Trądzik hormonalny – gdy hormony biorą władzę nad skórą

Trądzik hormonalny – więcej niż problem wieku dojrzewania

Trądzik hormonalny to przewlekła choroba skóry, która pojawia się w wyniku zaburzeń hormonalnych. Występuje on najczęściej u osób dorosłych, z których większość stanowią kobiety po 30. i 40. roku życia. Zdarza się też u mężczyzn oraz osób niepełnoletnich. Do głównych objawów trądziku hormonalnego zalicza się ropne wypryski, zaskórniki lokalizujące się w okolicach twarzy i niekiedy na plecach. Osoby cierpiące z powodu trądziku hormonalnego mogą mieć  również przetłuszczającą się skórę, ponieważ choroba rozwija się w miejscach o dużym zagęszczeniu gruczołów łojowych. Pozbycie się tej formy trądziku nie jest łatwe, a najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u lekarza dermatologa. Odpowiednio wcześnie zastosowane leczenie łagodzi objawy i poprawia komfort życia pacjenta.

Objawy trądziku hormonalnego, których nie wolno lekceważyć

Trądzik hormonalny może się pojawiać u dorosłych kobiet i mężczyzn z wielu przyczyn. Kobiety zmagają się z tym schorzeniem w sytuacjach, kiedy ich w organizmie dochodzi do zaburzeń hormonalnych, czyli przed miesiączką, w czasie ciąży oraz w okresie okołomenopauzalnym.  Towarzyszy też on czasami PCOS - zespołowi policystycznych jajników.

Za wystąpienie objawów trądziku hormonalnego odpowiadają zaburzenia w równowadze/gospodarce hormonalnej organizmu pomiędzy żeńskimi hormonami płciowymi (estrogenami) i męskimi hormonami płciowymi (androgenami). Dlatego też są dwa rodzaje trądziku hormonalnego: trądzik androgenny - z ich nadmiaru, i trądzik estrogenowy (z niedoboru).  Większość osób cierpi jednak na trądzik androgenny.

Do charakterystycznych objawów trądziku hormonalnego - androgennego należą:

• zmiany skórne o charakterze grudek, krostek i zaskórników lokalizujące się na brodzie, w okolicach ust, wzdłuż linii żuchwy, na szyi i na plecach,
• nadmiernie przetłuszczająca się skóra i włosy, błyszcząca cera,
• czasami towarzyszący hirsutyzm (nadmierne owłosienie) lub przeciwnie - skłonność do wypadania włosów - łysienie androgenowe.

Hormonalny trądzik estrogenowy różni się od poprzednio opisanego trądziku androgennego. W początkowym etapie pojawiające się zmiany skórne są zaczerwienione. Z czasem zmieniają się w swędzące krosty lub piekące grudki, które mają tendencje do tworzenia nacieków zapalnych w formie zaawansowanej. Pojawiają się najczęściej na brodzie, policzkach, czole i nosie.

Zobacz także: Trądzik ropowiczy

Trądzik hormonalny może być przyczyną zaburzeń emocjonalnych i obniżenia samooceny. Aby temu zapobiec, warto rozpocząć terapię na jak najwcześniejszym etapie rozwoju choroby.

Hormony a skóra – jak powstaje trądzik hormonalny?

Trądzik hormonalny, tak jak opisano powyżej, powstaje na skutek zaburzeń hormonalnych, zwłaszcza nadmiaru androgenów, co skutkuje zwiększoną produkcją sebum, a to z kolei prowadzi do zatkania porów. Bardzo dużą rolę w powstawaniu trądziku hormonalnego przypisuje się również zaburzeniom hormonalnym, towarzyszącym zespołowi policystycznych jajników i chorobom tarczycy. Długotrwały stres ma też negatywny wpływ na fizjologię skóry. Może stymulować sebocyty do produkcji łoju oraz indukować zapalenie.

Jak odróżnić trądzik hormonalny od innych rodzajów trądziku?

Objawy trądziku hormonalnego na pierwszy rzut oka nie są charakterystyczne. Aby potwierdzić ten rodzaj trądziku, konieczna jest odpowiednia diagnostyka. Żadna terapia nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, jeśli nie będzie znaleziona przyczyna choroby.

Bardzo istotne w leczeniu trądziku hormonalnego jest rozpoznanie schorzenia na jak najwcześniejszym etapie. Lekarzem zajmującym się problemem trądziku hormonalnego, obok dermatologa jest też endokrynolog i ginekolog. W trakcie wizyty przeprowadzi on wnikliwy wywiad kliniczny, oceni zmiany na skórze i zleci wykonanie dodatkowych badań.

