Diagnostyka różnicowa autyzmu a inne zaburzenia

Diagnoza autyzmu – ważne zadanie

Autyzm definiowany jest jako zaburzenie neurorozwojowe, którego przyczyny są różnorodne i wieloczynnikowe, a jednocześnie niedokładnie sprecyzowane. Zwykle uznaje się, że szczególne znaczenie mają czynniki genetyczne i środowiskowe, jednak mogą pojawić się również inne dodatkowe elementy. Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu jest niezwykle ważna, ponieważ umożliwia wcześniejsze wdrożenie odpowiednich działań, leczenie oraz wsparcie dziecka, a później nastolatka i osoby dorosłej w wielu codziennych sytuacjach.

Diagnoza autyzmu wymaga kompleksowego podejścia i wnikliwej analizy objawów w kontekście innych możliwych zaburzeń. Kluczowa jest obserwacja rozwoju dziecka, zrozumienie motywacji stojących za jego zachowaniami oraz ocena zdolności do komunikacji i nawiązywania relacji. Diagnozą autyzmu zajmuje się zwykle psycholog, chociaż tylko lekarz psychiatra może wystawić odpowiednie orzeczenie.

Przeczytaj również: Pakiet diagnoza w kierunku zaburzeń ze spectrum autyzmu przy wykorzystaniu narzędzia ADOS-2 – dorośli

Z czym można pomylić autyzm?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu mogą zostać pomylone, zwłaszcza przez rodziców lub opiekunów dziecka, z innymi problemami, takimi jak afazja, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości, depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, choroby genetyczne i neurologiczne. W praktyce jednak szczególne znaczenie mają spotkania z psychologiem w poradni oraz z psychiatrą, ponieważ tylko specjaliści są w stanie dokonać diagnostyki różnicowej, przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi.

Przeczytaj także: Pakiet diagnoza w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu dzieci – ADOS-2

Zaburzenia lękowe i mutyzm

Zaburzenia lękowe oraz mutyzm w pewnych przypadkach wyglądają podobnie do autyzmu. Dzieci z mutyzmem wybiórczym unikają kontaktów społecznych i mogą sprawiać wrażenie wycofanych. Należy zaznaczyć, że w autyzmie stosunkowo często występują problemy z komunikacją, z kolei przy mutyzmie lęk przed mówieniem pojawia się tylko w specyficznych sytuacjach społecznych i nie jest wynikiem trudności w zrozumieniu norm społecznych, jak to często bywa w autyzmie.

Zaburzenia językowe i afazja

Dzieci z zaburzeniami językowymi, takimi jak opóźnienie rozwoju mowy lub zaburzenie ekspresji językowej, mogą sprawiać wrażenie dzieci autystycznych, zwłaszcza jeśli ograniczenia w mowie utrudniają im kontakt z rówieśnikami. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku zaburzeń językowych problemem jest głównie komunikacja werbalna, podczas gdy w autyzmie trudności dotyczą również komunikacji niewerbalnej i rozumienia zasad interakcji społecznych.

Zaburzenia osobowości

Niektóre zaburzenia osobowości, zwłaszcza osobowość schizoidalna czy unikająca, mogą być mylone z autyzmem, szczególnie u młodzieży i dorosłych. Osoby z osobowością schizoidalną są wycofane, mało komunikatywne i mogą mieć trudności z nawiązywaniem relacji, co sprawia, że przypominają osoby autystyczne. Różnica polega jednak na tym, że osoby z zaburzeniami osobowości nie wykazują zwykle sztywności zachowań ani powtarzających się wzorców, które są typowe dla autyzmu. Ponadto osoby z osobowością schizoidalną są często świadome swojego wycofania i podejmują świadomą decyzję o unikaniu relacji, natomiast osoby autystyczne mogą nie rozumieć, jak te relacje budować.

Choroby genetyczne i neurologiczne

Niektóre choroby genetyczne, takie jak zespół Retta czy zespół Williamsa, również mogą wywoływać objawy podobne do autyzmu. W zespole Retta pojawiają się regresja rozwoju, stereotypowe ruchy dłoni oraz trudności w komunikacji, ale charakterystyczny przebieg rozwoju i utrata wcześniej nabytych umiejętności pozwala na odróżnienie tego zespołu od autyzmu. Z kolei zespół Williamsa może wiązać się z trudnościami w rozwoju, jednak osoby z tym zespołem są zazwyczaj bardzo towarzyskie i przyjazne, w przeciwieństwie do objawów typowych dla autyzmu.