Biopsja

Co to jest biopsja?

Biopsja to specjalistyczna metoda diagnostyczna. Pozwala określić charakter zmiany zaobserwowanej w ramach badania fizykalnego lub obrazowego. Polega na pobraniu materiału tkankowego ze zmian, które podejrzane są o nowotworzenie lub inny proces chorobowy. Próbka poddawana jest następnie analizie mikroskopowej przez patomorfologa.

W medycynie spotyka się różne typy biopsji. Znaczna część to biopsje cienkoigłowe i gruboigłowe. Badania te polegają na wkłuciu przez skórę igły o określonych rozmiarach i pobraniu fragmentu tkanki. Dzięki niej określa się charakter potencjalnie patologicznej zmiany.

Jakie są rodzaje biopsji?

Biorąc pod uwagę metodę dotarcia do podejrzanych tkanek, wyodrębniamy następujące rodzaje biopsji:

• biopsję otwartą – tkanki pobierane są w trakcie zabiegu operacyjnego lub podczas laparoskopii,
• biopsję wycinającą – pozwala na usunięcie całej zmiany z marginesem zdrowej tkanki,
• biopsję wiertarkową – pobranie próbki specjalnym wiertłem (trepanem), próbka ma kształt wałeczka. Badanie stosowane jest najczęściej w diagnostyce kości,
• biopsję rysową i wyskrobiny – zdrapanie przy użyciu specjalnej łyżeczki próbki z narządu jamistego. Badanie stosowane jest najczęściej w ginekologii do analizy zmian na błonie śluzowej macicy,
• biopsję węzła wartowniczego – nowotwory złośliwe w pierwszej kolejności dają przerzuty drogą limfatyczną do węzłów chłonnych. Biopsja węzła wartowniczego pozwala na ich wykrycie, kiedy węzły chłonne nie mają cech przerzutów;
• biopsję endoskopową – tkankę pobiera się w czasie badań endoskopowych, jak gastroskopia, kolonoskopia.

Na tym nie kończy się lista rodzajów biopsji.

Biopsja cienkoigłowa a gruboigłowa – czym się różnią?

Biopsje przy pomocy specjalnej igły to często przeprowadzana procedura w diagnostyce zmian w piersiach, węzłach chłonnych, tarczycy, śliniankach, wątrobie i wielu innych narządach. W zależności od techniki wykonania i zastosowanego sprzętu wyróżniamy:

• biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC) – próbka pobierana jest przy użyciu cienkiej igły o średnicy 0,6 mm lub 0,7 mm z wykorzystaniem podciśnienia (pociągnięcia tłoka strzykawki podłączonej do igły). Badanie pozwala na ocenę cytologiczną pobranych komórek. Wykonywana jest biopsja cienkoigłowa piersi, tarczycy, węzłów chłonnych, prostaty,
• biopsję aspiracyjną cienkoigłową celowaną (BACC) – ten rodzaj badania dodatkowo przeprowadzany jest pod kontrolą USG. Wykonujący badanie może dokładniej określić miejsce do pobrania materiału biologicznego,
• biopsję gruboigłową – wykonuje się przy użyciu grubej igły (o szerokości około 1,5–3 mm), która pozwala na pobranie wycinka walcowatego. Igła wprowadzana jest w uprzednio nacięty skalpelem fragment skóry. Ze względu na wielkość narzędzia biopsja przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym.

W przypadku biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej pobierany jest materiał komórkowy z podejrzanej zmiany, w biopsji gruboigłowej zaś cały fragment tkanki lub narządu. W pierwszym badaniu próbka poddawana jest ocenie cytologicznej, a w drugim – histopatologicznej. Biopsje celowane można wykonywać nie tylko pod kontrolą USG, ale również przy użyciu tomografu komputerowego lub rezonansu magnetycznego.

Mammotomia – co to za badanie?

Jedną z nowszych metod diagnostycznych stosowanych przy podejrzeniu zmian nowotworowych w piersiach jest biopsja mammotomiczna. Przeprowadza się ją przy użyciu mammotomu. Najprościej przedstawić go jako urządzenie wytwarzające próżnię z igłą z systemem rotacyjnym, które do pobrania próbki potrzebuje pojedynczego ukłucia. Zastosowanie rotacji igły wokół własnej osi pozwala na uzyskanie próbki w postaci wielu wycinków z dowolnego miejsca wokół igły biopsyjnej. Badanie to przeprowadza się pod kontrolą ultrasonograficzną i mammografii cyfrowej (tzw. stołu stereotaktycznego).

Wskazania do wykonania biopsji

Biopsja zlecana jest wówczas, gdy na podstawie objawów klinicznych i badań dodatkowych nie ma możliwości postawienia rozpoznania. Innym wskazaniem do jej przeprowadzenia jest już postawiona diagnoza, lecz do rozpoczęcia leczenia konieczne okazuje się jeszcze jej potwierdzenie w postaci badania histopatologicznego wycinka. Najczęstszym wskazaniem do wykonania biopsji jest podejrzenie zmiany nowotworowej.

