Czym jest ząb zatrzymany i kiedy konieczna jest interwencja chirurgiczna?

Co to jest ząb zatrzymany?

Ząb zatrzymany to w pełni wykształcony ząb, który z różnych powodów nie zdołał przebić się przez dziąsło i ustawić prawidłowo w łuku zębowym. Wówczas pozostaje on w kości szczęki lub żuchwy, bez możliwości wyrżnięcia. Chociaż znajduje się on w kości, nie bierze udziału w żuciu i nie jest widoczny gołym okiem — najczęściej jego obecność diagnozuje się na podstawie pantomogramu lub tomografii CBCT.

W większości przypadków problem ten dotyczy zatrzymanych zębów mądrości, czyli tzw. ósemek. Nie jest to jednak jedyny przypadek — zatrzymaniu mogą ulec również kły (zwłaszcza górne) oraz przedtrzonowce. Dodatkowo, wspomniane zęby mają istotne znaczenie funkcjonalne i estetyczne, ponieważ są widoczne w trakcie uśmiechania. 

Ząb częściowo zatrzymany

W niektórych przypadkach zdarza się, że korona zęba częściowo przebija się przez dziąsło, dzięki czemu jest nieznacznie widoczna w jamie ustnej. Najczęściej problem ten dotyczy zatrzymanego zęba mądrości, znajdującego się na końcu łuku zębowego. Mówimy wtedy o zębie częściowo zatrzymanym. Są one tak ułożone w kości i często zablokowane przez zęby sąsiednie, że nie mają możliwości całkowitego wyrżnięcia, co widać na pantomogramie.

Częściowe zatrzymanie zęba wiąże się z ryzykiem zalegania resztek pokarmowych, utrudnioną higieną oraz przewlekłymi stanami zapalnymi dziąsła w tej okolicy. Szczególnie niebezpieczne jest zapalenie okołokoronowe  — bolesne schorzenie, które może wymagać szybkiej interwencji stomatologicznej. Zapalenie okołokoronowe (łac. pericorontitis) to stan zapalny tkanek miękkich, które otaczają koronę zęba. Występuje często wokół zębów mądrości, które wyrżnęły się częściowo i są przykryte fragmentem dziąsła. Takie zęby są też bardziej narażone na próchnicę i mogą powodować nieprzyjemny zapach z ust.

Ząb zatrzymany – objawy

Ząb zatrzymany rzadko daje jakiekolwiek objawy. Dlatego warto wykonywać regularne RTG zębów, aby mieć pewność czy żaden ząb nie wymaga interwencji stomatologicznej. W przypadku zatrzymania zęba bardzo często objawy mogą być mylone z innymi dolegliwościami, dlatego pacjenci bagatelizują je i odkładają wizytę u dentysty. Wśród najczęstszych z nich można wymienić:

• ból promieniujący do ucha, gardła, skroni lub szczęki,
• obrzęk i zaczerwienienie dziąsła w okolicy niewyrżniętego zęba,
• tkliwość i ból przy nagryzaniu,
• szczękościsk lub trudności w otwieraniu ust,
• nieprzyjemny smak lub zapach w ustach (np. związany z ropną wydzieliną) — najczęściej dotyczy zębów częściowo zatrzymanych,
• wyraźny brak zęba w danym miejscu w łuku zębowym,
• powiększone węzły chłonne,
• ból przy przełykaniu lub żuciu.

Jeśli występuje którykolwiek z powyższych symptomów — szczególnie przewlekły lub nawracający, warto skonsultować się ze stomatologiem i wykonać diagnostykę obrazową.

Główne przyczyny zatrzymania zęba

Zatrzymanie zęba przed wyrżnięciem może mieć wiele różnych przyczyn:

• zbyt mało miejsca w łuku zębowym (stłoczenie zębów),
• niewłaściwe ułożenie zawiązka zęba,
• przedwczesna utrata zębów mlecznych w dzieciństwie,
• uraz mechaniczny szczęki lub żuchwy,
• przeszkody mechaniczne (np. korzeń innego zęba, torbiel, zrost kostny),
• czynniki genetyczne (dziedziczna tendencja do zatrzymania niektórych zębów),
• nieprawidłowy rozwój kostny szczęk,
• opóźniony rozwój zęba w porównaniu do pozostałych.

