Skąpe miesiączki – co oznaczają i kiedy trzeba się martwić?

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym są skąpe miesiączki,
• jak klasyfikuje się zaburzenia miesiączkowania,
• jakie są przyczyny występowania skąpych miesiączek,
• kiedy skąpe miesiączki to powód do pilnej wizyty u lekarza,
• jakie badania pomogą ustalić przyczyny skąpych miesiączek.

Co to jest skąpa miesiączka (hypomenorrhoea)?

Hipomenorrhoea, czyli skąpe miesiączki to krwawienia, które trwają zaledwie 1-2 dni. W trakcie ich występowania traci się do 30 ml krwi, podczas gdy w trakcie fizjologicznego okresu ubytek krwi menstruacyjnej wynosi od 50 do 150 ml. Skąpa miesiączka może pojawiać się w pierwszych trzech latach od wystąpienia pierwszego krwawienia, następnie dochodzi do stabilizacji hormonalnej cyklu. Jeśli długość cyklu i ilość krwi traconej podczas miesiączki była prawidłowa i dopiero po pewnym czasie zaobserwowano skrócenie cyklu i zmniejszenie krwawienia, należy szukać przyczyny takiego stanu. Skąpe miesiączki mogą być bowiem wynikiem zażywania niektórych leków, objawem zaburzeń hormonalnych lub chorób endokrynologicznych.

Zaburzenia miesiączkowania – gdzie mieści się skąpa miesiączka?

Zaburzenia miesiączkowania objawiają się najczęściej nieregularnością cykli, różną obfitością krwawień oraz współwystępowaniem nasilonych dolegliwości bólowych. Ze względu na przyczynę tych zaburzeń wyróżnia się:

• amenorrhoea, czyli brak miesiączki. Jest to stan, kiedy u dziewczynki, mimo odpowiedniego wieku, pierwsza miesiączka nie wystąpiła.

Zobacz także: Brak okresu - co może go powodować

U wielu kobiet dochodzi do zaniku menstruacji, Taki stan określa się jako wtórny brak miesiączki. Może on być wynikiem choroby takiej jak niedoczynność tarczycy, wady budowy układu rozrodczego, zaburzeń odżywiania, nadmiernego uprawiania sportu lub chorób genetycznych. Najczęstszą przyczyną zatrzymania miesiączkowania u kobiety w wieku rozrodczym jest jednak ciąża.

• oligomenorrhoea, czyli rzadkie miesiączkowanie. Stan ten występuje w przebiegu cykli trwających dłużej niż 34 dni. Zazwyczaj dotyczy dziewcząt, podczas dwóch pierwszych lat występowania menstruacji i nie wymaga leczenia.
• hypomenorrhoea, czyli skąpe miesiączkowanie. Jest to stan, kiedy kobieta traci bardzo mało krwi podczas okresu, a sam cykl menstruacyjny trwa bardzo krótko. Skąpe miesiączki mogą wystąpić u kobiet stosujących restrykcyjną dietę, poddanych chronicznemu stresowi lub nadmiernie uprawiających sport.
• dysmenorrhoea, czyli inaczej bolesne miesiączkowanie. Jest to stan współwystępowania nadmiernych, bolesnych skurczów macicy podczas trwającej miesiączki. Często także zaobserwować można inne objawy takie jak nudności i wymioty. Bolesne miesiączki obserwowane są między innymi w przebiegu zapalenia narządów miednicy mniejszej.
• menorrhagia, czyli inaczej obfite miesiączki. Jest to sytuacja, kiedy podczas menstruacji dochodzi do zwiększonej utraty krwi, cykl menstruacyjny trwa powyżej 7 dni lub pojawiają się krwawienia między cyklami miesiączkowymi. Najczęstszą przyczyną występowania miesiączek krwotocznych mogą być wady w budowie narządu rodnego, mięśniaki lub polipy macicy.

Zobacz także: Obfite miesiączki – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Najczęstsze przyczyny skąpej miesiączki

Jednym z kluczowych przyczyn występowania skąpych miesiączek są zaburzenia hormonalne. Nierównowaga pomiędzy estrogenem a progesteronem ma kluczowy wpływ na cykl menstruacyjny, co może skutkować mniejszą ilością wydalanej w trakcie miesiączki krwi.

Do zaburzeń hormonalnych objawiających się skąpą miesiączką należą:

• pierwotna niewydolność jajników,
• niedoczynność lub nadczynność tarczycy,
• zaburzenia owulacji, np. zespół policystycznych jajników (PCOS),
• podwyższony poziom prolaktyny.

Przyczyną skąpych miesiączek może być również:

• stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• nieprawidłowy rozwój gonad,
• zaburzenia odżywiania,
• intensywny wysiłek fizyczny,
• nadmierna utrata masy ciała i towarzyszące jej niedożywienie organizmu,
• niedobór żelaza i innych mikroelementów,
• stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych,
• długotrwały stres,
• zespół niewłaściwego wchłaniania i wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• wady anatomiczne w budowie układu rodnego lub zmiany w obrębie błony śluzowej macicy,
• zapalenie błony śluzowej macicy,
• zabiegi chirurgiczne w obrębie narządu rodnego.

