PMS: jak rozpoznać, zrozumieć i skutecznie złagodzić napięcie przedmiesiączkowe

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym dokładnie jest PMS i jak często występuje,
• w jaki sposób objawia się zespół napięcia przedmiesiączkowego,
• jakie są przyczyny występowania PMS,
• jak odróżnić zespół napięcia przedmiesiączkowego od innych stanów,
• jakie badania pomogą ustalić przyczyny PMS,
• jakie są metody leczenia zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
• jak poprawić komfort życia kobiet z PMS,
• kiedy PMS nie wymaga terapii, a kiedy jest ona wręcz niezbędna

Co to jest PMS?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (ang. Premenstrual Syndrome, PMS) może pojawić się u każdej kobiety w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. Jego symptomy są bardzo różnorodne i obejmują zarówno somatyczne, jak i psychiczne objawy obserwowane przed pojawieniem się krwawienia miesiączkowego.

Zobacz także: Fazy cyklu miesiączkowego

Definicja zespołu napięcia przedmiesiączkowego

PMS definiuje się jako szereg objawów zarówno fizycznych, takich jak ból piersi oraz psychicznych, takich jak wahania nastroju, drażliwość i zmęczenie, pojawiających się u kobiet zwykle na 7 dni przed wystąpieniem krwawienia miesiączkowego. Jako przyczynę specjaliści podają  zmiany poziomu hormonów u kobiet w trakcie cyklu menstruacyjnego. Choć niepokojące objawy PMS najczęściej ustępują samoistnie wraz z początkiem cyklu, to zespół napięcia miesiączkowego może znacznie obniżyć jakość życia kobiety.

Jak często występuje PMS u kobiet?

PMS występuje u około 40-50% kobiet w wieku rozrodczym, a u aż 20% z nich nasilenie przykrych dolegliwości utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Objawy PMS – jak go rozpoznać?

PMS to różnorodne symptomy, obejmujące objawy fizyczne, emocjonalne i psychiczne.

Objawy fizyczne

Do somatycznych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego zaliczamy:

• nadwrażliwość i ból piersi,
• zatrzymanie wody w organizmie i obrzęki nóg,
• biegunki, zaparcia i uczucie wzdętego brzucha,
• ból mięśni i stawów,
• migrenowe bóle głowy,
• zmęczenie,
• trądzik,
• ból w dolnej części pleców,
• zwiększony apetyt, szczególnie na słodycze,
• kołatanie serca i uczucie duszności.

U wielu kobiet zespół napięcia przedmiesiączkowego występuje przed każdym krwawieniem menstruacyjnym, za każdym razem jednak objawy PMS mogą się od siebie różnić.

Objawy emocjonalne i psychiczne

Objawy PMS dotyczą także sfery emocjonalnej i psychicznej. Wymienić tu można:

• drażliwość i wybuchy złości,
• nerwowość przed okresem,
• smutek i huśtawki nastrojów,
• spadek samooceny i płaczliwość,
• problemy z koncentracją,
• spadek libido.

Symptomy PMS są najbardziej nasilone u kobiet w wieku 25-35 lat. Niekiedy przedmiesiączkowe wahania nastroju są wzmożone do tego stopnia, że kobieta nie może normalnie funkcjonować. Stan ten określa się terminem medycznym przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne (ang. Premenstrual Dysphoric Disorder, PMDD) i wymaga leczenia pod kontrolą psychiatry.

Przyczyny PMS – co wywołuje objawy?

Dokładne przyczyny wywołujące zespół napięcia przedmiesiączkowego nie zostały jak dotąd udowodnione, jednak mają na to wpływ cykliczne zmiany poziomu hormonów, takich jak estradiol i progesteron.

Zobacz także: Cykl miesiączkowy a hormony

Dodatkowym czynnikiem przyczyniającym się do wystąpienia objawów PMS może być depresja i związany z nią spadek stężenia jednego z neuroprzekaźników w mózgu - serotoniny. Uważa się również, że zespół napięcia przedmiesiączkowego dotyczy kobiet, które wykazują indywidualne predyspozycje genetyczne do rozwoju PMS i są nadmiernie wrażliwe na fizjologiczne zmiany hormonalne. Na nasilenie objawów PMS wpływa również brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia, nieodpowiednio zbilansowana dieta i chroniczny stres.

PMS a inne zaburzenia – jak odróżnić?

PMS to szereg symptomów, które spotykane są również jako objawy towarzyszące rozwojowi innych chorób, zarówno ogólnoustrojowych, jak i psychicznych.

PMS czy PMDD?

Niekiedy objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego nie mijają po miesiączce oraz są tak silne i uciążliwe, że uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie. Określa się je wtedy jako opisane powyżej przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne. O tym, czy jest to PMS, czy PMDD decyduje się podczas szczegółowego wywiadu klinicznego i badań laboratoryjnych.

