postawić na podstawie pomiarów wykonanych w gabinecie lekarskim, ale mogą do tego służyć także pomiary wykonane samodzielnie przez pacjenta w domu. Ta metoda jest polecana, gdy sam fakt wejścia do centrum medycznego lub badania ciśnienia powoduje jego wzrost - mówimy wówczas o efekcie białego fartucha. Zwykle zalecany jest tygodniowy okres mierzenie ciśnienia w domu, 2 razy dziennie - rano i wieczorem, zawsze po 2 pomiary w odstępie kilku minut. Z wyników lekarz wyliczy średnią dla ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Normy dla pomiarów domowych są nieco ostrzejsze i o nadciśnieniu mówimy już od wartości 135/85 mm Hg. W przypadku wątpliwości, do rozpoznania bywa także wykorzystywany aparat do całodobowego pomiaru ciśnienia metodą Holtera.
Wiele chorób wymaga złożonej diagnostyki i licznych badań. W przypadku nadciśnienia sprawa jest prostsza – wystarczy jedno urządzenie - ciśnieniomierz. Rozpoznanie można postawić na podstawie pomiarów wykonanych w gabinecie lekarskim, ale można wykorzystać również pomiary wykonane samodzielnie w domu przez pacjenta. Jest to szczególnie przydatne wtedy, gdy samo badanie w przychodni powoduje wzrost ciśnienia – zjawisko to określa się mianem „efektu białego fartucha”.
Najczęściej zaleca się tygodniową serię pomiarów domowych: dwa razy dziennie – rano i wieczorem – po dwa pomiary w odstępie kilku minut. Na tej podstawie lekarz oblicza średnie wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Warto wiedzieć, że normy dla pomiarów domowych są nieco bardziej rygorystyczne – o nadciśnieniu mówimy już przy wartościach powyżej 135/85 mm Hg.
W przypadku wątpliwości, do rozpoznania bywa także wykorzystywany aparat do całodobowego pomiaru ciśnienia metodą Holtera, który pozwala jeszcze dokładniej ocenić jego zmienność w ciągu dnia i nocy.
Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie tętnicze?
Najlepszym wyborem jest ciśnieniomierz automatyczny z mankietem zakładanym na ramię – takie urządzenia zapewniają najbardziej wiarygodne wyniki. Modele nadgarstkowe bywają mniej dokładne, szczególnie u osób starszych. Sam pomiar nie jest trudny, jednak aby uzyskać rzetelne wyniki, warto pamiętać o kilku prostych zasadach.
Przygotuj ciśnieniomierz i usiądź wygodnie przy stole w spokojnym, cichym miejscu. Odpocznij w pozycji siedzącej przez około 5 minut. Załóż mankiet na ramię, około 2–3 cm powyżej łokcia. Oprzyj łokieć i przedramię na blacie stołu tak, aby mankiet znalazł się na wysokości serca. Plecy powinny być oparte o krzesło, mięśnie ręki rozluźnione, stopy swobodnie spoczywać na podłodze, a nogi pozostawać rozluźnione i nieskrzyżowane. W czasie pomiaru postaraj się nie poruszać i nie rozmawiać.
Zobacz wideo: Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie tętnicze?
Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego?
Na rozwój nadciśnienia wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe, związane z naszym stylem życia. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą dziedziczną i częściej występuje u osób, których krewni mają podwyższone wartości ciśnienia. Ryzyko zwiększają także nadwaga i otyłość, szczególnie brzuszna, niska aktywność fizyczna oraz dieta bogata w sól. Szkodliwe są również palenie tytoniu, picie alkoholu i długotrwały stres. Nadciśnienie częściej pojawia się także u osób z cukrzycą lub podwyższonym poziomem cholesterolu.
U niewielkiej grupy pacjentów przyczyną są inne schorzenia, takie jak przewlekła choroba nerek, zwężenie tętnicy nerkowej lub aorty, zaburzenia pracy tarczycy, nadnerczy czy przysadki mózgowej, a także obturacyjny bezdech senny.
Czy można zapobiegać rozwojowi nadciśnienia tętniczego i czy można leczyć nadciśnienie bez leków?
Jak najbardziej można, a nawet warto działać, aby obniżyć ciśnienie tętnicze. Kluczem jest zdrowy styl życia – odpowiednia dieta, regularna aktywność i rezygnacja z nałogów.
