Liszajec zakaźny – objawy, leczenie i zapobieganie

Liszajec zakaźny – co to jest i kto jest najbardziej narażony?

Liszajec zakaźny jest chorobą powierzchownych warstw skóry, którą wywołują bakterie Staphylococcus aureus lub rzadziej Streptococcus pyogenes. Może pojawić się na zdrowej skórze lub takiej z uprzednimi zmianami np. wypryskiem. Objawia się ona najczęściej powstawaniem wysiękowych zmian  wokół ust, w okolicy nosa lub na dłoniach, które później  przekształcają się w żółte i łuszczące  strupy.

Liszajec zakaźny najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale może również wystąpić u osób dorosłych. Ze względu na swoją wysoce zakaźną  naturę, infekcja ta może szybko rozprzestrzeniać się w środowiskach takich jak żłobki, szkoły,  przedszkola lub inne skupiska ludzkie. Szczególnie narażone na infekcje są też osoby z niską odpornością. Sprzyja jej wysoka temperatura i  wilgotność powietrza. Zakażenie rozprzestrzenia się przez bezpośredni kontakt ze skórą lub przedmiotami, na których występują bakterie (ręczniki, zabawki).

Wyróżnia się dwa typy liszajca:

• liszajec zakaźny pęcherzowy objawiający się powstawaniem różnej wielkości wiotkich, łatwo pękających pęcherzy wypełnionych mętnym płynem. Po pęknięciu pozostawia nadżerkę.
• liszajec zakaźny niepęcherzowy - częstszy, manifestuje się mniejszymi, ale bardziej rozległymi zmianami na skórze. Powoduje dyskomfort i świąd. Często występują one na twarzy, czasami w innych okolicach, np. na rękach i nogach. Strup po wyschnięciu i oddzieleniu się pozostawia zmianę rumieniową, która z czasem znika.  Mogą mu towarzyszyć objawy ogólnoustrojowe.

Sprawdź również: Trądzik ropowiczy

Objawy liszajca zakaźnego – jak go rozpoznać?

Objawy liszajca zakaźnego mogą różnić się w zależności od jego rodzaju, bakterii, która jest przyczyną infekcji, ale najczęściej obejmują:

• małe, czerwone, swędzące krostki lub pęcherzyki  na różnych częściach ciała. Zwykle lokalizują się one na twarzy, zwłaszcza w okolicach nosa i ust, oraz na rękach i nogach;
• pęcherze wypełnione przezroczystym lub żółtawym płynem. Mogą one pękać, co prowadzi do wydostawania  się płynu. Jest to obserwowane w postaci pęcherzowej liszajca;
• miodowo-żółte strupy z tendencją do łuszczenia się i odpadania;
• uciążliwe swędzenie skóry. Drapanie prowadzi do dodatkowych uszkodzeń skóry i rozprzestrzeniania się infekcji na inne obszary ciała;
• podwyższoną temperatura ciała.

Liszajec może pojawiać się na różnych częściach ciała, zwłaszcza tam, gdzie doszło do uszkodzenia skóry w wyniku otarć, skaleczeń ugryzienia owadów lub innych urazów.

Przyczyny liszajca zakaźnego i drogi zakażenia

Ponieważ liszajec jest wysoce zakaźną chorobą, bardzo ważne jest zachowanie zasad higieny osobistej. Należy pamiętać zwłaszcza o częstym myciu rąk. Powinno się unikać korzystania ze wspólnych ręczników, gąbek i innych przyborów toaletowych. Czynnikiem sprzyjającym infekcji są uszkodzenia mechaniczne skóry takie jak otarcia, ugryzienia owadów i inne choroby.

Należy jednak podjąć specjalne środki ostrożności, jeśli ktoś z bliskiego otoczenia ma liszajec zakaźny. Ważne jest wtedy zapobieganie rozprzestrzenieniu się infekcji na inne osoby. Nie zaleca się zatem, aby zakażone dziecko chodziło do żłobka, przedszkola czy szkoły.

Diagnostyka liszajca zakaźnego – kiedy zgłosić się do lekarza?

Rozpoznaniem liszajca zakaźnego i innych chorób skóry zajmuje się specjalista dermatolog. Najczęściej stawia on diagnozę na podstawie badania fizykalnego (obecność pęcherzyków i miodowych strupów w okolicy ust, nosa, szyi czy dłoni). Zazwyczaj nie wymaga to wykonania badań dodatkowych. Jednym z wyjątków  jest niepowodzenie zastosowanej terapii. Wtedy to konieczne może być  poszerzenie diagnostyki - np. o wymaz ze zmiany do oceny mikrobiologicznej. Pozwoli on na identyfikację drobnoustroju, który jest odpowiedzialny za powstawanie zmian skórnych i zastosowanie odpowiedniego, celowanego już, leczenia.

Choć liszajec zakaźny niekiedy ustępuje samoistnie, nie warto czekać z konsultacją lekarską. Odpowiednio wcześnie ustalone rozpoznanie pozwala na zastosowanie właściwego leczenia i poprawę komfortu życia osób cierpiących z powodu tej choroby skóry.