PMS a depresja i zaburzenia lękowe

W bardzo wielu przypadkach objawy psychiczne kojarzą się z PMS. Niestety, nie jest to zespół napięcia przedmiesiączkowego, a objaw depresji lub zaburzeń lękowych u kobiety. Aby prawidłowo zdiagnozować przedmiesiączkowe wahania nastroju, konieczna jest konsultacja u specjalisty ginekologa. W nielicznych przypadkach weryfikacja objawów chorobowych może wymagać wizyty u psychiatry.

Diagnostyka PMS – kiedy udać się do lekarza?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego to stan, którego w żaden sposób nie można bagatelizować. W bardzo wielu przypadkach możliwe jest skuteczne leczenie zarówno dolegliwości bólowych, jak i wahań nastroju, co znacząco poprawi komfort życia kobiety.

Kluczowa jest również samoobserwacja regularności cyklu miesiączkowego i symptomów mu towarzyszących. Za najtrafniejszą metodę obserwacji uznaje się prowadzenie dzienniczka menstruacyjnego lub korzystanie z aplikacji do monitorowania cyklu . Po kilku miesiącach regularnych obserwacji można stwierdzić, czy symptomy powtarzają się cyklicznie i jak długo trwają. Jeśli objawy PMS utrudniają codzienne funkcjonowanie, powodują duże napięcie w relacjach międzyludzkich, warto skorzystać z pomocy lekarskiej. Zastosowanie skutecznego leczenia zminimalizuje objawy i poprawi komfort życia.

Sposoby radzenia sobie z PMS – leczenie i profilaktyka

Cyklicznie występujące objawy PMS można złagodzić domowymi sposobami. Jeśli okażą się one niewystarczające, konieczna jest zmiana stylu życia oraz zastosowanie odpowiednio dobranego przez specjalistę leczenia farmakologicznego.

Styl życia i domowe sposoby

Leczenie PMS jest przede wszystkim objawowe. Aby nie nasilać opisanych objawów, zaleca się przede wszystkim ograniczenie spożycia kawy, soli i słodyczy oraz prawidłowe nawodnienie organizmu. Warto także wprowadzić do diety naturalne herbatki o działaniu moczopędnym, które zmniejszają gromadzenie się wody w organizmie. Zdecydowanie lepiej w przypadku PMS sprawdzi się dieta lekkostrawna, niezawierająca tłustych, smażonych dań oraz produktów wzdymających. Przy zespole napięcia przedmiesiączkowego należy uzupełniać niedobory witamin, szczególnie z grupy B i mikroelementów, takich jak magnez oraz wapń. Skuteczne w leczeniu PMS bywają również: aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności, techniki relaksujące, niwelujące szkodliwe działanie stresu oraz zwiększenie długości snu.

Leczenie farmakologiczne

W leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego skuteczne są środki przeciwbólowe, antydepresyjne i terapia hormonalna. O tym, jakie preparaty przyniosą największą ulgę w PMS, decyduje po wnikliwym wywiadzie klinicznym i wynikach odpowiednich badań laboratoryjnych lekarz ginekolog.

PMS a jakość życia – jak wspierać kobiety z napięciem przedmiesiączkowym?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego dotyka bardzo dużą grupę kobiet, wpływając na ich codzienne funkcjonowanie. Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa w tym zakresie. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni powinni wiedzieć, jakie objawy mogą wystąpić w przebiegu zespołu PMS.

W czasie PMS drastycznemu spadkowi ulegają samoocena i pewność siebie, co może prowadzić do wielu wątpliwości i niepokoju u kobiet. Dlatego tak ważne okazuje się wsparcie ze strony partnera, rodziny i przyjaciół. Kobiety, które są w związkach opartych o otwartą komunikację odczuwają mniejszą niestabilność emocjonalną związaną z PMS. Reakcja partnera może poprawić lub pogorszyć stan kobiety cierpiącej z powodu PMS.

Podsumowanie: PMS to nie fanaberia – to realne zaburzenie

Chociaż zespół napięcia przedmiesiączkowego często bywa powodem do żartów, to aktualne badania wykazują, że nie jest to jedynie kwestia chwilowej labilności emocjonalnej.

Kiedy objawy są normą, a kiedy wymagają leczenia

Objawy PMS uznawane są za fizjologiczne jedynie wtedy, gdy nie wpływają na komfort codziennego funkcjonowania. Niestety silne dolegliwości bólowe oraz wahania nastroju dotyczą nawet 20-40% kobiecej populacji, są wskazaniem do konsultacji lekarskiej, i wymagają zastosowania odpowiedniego leczenia.