Ząb zatrzymany – czy trzeba go usuwać? Metody leczenia

Nie każdy zatrzymany ząb musi być usunięty. Decyzję o dalszym postępowaniu podejmuje lekarz stomatolog po dokładnej diagnostyce — wykonaniu zdjęć RTG, przeglądzie jamy ustnej i przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu lekarskiego. Leczenie jest również zależne od objawów oraz przyczyny zatrzymania zęba.

Obserwacja zęba zatrzymanego w kości

Jeśli ząb jest zatrzymany, ale nie powoduje dolegliwości ani nie zagraża innym strukturom w obrębie jamy ustnej, stomatolog może zadecydować o odłożeniu w czasie zabiegu chirurgicznego. Wówczas zaleca się regularne kontrole stomatologiczne, aby ocenić, czy problem nie pogłębia się z czasem. To rozwiązanie często stosowane w przypadku zatrzymanych zębów mądrości u starszych pacjentów.

Ekstrakcja chirurgiczna zęba zatrzymanego

To najczęściej stosowana metoda leczenia — zwłaszcza w przypadku ósemek. Ich wyrzynanie się może powodować szereg przykrych dolegliwości oraz prowadzić do licznych powikłań. Zabieg wykonywany jest przez doświadczonego chirurga stomatologa, w znieczuleniu miejscowym. Nowoczesne metody znieczulania sprawiają, że procedura jest całkowicie bezbolesna i komfortowa dla pacjenta.

Po usunięciu zęba zatrzymanego każdy pacjent otrzymuje indywidualne zalecenia dotyczące gojenia, diety i higieny jamy ustnej. W większości przypadków już po kilku dniach można wrócić do codziennej aktywności.

H3: Leczenie ortodontyczne

W przypadku zatrzymania zębów, takich jak kły lub przedtrzonowe, możliwe jest ich „ściągnięcie” do łuku zębowego za pomocą aparatu ortodontycznego. Wymaga to jednak uprzedniego chirurgicznego odsłonięcia zęba i założenia zamka ortodontycznego na jego koronie. W trakcie leczenia ortodonta prowadzi ząb do prawidłowej pozycji przy pomocy odpowiednich sił. Jest to proces długotrwały, pozwala jednak uniknąć ekstrakcji i przywrócić pełną funkcjonalność zęba zatrzymanego.

Czym może skutkować nieleczenie zatrzymanego zęba?

Zaniechanie leczenia zatrzymanego zęba może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zwłaszcza jeśli ząb ulega częściowemu wyrżnięciu lub wywołuje nacisk na zęby sąsiednie, które w niedługim czasie również mogą wymagać interwencji chirurgicznej.

Do najczęstszych powikłań należą:

• przewlekłe stany zapalne,
• ropnie w obrębie dziąseł i kości,
• uszkodzenie lub resorpcja korzeni sąsiednich zębów,
• powstawanie torbieli zębopochodnych, które mogą deformować kość szczęki, zmieniając nawet rysy twarzy,
• zanik kości w szczęce lub żuchwie, przez co zwiększa się podatność na urazy mechaniczne i pęknięcia nawet przy niewielkim upadku,
• stłoczenia zębów i pogorszenie zgryzu,
• nawracający ból i dyskomfort,
• pogorszenie ogólnego stanu zdrowia jamy ustnej.

Wczesna diagnostyka i odpowiednio dobrana metoda leczenia pozwalają uniknąć tych komplikacji i zachować zdrowy uśmiech na lata. Jeśli podejrzewasz, że problem zęba zatrzymanego może dotyczyć Ciebie — nie czekaj, aż pojawią się groźne powikłania. Umów się na konsultację z naszym specjalistą w LUX MED Stomatologia i poznaj najlepsze rozwiązanie dla Twojego uśmiechu.