Wśród najważniejszych w diagnostyce trądziku hormonalnego wymienić można badania hormonalne. Naprowadzają one na ścieżkę diagnostyczną chorób takich jak hiperandrogenizm, zespół policystycznych jajników (PCOS) czy choroby tarczycy. Dzięki odpowiedniej diagnostyce lekarz może stwierdzić, czy zmiany skórne są związane z hormonami, czy wynikają z innych przyczyn. Badania te stanowią fundament skutecznej terapii, umożliwiając indywidualne podejście do leczenia pacjenta.

Badania hormonalne w diagnostyce trądziku to m.in. oznaczenie poziomu testosteronu, androstendionu, hormonu luteinizującego, folikulotropowego, prolaktyny, dehydroepiandrosteru oraz hormonów tarczycy. 

Warto również oznaczyć stężenie glukozy i poziom insuliny.

Leczenie trądziku hormonalnego – medycyna i holistyczne podejście

Leczenie hormonalnego trądziku androgennego jest złożone i długotrwałe i obejmuje farmakoterapię i leczenie wspomagające - przestrzeganie zasad zdrowej diety i właściwą pielęgnację skóry. Na równowagę hormonalną wpływa wiele czynników, dlatego tak ważne jest działanie na wielu obszarach. Stosowanie leków na trądzik bez zmian nawyków żywieniowych i pielęgnacji, poprawi stan skóry na krótki czas, ale nie wyeliminuje choroby. Ważna jest konsultacja endokrynologiczna i dermatologiczna celem indywidualizacji terapii.

Wśród leków stosowanych na trądzik hormonalny wyróżnia się:

• antybiotyki np. klindamycyna, erytromycyna,
• terapię hormonalną,
• retinoidy – w postaci maści lub doustnej terapii izotretynoiną.

Pielęgnacja skóry przy trądziku hormonalnym

W codziennej pielęgnacji skóry z trądzikiem hormonalnym trzeba unikać substancji zapychających pory (komedogennych). Wspomagają nawilżanie skóry, jednak  mogą zablokować ujścia gruczołów łojowych. Kosmetyki na trądzik hormonalny nie powinny zawierać alkoholu, substancji zapachowych i emulgatorów. Dużym błędem w codziennej pielęgnacji jest zbyt częste mycie. Powoduje ono bowiem nadmierne przesuszanie skóry i nasilenie zmian trądzikowych. Niewskazane jest również oczyszczanie skóry przy użyciu agresywnych peelingów i środków myjących.

Temat pielęgnacji cery trądzikowej jest bardzo szeroki. Przede wszystkim należy ją dostosować indywidualnie do aktualnego stanu cery. Pomocna w tym okaże się wizyta u kosmetologa i obserwacja jak skóra reaguje na zastosowane kosmetyki.

Dieta przy trądziku hormonalnym – co jeść, a czego unikać

Stan skóry zależy od wielu elementów, w tym od czynników genetycznych, hormonalnych, zapalnych i środowiskowych, ale również stosowanych kosmetyków i diety.

Dieta na trądzik hormonalny powinna być oparta na pełnoziarnistych produktach zbożowych, produktach będących źródłem białka, tłuszczach roślinnych oraz błonniku pokarmowym. Ważne, aby wprowadzić do jadłospisu produkty nieprzetworzone, o niskim indeksie glikemicznym.

Do artykułów spożywczych, które warto jeść przy trądziku hormonalnym, należą:

• warzywa i owoce,
• chude mięso, drób, ryby, jajka,
• pełnoziarniste pieczywo i makarony,
• nasiona roślin strączkowych,
• nasiona, orzechy i pestki,
• oleje roślinne.

Przy trądziku hormonalnym z diety warto zaś wyeliminować:

• cukier, słodycze i słodzone napoje,
• produkty wysokoprzetworzone i dania typu fast food,
• słone przekąski,
• produkty i potrawy z dużą ilością konserwantów i wzmacniaczy smaku,
• pikantne przyprawy.

Ważnym zaleceniem przy trądziku hormonalnym jest picie odpowiedniej ilości wody. Przyśpiesza to oczyszczanie organizmu, co jest korzystne dla stanu skóry.

Jak zapobiegać nawrotom trądziku hormonalnego?

Aby zapobiec nawrotom trądziku hormonalnego, warto zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry i zdrową dietę. Każde zmiany skórne w trądziku hormonalnym wymagają konsultacji lekarskiej, zastosowania odpowiedniego leczenia oraz stworzenia długofalowego planu pielęgnacji skóry.

Trądzik hormonalny nawraca na skutek zmian w gospodarce hormonalnej organizmu. Warto więc poznać dokładną przyczynę swoich dolegliwości i regularnie wykonywać badania kontrolne.