Rozpoznaj i lecz zapalenie tarczycy

Co to jest zapalenie tarczycy? Charakterystyka i typy

Tarczyca to mały, ale niezwykle ważny gruczoł, zlokalizowany w przedniej części szyi. Jej głównym zadaniem jest produkcja hormonów odpowiedzialnych za regulację metabolizmu, temperatury ciała, pracy serca oraz funkcji układu nerwowego. Stan zapalny tarczycy zaburza jej pracę, co ma wpływ na nieprawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.

Zapalenie tarczycy to ogólne określenie dla grupy chorób, w których dochodzi do uszkodzenia komórek tarczycy w wyniku reakcji zapalnej. Istnieje kilka typów zapalenia tarczycy, z których każdy ma inne przyczyny, przebieg oraz konsekwencje zdrowotne. Poniżej przedstawiamy najczęstsze z nich.

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto)

To najczęściej występujący rodzaj zapalenia tarczycy, będący wynikiem nieprawidłowego działania układu odpornościowego. W chorobie Hashimoto organizm błędnie rozpoznaje komórki tarczycy jako obce i zaczyna je niszczyć. Wykorzystuje do tego własne przeciwciała skierowane przeciwko komórkom tarczycy. Często towarzyszą jej inne choroby z grup autoimmunologicznych takie jak celiakia czy cukrzyca typu I.

W efekcie dochodzi do:

• przewlekłego niedoboru hormonów tarczycy (niedoczynność), na skutek uszkodzenia komórek, które je produkują,
• stopniowego zaniku tkanki tarczycy,
• konieczności długotrwałego lub stałego leczenia hormonalnego, aby utrzymać prawidłowy poziom hormonów w organizmie.

Podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaina)

Ten typ zapalenia tarczycy pojawia się najczęściej po przebyciu infekcji wirusowej, np. grypy, zapalenia górnych dróg oddechowych (np. spowodowanych adenowirusem czy EBV odpowiedzialnym za mononukleozę). Choroba ma zwykle gwałtowny przebieg i cechuje się silnym bólem szyi. Na szczęście jest to rzadka przyczyna zapalenia tarczycy.

Typowe cechy podostrego zapalenia tarczycy to:

• ból tarczycy promieniujący do ucha, żuchwy lub gardła,
• gorączka, uczucie ogólnego rozbicia,
• faza przejściowej nadczynności tarczycy, po której może wystąpić niedoczynność.

Poporodowe zapalenie tarczycy

U niektórych kobiet w ciągu kilku miesięcy po porodzie pojawia się autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do uszkodzenia narządu. Jest to dość częste, choć często niediagnozowane schorzenie. Na szczęście najczęściej ma łagodny przebieg.

Charakterystyczne dla tej postaci są:

• bezbolesny przebieg,
• dwufazowy charakter – początkowa nadczynność przechodząca w niedoczynność,
• możliwość samoistnego ustąpienia objawów lub konieczność leczenia.

Stosuje się również inną kwalifikację zapaleń tarczycy w zależności od długości trwania stanu zapalnego. Wyróżniamy:

• ostre – trwające zwykle <2 tyg.,
• podostre – trwające zwykle <4–6 mies.,
• przewlekłe – trwające >6 mies.

Zobacz także: Choroby tarczycy

Zapalenie tarczycy – objawy

Objawy zapalenia tarczycy są często niespecyficzne i mogą być mylone z innymi chorobami lub przemęczeniem. W zależności od rodzaju i fazy choroby, symptomy mogą się różnić. Ważne jest, aby zwracać uwagę na sygnały, które mogą świadczyć o nieprawidłowej pracy tarczycy. W przypadku destrukcji gruczołu z komórek są uwalniane hormony, przez co w niektórych typach zapalenia tarczycy początkowo dochodzi do zwiększenia poziomu jej hormonów w organizmie, co nazywamy tyreotoksykozą. Następnie może dojść do utrzymania prawidłowego poziomu hormonów – eutyreozy lub obniżonego – hipotureozy.

Do najczęstszych objawów należą:

• przewlekłe zmęczenie i senność,
• przyrost masy ciała mimo normalnego odżywiania,
• sucha, szorstka skóra i wypadanie włosów,
• spadek koncentracji, osłabienie pamięci,
• uczucie zimna, spowolnienie mowy i ruchów,
• obniżony nastrój, drażliwość, depresja.