Biopsja każdego narządu ma swoje odrębne szczegółowe wskazania. Przykładowo biopsję nerki przeprowadza się w przypadku wskazań do pogłębienia diagnostyki: krwiomoczu, zespołu nerczycowego, pierwotnego i wtórnego kłębuszkowego zapalenia nerek, białkomoczu. . Z kolei biopsja wątroby wykonywana jest w przypadku wskazań do pogłębienia diagnostyki: alkoholowej choroby wątroby, autoimmunologicznego zapalenia wątroby, hemochromatozy, niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby, marskości żółciowej lub w celu ustalenia przyczyny nieprawidłowych wyników badań laboratoryjnych, na przykład podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych.

Jak przygotować się do badania?

Przygotowanie się do biopsji zależy przede wszystkim od jej rodzaju oraz od ogólnej kondycji zdrowotnej pacjenta. Generalnie opisywana procedura medyczna nie wymaga specjalnych przygotowań, niemniej o szczegóły warto dopytać lekarza. Podczas wizyty należy poinformować specjalistę o wszelkich chorobach, alergiach, ewentualnej ciąży i zażywanych lekach (możliwe, że konieczne będzie odstawienie niektórych z nich, np. preparatów przeciwkrzepliwych). Biopsja w znieczuleniu może wymagać bycia na czczo, czasami konieczne może być także wykonanie badań laboratoryjnych, oceniających podstawowe parametry krwi, układ krzepnięcia lub testów na wirusowe zapalenie wątroby typu B bądź C.

Biopsja prywatnie – cena badania

Cena biopsji może się różnić w zależności od tego, co dokładnie ma być badane, gdzie znajduje się dana placówka i jaki specjalista przeprowadza badanie. Aktualne ceny biopsji w LUX MED można sprawdzić dzwoniąc pod numer 22 332 28 44, na Portalu Pacjenta lub w sklepie LUX MED online. 

Najczęściej zadawane pytania o biopsję

Pomimo tego, że biopsja uchodzi za badanie bezpieczne i niewiążące się ze znacznym dyskomfortem, budzi naturalny niepokój. W związku z tym w głowach pacjentów rodzi się wiele pytań. Poniżej odpowiadamy na te najczęściej zadawane.

Czy biopsja boli?

Choć biopsja zalicza się do procedur inwazyjnych, wcale nie musi oznaczać bólu. W większości przypadków – zwłaszcza przy biopsjach gruboigłowych – stosuje się znieczulenie miejscowe, dzięki czemu cały proces jest dla pacjenta niemal bezbolesny. Można poczuć lekki dyskomfort przy podawaniu znieczulenia czy samym pobieraniu wycinków, aczkolwiek przez większość pacjentów jest on opisywany jako nieprzyjemny, ale nie nadmiernie dokuczliwy. 

Ile trwa biopsja?

To, ile trwa biopsja, zależy głównie od jej rodzaju. Biopsja cienkoigłowa zajmuje zwykle kilka minut, przy czym samo pobranie materiału trwa tylko kilka sekund, zaś gruboigłowa wymaga nieco więcej czasu – cała procedura trwa zazwyczaj od 20 do 30 minut.

Czy biopsja jest bezpieczna?

Tak, biopsja to badanie, które uznaje się za bezpieczne, szczególnie w porównaniu z korzyściami, jakie może przynieść (np. w wykrywaniu nowotworów czy chorób zapalnych). To zabieg małoinwazyjny – pobiera się tylko niewielki fragment tkanki, najczęściej w warunkach ambulatoryjnych, bez konieczności pobytu w szpitalu. Dzięki nowoczesnym metodom obrazowania, takim jak USG, lekarz może precyzyjnie trafić w miejsce zmiany i tym samym zminimalizować ryzyko uszkodzenia tkanek. Powikłania zdarzają się rzadko, a jeśli już, zwykle są łagodne: lekki ból, siniak, drobne krwawienie. Poważniejsze reakcje, takie jak zakażenie czy uszkodzenie sąsiednich struktur, są epizodyczne.

Czy skierowanie na biopsję może oznaczać raka?

Biopsja to metoda diagnostyczna, zatem skierowanie nie jest równoznaczne z rozpoznaniem nowotworu. Badanie ma na celu określenie charakteru zmiany, co jest ważne dla dalszego leczenia. 

Kiedy stosowana jest biopsja cienkoigłowa, a kiedy gruboigłowa? 

Biopsja cienkoigłowa jest najczęściej stosowana do oceny niewielkich, łatwo dostępnych zmian – np. w tarczycy, węzłach chłonnych czy śliniankach. Z kolei biopsja gruboigłowa sprawdza się tam, gdzie potrzebny jest większy fragment tkanki (np. w piersi, wątrobie) – daje dokładniejszy obraz, ponieważ pozwala ocenić nie tylko komórki, ale i ich układ w strukturze tkanki. Każda sytuacja jest jednak indywidualna i o doborze rodzaju biopsji decyduje lekarz.

Czy biopsja jest konieczna?

Zwykle tak. Jeśli lekarz ją zlecił, oznacza to, że podejrzewa istnienie zmian patologicznych i potrzebuje wyników badania, żeby podjąć jak najlepsze decyzje terapeutyczne.