Operacja antyrefluksowa (fundoplikacja)

Czym jest choroba refluksowa?

Wskazaniem do operacji antyrefluksowej (fundoplikacji) jest choroba refluksowa, znana również jako GERD (gastroesophageal reflux disease). To stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując zgagę, odbijanie, chrypkę, trudności w połykaniu (dysfagię) i ból w klatce piersiowej. Przyczyną choroby refluksowej jest zwykle osłabienie dolnego zwieracza przełyku, który normalnie powinien zapobiegać cofaniu się treści żołądkowej lub przepuklina rozworu przełykowego przepony. Do zwiększenia ryzyka wystąpienia choroby refluksowej przyczyniają się m.in.: dieta bogata w ciężkostrawne dania, alkohol i kawę; otyłość; palenie papierosów; przyjmowanie niektórych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy opioidów stosowanych w leczeniu bólu).

Czym jest przepuklina rozworu przełykowego przepony?

Fundoplikację wykonuje się również przy przepuklinie rozworu przełykowego. Jest to stan, w którym zawartość jamy otrzewnej (najczęściej fragment żołądka) przedostaje się do klatki piersiowej przez otwór w przeponie, czyli mięśniu, który oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej. Otwór ten nazywa się fachowo rozworem przełykowym. Przepuklina rozworu przełykowego przepony – podobnie jak choroba refluksowa – objawia się zgagą, cofaniem kwasu żołądkowego do przełyku, bólem w klatce piersiowej, trudnościami z przełykaniem, chrypką oraz kaszlem (suchym lub mokrym).

Wskazania do operacji antyrefluksowej

Operacja antyrefluksowa zalecana jest wtedy, gdy leczenie farmakologiczne i zmiana trybu życia nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Wykonanie zabiegu proponuje się również w przypadku:

• uciążliwych i opornych na leczenie objawów GERD, gdzie oprócz zgagi i cofania się treści żołądkowej do przełyku występuje zaostrzenie objawów astmy, uporczywy kaszel czy nawracające zapalenie gardła;
• ryzyka poważnych powikłań choroby refluksowej, do których należy przełyk Baretta (stan przedrakowy, w którym dochodzi do przebudowy błony śluzowej przełyku), zwężenie przełyku; czy
• przepukliny rozworu przełykowego (polega na przemieszczeniu się części żołądka do klatki piersiowej).

Przygotowania do fundoplikacji

Przed przystąpieniem do operacji antyrefluksowej konieczne jest przeprowadzenie szeregu badań i konsultacji, m.in. z gastrologiem. W tym okresie pacjent powinien również dostosować swoją dietę i tryb życia, aby zminimalizować ryzyko powikłań. Przygotowania obejmują:

• badania przedoperacyjne: morfologia krwi, badanie układu krzepnięcia, EKG, RTG klatki piersiowej, gastroskopia itp.;
• konsultację z anestezjologiem w celu oceny stanu zdrowia pacjenta i wyboru odpowiedniego znieczulenia;
• wykluczenie stosowania leków, które mogą wpływać na przebieg operacji i rekonwalescencję;
• zmianę stylu życia, tj. modyfikację diety, w tym unikanie pokarmów, które mogą nasilać objawy refluksu – zaleca się, aby na kilka tygodni przed operacją pacjent zrezygnował z palenia i ograniczył alkohol.

W dniu operacji konieczne jest pozostawanie na czczo. Ostatni posiłek powinien być spożyty najpóźniej 8 godzin przed zabiegiem.

Jak przebiega zabieg fundoplikacji?

Operację antyrefluksową najczęściej przeprowadza się metodą laparoskopową ze względu na mniejszą inwazyjność i szybszą rekonwalescencję. Podczas zabiegu chirurg wykonuje fundoplikację, czyli tworzy mankiet z dna żołądka wokół dolnego zwieracza przełyku. Ma to na celu wzmocnienie dolnego zwieracza i zapobieganie cofaniu się treści żołądkowej do przełyku.

Podczas operacji:

1. Jama brzuszna jest wypełniana dwutlenkiem węgla.
2. Lekarz odsłania rozwór przełykowy przepony i uwalnia przełyk.
3. Przy pomocy szwów zwężany jest rozwór przełykowy, jeśli u pacjenta stwierdzono przepuklinę przeponową.
4. Lekarz dokonuje przecięcia naczyń krwionośnych między żołądkiem a śledzioną i uwolnionym dnem żołądka – niczym mankietem – otacza przełyk. Następnie „mankiet” jest przyszywany do przełyku lub żołądka.

Jeśli w trakcie zabiegu pojawią się trudności, chirurg może podjąć decyzję o dokończeniu operacji metodą otwartą.

Rekonwalescencja po operacji antyrefluksowej

Rekonwalescencja po operacji antyrefluksowej trwa zazwyczaj od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy, w zależności od potrzeb danego pacjenta. W pierwszych dniach po operacji może wystąpić ból i dyskomfort w okolicy brzucha i klatki piersiowej. Chory musi przestrzegać specjalnej diety, która pomoże w gojeniu się tkanek i chronić operowany obszar. W miarę upływu czasu pacjent będzie mógł stopniowo wracać do normalnego trybu życia i aktywności, jakie praktykował przed operacją.

Potencjalne powikłania operacji antyrefluksowej

Podobnie jak w przypadku każdej innej procedury chirurgicznej operacja antyrefluksowa niesie ze sobą ryzyko powikłań. Wśród potencjalnych komplikacji można wymienić:

• infekcje rany pooperacyjnej;
• krwawienie ze ściany jamy brzusznej, naczyń żołądkowych lub naczyń przepony;
• uszkodzenie nerwu błędnego (rzadkie powikłanie);
• trudności w połykaniu;
• zapalenie otrzewnej, jeśli szew w żołądku lub jelicie okaże się nieszczelny;
• zrosty w jamie brzusznej, które mogą prowadzić do niedrożności jelit;
• przemieszczenie mankietu fundoplikacyjnego.

Przed przeprowadzeniem operacji każdy pacjent informowany jest o możliwych powikłaniach i alternatywnych metodach leczenia refluksu.

Alternatywne metody leczenia choroby refluksowej

W niektórych przypadkach, gdy operacja antyrefluksowa nie jest wskazana lub pacjent nie kwalifikuje się do zabiegu, stosuje się inne metody leczenia choroby refluksowej. Wśród nich są zabiegi wykonywane z wykorzystaniem nowych technologii. To m.in.:

• gastroplastyka endoskopowa;
• stymulacja warstwy mięśniowej okolicy wpustu żołądka w celu jej zbliznowacenia i pogrubienia;
• zniszczenie nabłonka przełykowego przy pomocy metod termicznych;
• wprowadzenie protez antyrefluksowych do przełyku.

Skuteczność fundoplikacji

W większości przypadków operacja antyrefluksowa przynosi ulgę pacjentom i poprawia jakość ich życia. Jednak niektóre osoby mogą nadal doświadczać pewnych objawów, takich jak trudności w połykaniu. Dlatego ważne są regularne kontrole lekarskie po operacji w celu monitorowania efektów leczenia i wykonania dodatkowych zabiegów, jeśli zajdzie taka konieczność.