W przypadku podostrego zapalenia mogą pojawić się dodatkowo:

• silny ból szyi, nasilający się przy dotyku,
• gorączka i objawy infekcji wirusowej,
• nadmierna potliwość, kołatanie serca (faza nadczynności),
• ogólne osłabienie i spadek energii (faza niedoczynności).

Zapalenie tarczycy – przyczyny

Aby skutecznie zapobiegać zapaleniu tarczycy lub ograniczać jego skutki, warto zrozumieć, co je wywołuje. Każdy typ zapalenia tarczycy ma inne mechanizmy powstawania – niektóre związane są z predyspozycjami genetycznymi, inne z działaniem czynników zewnętrznych.

Do najczęstszych przyczyn zapalenia tarczycy należą:

• czynniki genetyczne – szczególnie w chorobie Hashimoto,
• zaburzenia układu odpornościowego – autoimmunologiczna reakcja na własne komórki,
• infekcje wirusowe – mogą prowadzić do podostrego zapalenia tarczycy,
• niedobór lub nadmiar jodu – zarówno brak, jak i nadmierna suplementacja mogą prowadzić do zaburzeń pracy tarczycy,
• czynniki hormonalne i ciążowe – np. poporodowe zapalenie tarczycy,
• stres przewlekły – negatywnie wpływa na układ immunologiczny i hormonalny,
• infekcje bakteryjne – głównie paciorkowe i gronkowce,
• czynniki fizyczne – promieniowanie jonizujące, może spowodować uszkodzenie delikatnego narządu, jakim jest tarczyca,
• leki – niektóre substancje, takie jak amiodaron czy lit,
• urazy.

Jak rozpoznać i leczyć zapalenie tarczycy?

Szybka i trafna diagnoza zapalenia tarczycy pozwala wdrożyć leczenie zanim dojdzie do trwałych uszkodzeń gruczołu. Proces diagnostyczny opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych i obrazowych, które umożliwiają ocenę funkcji oraz struktury tarczycy.

W diagnostyce zapalenia tarczycy wykonuje się:

• badanie poziomu TSH (hormonu przysadkowego),
• oznaczenie wolnych hormonów tarczycy: fT3 i fT4,
• badania przeciwciał anty-TPO i anty-TG – szczególnie przy podejrzeniu Hashimoto,
• USG tarczycy – pozwala na ocenę struktury i wykrycie ewentualnych zmian.

Po postawieniu diagnozy lekarz dobiera odpowiednie leczenie. Terapia zależy od typu zapalenia oraz jego aktualnej fazy. W niektórych przypadkach diagnostyka może być poszerzona o więcej badań laboratoryjnych i obrazowych.

W leczeniu zapalenia tarczycy stosuje się:

• leki hormonalne (lewotyroksyna) – w niedoczynności tarczycy, w celu wyrównania niedoborów hormonów tarczycy,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub sterydy – w przypadku bólu i stanu zapalnego,
• monitorowanie funkcji tarczycy – regularne badania kontrolne, laboratoryjne jak i USG,
• wsparcie dietetyczne i psychologiczne – w zależności od potrzeb pacjenta.

W LUX MED leczenie jest dobierane indywidualnie, z uwzględnieniem nie tylko wyników badań, ale i stylu życia oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Czym grozi nieleczone zapalenie tarczycy?

Zignorowanie objawów zapalenia tarczycy lub zaniechanie leczenia może mieć poważne skutki dla zdrowia. Tarczyca pełni tak istotną funkcję w organizmie, że jej niewłaściwa praca może prowadzić do zaburzeń w wielu układach.

Do potencjalnych konsekwencji nieleczonego zapalenia tarczycy należą:

• rozwój trwałej niedoczynności tarczycy,
• trudności z zajściem w ciążę i poronienia,
• podwyższone ryzyko chorób serca, nadciśnienia, bradykardii,
• zaburzenia metaboliczne, np. otyłość, podwyższony cholesterol,
• objawy neurologiczne: pogorszenie pamięci, koncentracji, depresja, lęki,
• przewlekłe pogorszenie jakości życia i spadek energii.

Podsumowanie

Zapalenie tarczycy to poważne, choć często niedoceniane schorzenie, które może prowadzić do długotrwałych problemów zdrowotnych. Dzięki odpowiedniej diagnostyce i indywidualnemu podejściu terapeutycznemu możliwe jest skuteczne zarządzanie chorobą i poprawa komfortu życia pacjenta.

Jeśli masz niepokojące objawy, nie zwlekaj – skonsultuj się z endokrynologiem w LUX MED. Wczesna diagnoza to pierwszy krok do zdrowej tarczycy i lepszego samopoczucia.