Leczenie liszajca zakaźnego – maści, antybiotyki i domowe sposoby wspomagające

Leczenie liszajca zakaźnego stosowane jest w celu skrócenia czasu trwania infekcji, złagodzenia objawów, zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby i jej przykrym powikłaniom. Zmniejsza się przez to również ryzyko przeniesienia infekcji na inne osoby.

W leczeniu liszajca zakaźnego stosuje się:

• przede wszystkim utrzymanie prawidłowej higieny (mycie zmienionej okolicy, higiena rąk),
• unikanie drapania,
• unikanie wspólnego używania przedmiotów mogących być medium do transmisji zakażenia,
• miejscowe środki odkażające,
• antybiotyki aplikowane miejscowo w postaci maści, pudrów, kremów lub emulsji,
• antybiotyki podawane doustnie, dożylnie lub domięśniowo, jeśli zmiany są rozsiane, obecne są objawy ogólnoustrojowe, u osób z dużym ryzykiem powikłań lub gdy mamy do czynienia z postacią pęcherzową.

Preparaty wykorzystywane w terapii liszajca zakaźnego zawierają najczęściej mupirocynę lubkwas fusydowy w podaniu miejscowym, a doustnie, cefadroksyl lub kloksacylinę jako antybiotyki I wyboru, ew. klindamycynę, klarytromycynę lub erytromycynę.

Jeśli zmiany skórne nie są rozległe, brak jest objawów ogólnoustrojowych, antybiotykoterapia może nie być konieczna. Wystarczy zachowanie zasad higieny osobistej i odpowiednia pielęgnacja chorobowo zmienionych miejsc. Ograniczenie kontaktu z innymi zapobiega przenoszeniu się infekcji na inne osoby w otoczeniu.

Warto tworzące się strupy usuwać delikatnie za pomocą jednorazowego ręcznika po ich zmiękczeniu, np. zastosowaniu ciepłych okładów. Pęcherze z sączącymi zmianami powinny być zabezpieczone opatrunkiem. Warto zaopatrzyć się również w środki  antyseptycznei kremy łagodzące świąd.

Liszajec zakaźny u dzieci – szczególne wyzwania

Objawy liszajca zakaźnego u dzieci są inne niż u dorosłych. Rodzice mogą zauważać zaczerwienienia i rany wokół ust i nosa dziecka, a także na tułowiu, w okolicy pieluchy, na dłoniach i stopach.

U noworodków liszajec zakaźny może rozwijać się w miejscu zadrapania lub ukąszenia przez owada, szczególnie na skórze predysponowanej. Uporczywe swędzenie wzmaga u dziecka odruch drapania, co pozwala bakteriom rozprzestrzeniać się na inne części ciała.

Liszajec zakaźny u noworodków jest poważnym schorzeniem i może zagrażać życiu dziecka. Nieleczony może prowadzić do groźnych powikłań, np. sepsy. Przyczyną tego jest niedoświadczony układ odpornościowy, który może nie poradzić sobie z infekcją i predysponuje do powikłań.

Powikłania liszajca zakaźnego – kiedy choroba staje się groźna?

Liszajec zakaźny to potencjalnie groźna choroba, zwłaszcza wtedy, kiedy dotyczy osoby z niedoborem odporności. W każdym przypadku jednak warto ją odpowiednio leczyć, ponieważ minimalizuje się ryzyko jej rozprzestrzenienia i powikłań Powikłania są dość rzadkie i obejmuje zakażenie głębszych warstw skóry (np. zapalnie tkanki łącznej), sepsa, popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek, które dalej może prowadzić do niewydolności tego narządu i rozwoju przewlekłej choroby nerek.

Rozdrapane, swędzące pęcherze czasami pozostawiają nieestetyczne blizny.

Jak zapobiegać liszajcowi zakaźnemu?

Aby zapobiec zachorowaniu na liszajec zakaźny, warto stosować podstawowe zasady higieny osobistej. Często myć ręce wodą z mydłem oraz wymieniać ręczniki. Sączące zmiany  warto zabezpieczać jałowym opatrunkiem. Zaleca się unikanie drapania.

Ponieważ na zachorowanie na liszajca zakaźnego narażone są w szczególności dzieci, warto je edukować w zakresie higieny on najmłodszych lat.

Liszajec zakaźny – najczęstsze mity i fakty

Liszajec to wysoce zakaźna choroba i może budzić strach, więc warto o niej wiedzieć więcej. Po pierwsze bakterie wywołujące to schorzenie mogą być przenoszone nie tylko przez ludzi bądź przedmioty, których używają, ale również przez zwierzęta. Dzieci cierpiące z powodu liszajca zakaźnego mogą jak najbardziej wychodzić na zewnątrz, niemniej jednak nie jest wskazane, aby spotykały się z innymi osobami, czy uczęszczały do zaludnionych miejsc. Najlepszym sposobem zapobiegania infekcji i jej przenoszeniu jest stosowanie podstawowych zasad higieny osobistej i pielęgnacja zmian powstających na ciele. Choroba może ustąpić samoistnie, aczkolwiek czasami potrzeba antybiotykoterapii. Aby zniwelować swędzenie, zaleca się stosowanie łagodnych emolientów w postaci kremów, żeli i mydeł.