Każda osoba z nadciśnieniem, a osoby z wartościami ciśnienia zbliżonymi do górnej granicy normy powinny stosować się do następujących zaleceń:
- Zadbaj o prawidłową masę ciała – jeśli masz nadwagę, spróbuj stopniowo schudnąć tak, aby BMI wynosiło poniżej 25 kg/m².
- Ogranicz sól – najlepiej do mniej niż 5 g dziennie (to około łyżeczka).
- Zadbaj o zdrową dietę – zmniejsz ilość tłuszczów nasyconych (np. tłustych mięs, słodyczy), a zwiększ spożycie warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów, chudego nabiału, ryb i orzechów. Dobrym wyborem jest dieta śródziemnomorska lub specjalna dieta DASH.
- Zrezygnuj z palenia tytoniu i picia alkoholu
- Bądź aktywny –zalecana aktywność fizyczna to minimum 30 minut ruchu pięć razy w tygodniu, a docelowo około 5 godzin tygodniowo. Wystarczy spacer, nordic walking, marszobieg czy pływanie.
- Dbaj o równowagę psychiczną – naucz się radzić sobie ze stresem, np. stosując techniki relaksacyjne czy ćwiczenia oddechowe.
Dzięki takim zmianom można skutecznie chronić serce i naczynia krwionośne, a przy okazji poprawić ogólną kondycję i samopoczucie.
Czy leki na nadciśnienie są skuteczne i bezpieczne?
Gdy zmiana stylu życia nie wystarczy do osiągnięcia docelowych wartości ciśnienia konieczne jest dołączenie leczenia farmakologicznego. Leki obniżające ciśnienie mają dużą skuteczność i są bezpieczne, większość nie ma istotnych działań niepożądanych. Nowoczesne leki działają długo i można je przyjmować tylko raz na dobę. Dostępne są też preparaty złożone, zawierające 2 lub 3 leki w jednej tabletce - to wygoda dla pacjenta i lepsze efekty leczenia. Leki hipotensyjne nie uzależniają, ale większość pacjentów z nadciśnieniem będzie przyjmować leki do końca życia. Niestety wielu chorych na nadciśnienie tętnicze samowolnie zaprzestaje leczenia po kilku miesiącach. To wielki błąd, wszystkie zmiany leczenia muszą być wprowadzane przez lekarza.
Jeśli sama zmiana stylu życia nie wystarczy, aby osiągnąć prawidłowe wartości ciśnienia, lekarz może zalecić włączenie leczenia farmakologicznego. Nowoczesne leki obniżające ciśnienie są skuteczne, bezpieczne i zazwyczaj dobrze tolerowane. Większość z nich działa przez całą dobę, dzięki czemu wystarczy jedna tabletka dziennie. Coraz częściej stosuje się również preparaty złożone, łączące w sobie dwa lub trzy leki – to wygodne rozwiązanie, które dodatkowo zwiększa skuteczność terapii.
Warto wiedzieć, że leki hipotensyjne nie uzależniają, choć w wielu przypadkach trzeba je przyjmować przewlekle. Regularność w leczeniu jest kluczowa – tylko wtedy można skutecznie chronić serce, naczynia i inne narządy przed powikłaniami. Zdarza się, że pacjenci odstawiają leki po kilku miesiącach samodzielnie – to jednak błąd, bo wszelkie zmiany w terapii powinny być zawsze ustalane z lekarzem.
Konsultacja internisty
Pacjentami z nadciśnieniem najczęściej opiekują się lekarze rodzinni i interniści. Jeśli jednak pojawią się trudności z obniżeniem wartości ciśnienia do optymalnego poziomu, istnieje podejrzenie nadciśnienia wtórnego lub nastąpi nagłe pogorszenie, lekarz może skierować chorego na konsultację do hipertensjologa lub kardiologa.
Nadciśnienie to częsta choroba, szczególnie wśród osób starszych. Nieleczone może prowadzić do powikłań obejmujących m.in. nerki, oczy, serce, mózg i naczynia krwionośne. Dlatego tak ważne jest, aby było wcześnie rozpoznane i odpowiednio leczone. Regularne pomiary ciśnienia to prosty krok, który pomaga zadbać o zdrowie i cieszyć się dłuższym, aktywnym życiem.
Udostępnij:
