Przeziębienia, grypa i inne choroby układu oddechowego u dorosłych

Głównym zadaniem układu oddechowego jest przeprowadzenie sprawnej wymiany gazowej, czyli nasycenie krwi tlenem i usunięcie z niej dwutlenku węgla, w celu zapewnienia odżywienia i dotlenienia tkanek. To skomplikowany system, na który składają się: jama nosowa i gardło, krtań, tchawica, oskrzela, płuca. Zapoznaj się z kluczowymi informacjami na temat bardziej rozpowszechnionych infekcji układu oddechowego.

Przeziębienie

Przeziębienie to najbardziej rozpowszechnione schorzenie górnych dróg oddechowych. Jest to zespół objawów związanych z infekcją wirusową, na które składa się zapalenie błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych. Infekcję wywołać może ponad 200 różnych wirusów, spośród których przeważają rynowirusy. Objawami przeziębienia są: ból mięśni, ból gardła, kaszel, kichanie, katar, podwyższona temperatura ciała. Dolegliwości te utrzymują się zazwyczaj przez 7–10 dni. Przeziębienie to choroba o łagodnym przebiegu, a jej leczenie opiera się zazwyczaj na stosowaniu leków przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych i przeciwbólowych, tabletek na ból gardła i sprayów do nosa oraz odpoczynku i domowych rozwiązaniach, jak np. inhalacje. Przeziębienie jest główną przyczyną wizyt u lekarza, a także absencji w szkole i w pracy. Większość dorosłych przeziębia się średnio 2–4 razy w roku.

Infekcja COVID-19

Wirus SARS-CoV-2 należy do rodziny koronawirusów i jest odpowiedzialny za wywołanie infekcji COVID-19. Przebieg zakażenia COVID-19 przybiera najczęściej formę taką, jak przeziębienie. Jednak u niektórych osób, zwłaszcza z przewlekłymi chorobami układu oddechowego (np. astmą lub POChP), układu sercowo-naczyniowego (np. chorobą niedokrwienną serca nadciśnieniem tętniczym), z cukrzycą lub zaburzeniami odporności, może wystąpić pogorszenie wydolności oddechowej (silna duszność, problem ze złapaniem oddechu), ciężkie zapalenie płuc, a nawet zgon. Dlatego też podstawową profilaktyką zakażenia są ogólnodostępne szczepienia przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. W przypadku wykrycia u siebie infekcji COVID-19 (testem PCR lub antygenowym, a także testem aptecznym wykonywanym w domu) należy umówić się na teleporadę do lekarza pierwszego kontaktu. Leczenie łagodnego przebiegu infekcji COVID-19 jest objawowe tak jak w przypadku przeziębienia. W niektórych przypadkach może być wskazanie do włączenia wziewnych leków sterydowych lub podania leczenia przeciwwirusowego.

Grypa

Grypa jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób. Spowodowana jest zakażeniem układu oddechowego wirusem grypy. Ma ostry przebieg. Rozpoczyna się zazwyczaj gorączką, sięgającą nawet 40°C. U chorych na grypę pojawiają się: dreszcze, uczucie rozbicia, bóle mięśni, kaszel, ból głowy, zazwyczaj niewielki katar. Objawy utrzymują się zwykle przez 7 dni. W odróżnieniu od przeziębienia grypa wiąże się z większym ryzykiem powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, a w ciężkich przypadkach także niewydolność oddechowa. Do grup ryzyka wystąpienia powikłań należą zwłaszcza: ciężarne, osoby starsze, zmagające się z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, nerwowego, krążenia, cukrzycą, obniżoną odpornością. Leczenie polega na odpoczynku, stosowaniu leków przeciwwirusowych i środków łagodzących konkretne objawy, np. leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych.

Zapalenie zatok

Zapalenie zatok przynosowych należy do najczęstszych chorób układu oddechowego. Opisać je można jako stan zapalny błony śluzowej, rozwijający się w następstwie zaburzeń drenażu i wentylacji zatok. Za zapalenie zatok może odpowiadać zakażenie, alergia czy nieprawidłowa budowa bocznej ściany nosa. Biorąc pod uwagę czas trwania dolegliwości, wyróżniono:

• ostre zapalenie zatok – do 4 tygodni,
• podostre zapalenie zatok – od 4 do 12 tygodni,
• przewlekłe zapalenie zatok – powyżej 12 tygodni,
• nawracające zapalenie zatok – powyżej 4 epizodów ostrego zapalenia zatok w ciągu roku.

Objawami towarzyszącymi zapaleniu zatok są: niedrożność nosa, katar, ból/uczucie rozpierania twarzy, upośledzenie/utrata węchu, utrudnione oddychanie przez nos, ból głowy nasilający się podczas pochylania w dół, spływanie po tylnej ścianie gardła wydzieliny, która powoduje kaszel i niesmak w ustach. Najczęściej choroba ma podłoże wirusowe, a w jej leczeniu zaleca się stosowanie: irygacji zatok (płukania zatok solą morską usuwając zalegającą wydzielinę), inhalacji, nawilżania błony śluzowej nosa, picia dużej ilości płynów, stosowania leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych (głównie z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych takich jak ibuprofen), leków o działaniu obkurczającym na błonę śluzową nosa i zatok, a także działających miejscowo sterydów donosowych.

Angina

Angina to ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła. U dzieci zazwyczaj występuje angina paciorkowcowa (wywoływana przez bakterię – paciorkowca Streptococcus pyogenes), a u dorosłych choroba ta ma zwykle tło wirusowe. Chorobę wywołać mogą rynowirusy i koronawirusy (odpowiedzialne za około 65% przypadków), wirusy paragrypy, wirus RS i rzadziej inne. Angina charakteryzuje się następującymi objawami:

• silny ból gardła,
• podwyższona temperatura ciała,
• nieżyt nosa,
• kaszel,
• ból głowy,
• ból mięśni i stawów,
• zapalenie gardła,
• zapalenie spojówek,
• owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej.

W celu ustalenia przyczyny anginy wykonuje się wymaz z gardła z szybkim wynikiem potwierdzającym lub zaprzeczającym przyczynie bakteryjnej wystąpienia choroby. W przypadku anginy wirusowej nie należy stosować leczenia antybiotykami (w przeciwieństwie do anginy bakteryjnej). Należy zastosować leczenie objawowe z wykorzystaniem środków doustnych (ogólnoustrojowych) lub tabletek do ssania o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Ważny jest też odpoczynek, spożywanie dużej ilości płynów i stosowanie diety półpłynnej, aby nie podrażniać zmienionego chorobowo gardła.

Gruźlica płuc

Gruźlica ponownie staje się rosnącym problemem zdrowotnym. W ostatnich latach możemy obserwować wzrost zachorowalności na tę chorobę zakaźną. Za jej powstanie odpowiada zakażenie prątkiem gruźlicy. Specjaliści szacują, że blisko 30% populacji jest lub było narażone na tę bakterię. Objawy gruźlicy to:

• kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny,
• spadek masy ciała,
• zwiększona męczliwość,
• bóle w klatce piersiowej.

W cięższych przypadkach dodatkowo występują objawy, takie jak:

• krwioplucie,
• gorączka,
• dreszcze,
• bladość skóry,
• rozwój ziarnin gruźliczych, które ulegają martwicy i w nieodwracalny sposób niszczą tkankę płucną.

Nierzadko choroba przebiega w sposób bezobjawowy i może przejść w stan uśpienia. W leczeniu wykorzystanie znajdują głównie antybiotyki i tzw. leki przeciwgruźlicze. Diagnostyką i leczeniem infekcji gruźliczej zajmuje się pulmonolog – specjalista chorób dróg oddechowych.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić z objawami infekcji dróg oddechowych?

W przypadku wystąpienia objawów infekcji górnych dróg oddechowych należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu, internisty, lekarza rodzinnego lub do centrum infekcyjnego dostępnego w placówkach medycznych. W przypadku potwierdzenia infekcji COVID-19 testem PCR lub antygenowym (również wykonywanym w domu) nie należy przychodzić na wizytę osobiście – w pierwszej kolejności zaleca się teleporadę z lekarzem, który omówi dalsze postępowanie i leczenie.

W przypadku wystąpienia duszności, problemu ze złapaniem oddechu lub pojawienia się silnego bólu w klatce piersiowej, należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 999 lub 112.