Zdarza się też, że skąpe miesiączki związane są z ciążą. Jest to wynik zagnieżdżenia się zarodka w macicy lub innego procesu zachodzącego w organizmie kobiety na bardzo wczesnym etapie ciąży. Skąpe krwawienia pojawiają się również podczas karmienia piersią.

Jeśli epizody skąpej miesiączki zdarzają się często, warto rozważyć konsultację z lekarzem ginekologiem. Odpowiednia diagnostyka pomoże ustalić przyczynę tego stanu i pozwoli na podjęcie właściwego leczenia.

Skąpe miesiączki – kiedy się nie martwić?

Skąpe miesiączki nie zawsze są powodem do zmartwień. Mało obfite krwawienie miesiączkowe występuje fizjologicznie u kobiet charakteryzujących się drobną budową ciała lub uprawiających sporty wyczynowe. Narażony na intensywny wysiłek fizyczny organizm broni się bowiem w ten sposób przed nadmierną utratą krwi.

Skąpe miesiączki towarzyszą również dziewczętom w wieku dojrzewania, kobietom w okresie okołomenopauzalnym, w ciąży lub karmiącym piersią. W takiej sytuacji niewielka utrata krwi podczas okresu nie jest kwalifikowana jako zaburzenia miesiączkowania i nie wymaga zastosowania leczenia.

Diagnostyka skąpych miesiączek – jakie badania wykonać?

Diagnostyka skąpej miesiączki rozpoczyna się od wizyty u ginekologa. Specjalista po dokładnym zebraniu wywiadu medycznego decyduje o kierunku diagnostyki i rodzaju wykonanych badań. Na tym etapie mogą być zlecone analizy hormonalne, pozwalające na ocenę poziomów estrogenów, progesteronu i innych hormonów wpływających na cykl menstruacyjny.

Lekarz ginekolog może również zlecić wykonanie dodatkowych testów czynnościowych, takich jak:

• test z klomifenem. Uzyskanie wyniku dodatniego takiego badania świadczy o zaburzeniach czynności osi podwzgórze-przysadka, ujemnego zaś o niewydolności podwzgórzowo-przysadkowej;
• testy reakcji na hormony płciowe. W pierwotnej niewydolności jajników można uzyskać brak reakcji na progesteron i dodatnią reakcję na estrogeny z progesteronem. W przypadku wad lub uszkodzeń macicy reakcja na estrogeny z progesteronem natomiast nie zachodzi;
• test z metoklopramidem. Dodatni wynik może wskazywać na zaburzenia czynności podwzgórza i przysadki mózgowej oraz hiperprolaktynemię.

Do badań obrazowych pomocnych w diagnostyce zaburzeń miesiączkowania należy USG miednicy. Jest to cenne narzędzie pozwalające na ocenę stanu narządów płciowych i wykrycie nieprawidłowości w ich budowie i funkcjonowaniu takich jak torbiele jajników i mięśniaki macicy.

Zaburzenia miesiączkowania to złożony problem, który trzeba rozpatrywać indywidualnie. Zawsze należy uwzględnić objawy im towarzyszące, nasilenie dolegliwości, wiek kobiety, oraz możliwości i oczekiwania pacjentki.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Tak jak powiedziano powyżej, zaburzenia miesiączkowania mogą mieć bardzo ważny wpływ na zdrowie kobiet, utrudniając nawet zajście w ciążę. Skąpa miesiączka powinna być więc podstawą do konsultacji z lekarzem przy podejrzeniu niepłodności. Specjalista ginekolog na podstawie zleconych badań i wnikliwego wywiadu klinicznego pomoże zidentyfikować potencjalne problemy zdrowotne oraz zastosuje odpowiednie leczenie.

Skąpa miesiączka jest też podstawą do wizyty lekarskiej jeśli utrzymuje się przez kilka cykli lub towarzyszą jej inne objawy takie jak ból podbrzusza i obecność skrzepów krwi.

Czasami jednak warto zastanowić się, czy skąpa miesiączka nie wystąpiła po zmianie stylu życia, zastosowaniu zbyt restrykcyjnej diety, czy zbyt intensywnym wysiłku fizycznym. W takiej sytuacji wizyta u lekarza nie jest konieczna. W uregulowaniu cyklu miesiączkowego pomocna może okazać się zdrowa, zbilansowana dieta, w której należy przede wszystkim uwzględnić odpowiednią ilość dostarczanej energii, unikanie stresu i wprowadzenie umiarkowanego wysiłku fizycznego.

Skąpe miesiączki u dojrzewających dziewcząt nie wymagają również pilnej wizyty lekarskiej. Mogą one bowiem pojawiać się u nich fizjologicznie nawet przez trzy pierwsze lata miesiączkowania.