Porażenie strun głosowych - przyczyny, objawy i leczenie

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest porażenie  strun głosowych,
• jak zbudowane są struny głosowe,
• jakie są najczęstsze przyczyny porażenia strun głosowych,
• w jaki sposób objawia się paraliż strun głosowych,
• jak wygląda diagnostyka porażenia strun głosowych,
• jakie są sposoby leczenia paraliżu strun głosowych,
• jakie są powikłania i rokowania po paraliżu strun głosowych,
• co zrobić, by paraliż strun głosowych się nie powtórzył.

Czym jest porażenie strun głosowych?

Porażenie strun głosowych to stan, w którym dochodzi do uszkodzenia nerwów krtaniowych. Może ono mieć charakter jednostronny lub obustronny.

Ze względu na przyczynę paraliżu wyróżnia się

• ośrodkowe porażenie strun głosowych, które ma swoje źródło w mózgu,
• obwodowe porażenie strun głosowych, które jest skutkiem uszkodzenia nerwów unerwiających struny głosowe. Może do niego dojść w wyniku urazów, zabiegów chirurgicznych, rozrostu tarczycy lub toczącego się procesu nowotworowego.

Porażenie strun głosowych objawia się zwykle utratą siły głosu, występowaniem przewlekłej chrypki, a nawet problemami z oddychaniem.

Anatomia i fizjologia strun głosowych

Krtań jest strukturą anatomiczną układu oddechowego, zbudowaną z chrząstek i mięśni poprzecznie prążkowanych. Chrząstki połączone są ze sobą stawami i więzadłami.

Istotnym elementem budowy krtani są fałdy, inaczej struny głosowe. Znajdują się one na bocznych ścianach krtani, a za ich prawidłowe funkcjonowanie odpowiadają mięśnie, więzadła głosowe, naczynia krwionośne i nerwy. Pomiędzy strunami głosowymi znajduje się szpara głośni, która otwiera się i zamyka wraz z ruchami fałdów.

Krtań to narząd odpowiedzialny za prawidłowe oddychanie i wytwarzanie głosu. Podczas wdychania powietrza struny głosowe wibrują, dzięki czemu powstaje dźwięk. Mięśnie krtani naprężając się lub rozluźniając mają wpływ na barwę i wysokość dźwięków.

Kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu krtani mają nerwy krtaniowe - górny oraz wsteczny, które są gałęziami nerwu błędnego. Porażenie któregokolwiek z nich powoduje różne zaburzenia, w tym  funkcji głosowej, oddechowej i ochronnej krtani. Stan ten może objawiać się dusznościami i problemami z mówieniem.

Zobacz także: Chrypka dłużej niż 3 tygodnie – kiedy trzeba się martwić?

Najczęstsze przyczyny porażenia strun głosowych

Główną przyczyną porażenia strun głosowych jest uszkodzenie nerwów krtaniowych podczas operacji tarczycy wykonywanej z powodu wola tarczycy lub nowotworu.

Do innych przyczyn porażenia strun głosowych zalicza się urazy szyi, operacje serca, płuc, przytarczyc i tchawicy oraz występowanie polipa na strunie głosowej.

Porażenie strun głosowych może również wystąpić jako powikłanie:

• chorób układu oddechowego takich jak gruźlica,
• infekcji wirusowych takich jak grypa lub półpasiec,
• nowotworów przełyku, tchawicy i oskrzeli
• tętniaka aorty i tętnicy podobojczykowej,
• przerostu mięśnia sercowego.

Porażenie fałdów głosowych często pojawia się wskutek procesów zwyrodnieniowych, np. cukrzycy oraz działania substancji toksycznych takich jak alkohol, metale ciężkie i niektóre grupy leków. Kolejną grupą przyczyn zaburzeń pracy krtani jest porażenie strun głosowych po intubacji.

Przyczyny ośrodkowego porażenia strun głosowych obejmują zaburzenia naczyniowe, procesy zapalne, guzy mózgu, stwardnienie rozsiane i działanie substancji toksycznych na układ nerwowy.

W niektórych przypadkach przyczyna porażenia strun głosowych może pozostać nieznana. Nazywa się to idiopatycznym porażeniem strun głosowych.

Najczęstsze objawy porażenia strun głosowych

Objawy paraliżu strun głosowych mogą mieć postać zarówno łagodną, jak i ciężką. Dużo zależy od tego, czy doszło do jednostronnego, czy obustronnego porażenia nerwów krtaniowych. Choć czasami objawy są krótkotrwałe i mało uciążliwe to warto pamiętać, że część z nich wymaga leczenia.

Do charakterystycznych objawów porażenia strun głosowych zalicza się:

• problemy z połykaniem - chorzy skarżą się na zachłystywanie się podczas picia i jedzenia,
• duszności i problemy z oddychaniem pojawiają się najczęściej po wysiłku fizycznym, zapaleniu strun głosowych lub innej infekcji,
• zmiany w barwie i wysokości głosu - głos chorych zawiera szmery, jest matowy i monotonny, często też pojawia się chrypka.

