Wyrośla chrzęstno-kostne – przyczyny, objawy, leczenie
Udostępnij na:
Wyrośla chrzęstno-kostne są łagodnymi zmianami kostnymi wykrywanymi najczęściej u dzieci, jednak mogą rozwinąć się u osób dorosłych, a także w wieku podeszłym. W zdecydowanej większości występują pojedynczo, jednak u około 1 na 50 tys. pacjentów mogą być mnogie. Dowiedz się, dlaczego dochodzi do rozwoju wyrośli chrzęstno-kostnych, jakie mogą dawać objawy i w jaki sposób się je leczy.
Spis treści
Wyrośle chrzęstno-kostne (inaczej osteochondroma) są dość często pojawiającymi się zmianami występującymi głównie u dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania. Mają charakter łagodny, jednak u 1-2% pacjentów może dojść do ich zezłośliwienia. Najczęściej lokalizują się w obrębie nasad (końców) kości długich takich jak kość udowa czy piszczelowa. U większości pacjentów wyrośl nie daje żadnych objawów, jednak może ona wywoływać ból, a także zaburzenia czucia i krążenia krwi w kończynie. W diagnostyce wykorzystuje się badania obrazowe takie jak rentgen, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny zajętej kończyny. Leczenie polega na chirurgicznym wycięciu zmiany.
Wyrośla chrzęstno-kostne – czym są?
Wyrośla chrzęstno-kostne to w znacznej większości łagodne zmiany nowotworowe kości zbudowane z tkanki chrzęstnej i kostnej. Pojawiają się najczęściej w okolicy przynasad kości długich (w szczególności kości udowej i kości piszczelowej, w okolicy kolana), jednak mogą rozwinąć się również w innych lokalizacjach, na przykład w obrębie kości ramiennej, kościach stopy, dłoni czy kręgach kręgosłupa. Diagnozowane są najczęściej u dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania, jednak mogą pojawić się u osób w każdym wieku. Są to dość często występujące zmiany – szacuje się, że stanowią aż 35% łagodnych nowotworów kości. Niestety u 1-2% pacjentów może dojść do ich zezłośliwienia, dlatego konieczne są regularne kontrole zmiany.
Wyrośla chrzęstno-kostne najczęściej występują pojedynczo, jednak czasem może być ich wiele – taka sytuacja występuje u chorych z mutacją genetyczną (nieprawidłową zmianą w materiale genetycznym), która sprzyja powstawaniu wyrośli. Mówi się wtedy o zespole mnogich wrodzonych wyrośli chrzęstno-kostnych, które mogą wynikać z mutacji w genach (tzw. EXT1 lub EXT2), odpowiadających za syntezę kluczowego składnika chrząstki człowieka.
Objawy wyrośli chrzęstno-kostnych
Najczęściej wyrośl chrzęstno-kostna nie daje żadnych objawów, głównie ze względu na swój powolny wzrost. Diagnozowane są wtedy, często przypadkowo, podczas badań wykonywanych z powodu innych dolegliwości. Czasami jednak guz podczas wzrostu może uciskać otaczające tkanki i nerwy, wywołując stan zapalny i ból. Do objawów, które wywołują wyrośle chrzęstno-kostne, zaliczamy:
- Ból w okolicy zmiany nasilający się podczas wysiłku fizycznego – wynikające z tarcia więzadeł mięśni przez guz.
- Zaburzenia czucia w kończynie, mrowienia, parestezje (pieczenie, kłucie) – związane z uciskiem guza na nerwy.
- Zaburzenia przepływu krwi przez kończynę – spowodowane uciskiem wyrośli na naczynia krwionośne, pacjent może odczuwać ból i skurcze w obrębie kończyny, dłonie lub stopy mogą być zimne.
Do kogo się zgłosić z objawami?
Na początku zmianę powinien zobaczyć lekarz pierwszego kontaktu – internista lub lekarz rodzinny, by wykluczyć inne przyczyny występowania dolegliwości. Następnie pacjent może zostać skierowany do ortopedy, który zadecyduje o dalszym leczeniu i wskazaniach do wycięcia zmiany.
