Dieta przeciwnowotworowa – co jeść, aby zmniejszyć ryzyko nowotworu?

Obserwowany wzrost zachorowań na nowotwory stanowi poważny problem zdrowia publicznego. W jego ograniczaniu ważną rolę odgrywa profilaktyka, której ważnym elementem jest dieta przeciwnowotworowa. Sprawdź, które produkty spożywcze znane są z przeciwnowotworowych właściwości.

Czym jest dieta nowotworowa?

Choroby nowotworowe to główna przyczyna zgonów w Polsce, ale i w wielu innych krajach rozwiniętych. Najczęstszymi nowotworami, które są związane z nieprawidłowym odżywianiem, są m.in. rak jelita grubego, żołądka, jamy ustnej oraz przełyku. W mniejszym stopniu nieprawidłowa dieta może wpływać również na rozwój raka wątroby, pęcherzyka żółciowego i nerki. Odpowiednie działania zapobiegawcze mogą w znacznym stopniu zredukować ryzyko rozwoju tych chorób. Na profilaktykę nowotworów duży wpływ ma także utrzymanie prawidłowej masy ciała. Sposób żywienia ukierunkowany na zapobieganie chorobom nowotworowym nazywany jest dietą nowotworową, dietą antynowotworową czy dietą przeciwnowotworową. Poznaj główne zasady takiej diety i składniki, które są jej podstawą.

Dieta przeciwnowotworowa – główne zasady

Główne zasady diety antynowotworowej są następujące:

1. Dieta powinna być różnorodna i zbilansowana (mieć odpowiedni udział składników pokarmowych) oraz pokrywać indywidualne zapotrzebowanie energetyczne. W ten sposób ryzyko nadmiernej masy ciała jest ograniczone, a to ono odpowiada w dużej mierze za zmiany nowotworowe.
2. W jadłospisie powinny się znajdować warzywa i owocowe. Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia minimalne ich spożycie na dzień wynosi 400 g w co najmniej 5 porcjach. Warzywa i owoce zawierają antyoksydanty, czyli przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki uszkadzające komórki i inicjujące proces nowotworowy.
3. Ograniczenie czerwonego mięsa (np. wieprzowiny, wołowiny, baraniny) i przetworzonych produktów mięsnych (wędlin). Ich spożycie nie powinno przekraczać 500 g tygodniowo. Zamiast czerwonego mięsa warto wprowadzić do diety białe mięso i ryby.
4. Unikanie nadmiernego spożycia soli. Zalecana dzienna dawka to do 6 g (łyżeczka).
5. Unikanie alkoholu. Nie powinno się przekraczać granicy 2 porcji standardowych (tzn. 20 g czystego 100-procentowego alkoholu) dziennie.
6. Ograniczenie wysokoprzetworzonych produktów spożywczych, słodkich napojów, dań typu fast food, wyrobów cukierniczych i słodyczy.
7. Ograniczenie nasyconych kwasów tłuszczowych. Najlepszym źródłem tłuszczu są oleje roślinne tłoczone na zimno, które zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
8. Dostarczanie błonnika pokarmowego. Zgodnie z normami żywienia dla populacji Polski osoba dorosła powinna spożywać go co najmniej 25 g dziennie.
9. Powinno się unikać wędzenia i smażenia w wysokich temperaturach. Te techniki kulinarne wzmagają narażenie na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – substancje, które mogą działać rakotwórczo.

Jakie składniki działają antynowotworowo?

Liczne badania dowiodły, że niektóre związki odgrywają istotną rolę w prewencji chorób nowotworowych, a ich działanie będzie tym większe, im więcej i częściej pojawiać się będą w jadłospisie. Do substancji, które wykazują właściwości przeciwnowotworowe, przeciwutleniające (usuwające wolne rodniki, które działają szkodliwie na komórki), ochronne na materiał genetyczny lub przeciwzapalne należą przede wszystkim:

• witamina C (m.in.: acerola, owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, truskawki, kiwi, grejpfruty, cytryny, pomarańcze),
• witamina E (m.in.: oleje roślinne, orzechy, produkty pełnoziarniste),
• karotenoidy (głównie pomarańczowe i czerwone warzywa oraz owoce, zielone warzywa liściaste),
• witamina D (głównie ryby morskie – dorsz, łosoś, śledź, węgorz, makrela – grzyby shiitake, jaja, mleko, oleje roślinne, wątroba),
• wapń (m.in.: mleko i przetwory mleczne, jarmuż, nasiona roślin strączkowych),
• selen (m.in.: orzechy brazylijskie, nasiona roślin strączkowych, grzyby, przetwory mleczne),
• błonnik pokarmowy (głównie pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, warzywa),
• resweratrol (czerwone wino, winogrona, owoce jagodowe),
• likopen (m.in.: pomidory, arbuzy, papaje, morele),
• hesperydyna (liście mięty pieprzowej i gorzkie pomarańcze),
• sulforafan (warzywa krzyżowe, w tym głównie kiełki brokuła, brokuł, kapusta i brukselka),
• glutation (m.in.: grzyby, surowe, zielone warzywa, orzechy włoskie).

Należy jednak pamiętać, że niezależnie od korzystnego działania tych substancji, dieta powinna być zbilansowana i dopasowana do indywidualnych potrzeb energetycznych.