Obustronne porażenie strun głosowych manifestuje się dużo cięższymi objawami, wśród których wymienić można brak możliwości odkrztuszania oraz krztuszenie się przy połykaniu śliny, piciu i jedzeniu. Stan ten określa się jako upośledzenie funkcji ochronnej krtani.

Porażenie strun głosowych - diagnostyka

W diagnostyce paraliżu strun głosowych bardzo ważny jest dokładny wywiad kliniczny, który może pozwolić ustalić przyczynę tego schorzenia. Lekarz od strun głosowych to laryngolog. W swojej rutynowej pracy wykonuje on również badanie laryngoskopem, które pozwala zaobserwować nieprawidłowe położenie fałdów głosowych.

W szczególnych sytuacjach wykonuje się również inne badania takie jak:

• fiberoskopia, która pozwala na ocenę ruchomości strun głosowych,
• badania radiologiczne - pokazują one szczegółowo struny głosowe i krtań,
• elektromiografia krtani, która pozwala ocenić stan nerwów kontrolujących mięśnie krtani.

Porażenie strun głosowych - leczenie

Łagodne przypadki paraliżu strun głosowych mogą ulec poprawie dzięki terapii głosowej i odpoczynku. Podczas terapii wykonuje się specjalne ćwiczenia wzmacniające struny głosowe, poprawiające oddychanie i uczące kontrolowania mięśni, które pomagają w mówieniu. Obustronne porażenie strun głosowych w większości sytuacji wymaga leczenia chirurgicznego, polegającego na poszerzeniu szpary głośni. W bardzo ciężkich przypadkach wykonuje się tracheotomię.

Leczenie jednostronnego porażenia strun głosowych obejmuje:

• wstrzyknięcie wypełniacza w lukę pomiędzy strunami głosowymi,
• zastosowanie implantu silikonowego krtani, który utrzymuje struny głosowe we właściwym położeniu,
• operację ponownego unerwienia krtani, jest ona szczególnie polecana przy paraliżu strun głosowych u dzieci,

Dzięki leczeniu wiele osób po paraliżu strun głosowych odzyskuje zdolność mówienia i połykania. Rokowania zależą od tego, czy mamy do czynienia z jednostronnym, czy obustronnym porażeniem strun głosowych i kiedy zastosowano leczenie.

Porażenie strun głosowych - rokowanie i powikłania

Życie z porażeniem strun głosowych może stanowić wyzwanie. Istnieją jednak różne techniki i strategie, które mogą pomóc jednostkom radzić sobie z tymi trudnościami i utrzymać dobrą jakość życia. Odpowiednio wcześnie rozpoczęta rehabilitacja pozwala na poprawę funkcji głosu i oddychania. Ćwiczenia oddechowe wykonywane pod okiem rehabilitanta lub logopedy i współpraca z foniatrą również pozwalają uniknąć powikłań po paraliżu strun głosowych. Specjaliści ci mogą udzielić indywidualnych wskazówek i polecić ćwiczenia poprawiające funkcję połykania. Bardzo ważne są również wizyty kontrolne u internisty lub specjalisty laryngologa, który zaangażowany był w cały proces leczenia.

Aby porażenie strun głosowych nie nawróciło, warto wypracować techniki oszczędzania głosu.

Porażenie strun głosowych - profilaktyka i opieka długoterminowa

Osoby, które doświadczyły paraliżu strun głosowych wymagają wielodyscyplinarnej opieki medycznej. Po zabiegach chirurgicznych w obrębie szyi i klatki piersiowej niezbędna jest rehabilitacja strun głosowych. Bardzo ważne są wizyty kontrolne u specjalisty oraz stała współpraca z foniatrą i logopedą.

Pacjent powinien również zostać uświadomiony jak prawidłowo używać głosu po tak ciężkiej chorobie, jaką jest paraliż strun głosowych.

Podsumowanie

Choć objawy paraliżu strun głosowych bywają ciężkie i utrudniają komfort życia, to jednak zastosowanie odpowiedniego leczenia może spowodować pełny powrót do sprawności. Bardzo ważna jest tutaj opieka specjalistów z wielu dziedzin medycyny oraz wcześnie rozpoczęta, regularnie prowadzona rehabilitacja głosu. Specjaliści ci mogą zapewnić wskazówki, terapię i wsparcie, aby pomóc osobom radzić sobie z wyzwaniami związanymi z życiem z porażeniem strun głosowych i poprawić jakość ich życia.

Medycyna to dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauki, co wiąże się też z perspektywami powstania nowych metod leczenia dla osób cierpiących z powodu paraliżu strun głosowych.