Diagnostyka
W celu rozpoznania wyrośli chrzęstno-kostnej i różnicowania jej z innymi zmianami kostnymi wykonuje się badania obrazowe. Jednym z pierwszych badań jest rentgen (RTG) kończyny, który ukazuje charakterystyczne dla wyrośli kostno-chrzęstnej cechy. Obraz jest na tyle typowy, że zazwyczaj już na podstawie zdjęcia rentgenowskiego lekarz jest w stanie rozpoznać tę zmianę. Jeżeli jednak pojawiają się wątpliwości co do charakteru zmiany, można wykonać również tomografię komputerową (TK) i rezonans magnetyczny (MR) kończyny. Badania te dokładniej obrazują tkanki miękkie w okolicy zmiany (na przykład struktury okołostawowe, ścięgna czy mięśnie) i są przydatne, gdy planowane jest operacyjne usunięcie guza. Rezonans jest również czułym badaniem pozwalającym ocenić, czy doszło do zezłośliwienia wyrośli.
Leczenie wyrośli chrzęstno-kostnych
Terapią wyrośli chrzęstno-kostnych zajmuje się lekarz ortopeda. Jeżeli guz nie daje żadnych objawów, nie ma potrzeby wykonywania operacji – w takiej sytuacji wymagane są jedynie regularne kontrole w poradni ortopedycznej i okresowe wykonywanie badań obrazowych. Pacjenci, u których wyrośle dają uporczywe objawy takie jak ból czy obrzęk, wymagają operacyjnej resekcji zmiany. Zabieg jest wskazany również przy podejrzeniu zezłośliwienia zmiany (rozwoju nowotworu złośliwego). Usuniętego guza wysyła się do badania histopatologicznego, które ostatecznie potwierdza rozpoznanie i pozwala określić, czy obecne są cechy złośliwości. Po zabiegu zaleca się chodzenie przez około 2-3 tygodnie o kulach, aby nie obciążać nadmiernie kończyny. Następnie pod okiem fizjoterapeuty można powoli wracać do wykonywania codziennych czynności.
Powikłania nieleczonych wyrośli chrzęstno-kostnych
Do powikłań wyrośli chrzęstno-kostnych należy wcześniej wymieniona przemiana w nowotwór złośliwy. Należy pamiętać, że wyrośla występujące u dzieci mogą zaburzać prawidłowy wzrost kości, a w konsekwencji prowadzić do deformacji. Z tego względu wskazane są regularne kontrole ortopedyczne.
Udostępnij na:
Zobacz także
Co oznaczają plamy wątrobowe? Kiedy udać się do lekarza?
Skóra pełni funkcje ochronne, a oprócz tego stanowi ważne źródło informacji na temat stanu zdrowia. Źródłem niepokoju bywają plamy pigmentacyjne, zwane potocznie plamami wątrobowymi. Choć sama nazwa może sugerować powiązanie z chorobami wątroby, w rzeczywistości nie ma z nimi nic wspólnego. Sprawdź, jakie są przyczyny takich zmian, jak je rozpoznać i poznaj sposoby zmniejszenia ryzyka ich powstania..
Czym może być spowodowane drętwienie nóg i jakie są opcje leczenia?
Uczucie drętwienia nóg jest dość powszechnym doświadczeniem, które może wynikać z różnych przyczyn – od tych prostych, jak długie siedzenie w jednej pozycji, po poważne, np. schorzenia neurologiczne lub dotyczące układu krążenia. Choć w wielu przypadkach jest to objaw przejściowy, powtarzające się lub długotrwałe drętwienie nóg może świadczyć o poważniejszych problemach zdrowotnych. Sprawdź, jakie są możliwe przyczyny drętwienia nóg, na czym polegają diagnostyka i leczenie.
Bezpieczeństwo na wakacjach – jak chronić się przed słońcem, owadami i bezpiecznie spędzać czas nad wodą?
Lato to czas wytchnienia, przygód i relaksu. Aby jednak w pełni cieszyć się wakacyjnym odpoczynkiem, kluczowe jest zadbanie o nasze bezpieczeństwo i zdrowie. Ważne są zarówno odpowiednie przygotowania do wyjazdu, jak i bezpieczne zachowania w trakcie trwania urlopu: ostrożność nad wodą (szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży), ochrona przed owadami i słońcem oraz odpowiednie nawodnienie. Sprawdź, jak powinny wyglądać bezpieczne wakacje.
