Azotyny w moczu – co to znaczy?

Czym są azotyny w moczu i skąd się biorą?

Azotyny w moczu powstają na skutek przekształcenia występujących prawidłowo w organizmie azotanów. Za ten proces odpowiedzialne są bakterie gram-ujemne obecne w układzie moczowym. Wytwarzają one enzym o nazwie reduktaza, która przekształca azotany w moczu do azotynów. W zdrowym i prawidłowo funkcjonującym układzie moczowym bakterie produkujące reduktazę nie występują, więc ta reakcja chemiczna nie zachodzi. Samo wykrycie azotynów w moczu nie jest chorobą, ale świadczy o obecności określonej grupy bakterii w pęcherzu moczowym lub innych częściach układu moczowego.

Zobacz także: Objawy i diagnostyka chorób układu moczowego

Azotyny w moczu – objawy towarzyszące i ich znaczenie

Ponieważ azotyny w moczu świadczą o infekcji układu moczowego, ich obecności mogą towarzyszyć liczne, nieprzyjemne objawy, takie jak:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• bóle podbrzusza i nerek,
• częste oddawanie moczu także w nocy (nykturia),
• częste parcie na pęcherz,
• mimowolne popuszczanie moczu,
• oddawanie niewielkiej ilości moczu,
• zmiana koloru lub zapachu moczu,
• ogólne osłabienie,
• rozdrażnienie,
• gorączka.

Na podstawie obecności azotynów w moczu, wykrytej w badaniu ogólnym moczu, możliwe jest wstępne zdiagnozowanie infekcji. Białe ciałka krwi - leukocyty i azotyny w moczu to jednoznaczny sygnał, że w organizmie występuje stan zapalny.

Brak azotynów w moczu nie wyklucza też infekcji. Może wynikać z krótkiego przebywania moczu w pęcherzu lub świadczyć o zakażeniu bakteriami, które nie produkują reduktazy. Dlatego bardzo często, aby zdiagnozować przyczynę niepokojących objawów chorobowych i zastosować odpowiednią terapię, lekarz oprócz ogólnego badania moczu wykonuje badanie dodatkowe - posiew moczu.

Czasami osoba, u której stwierdzono azotyny w moczu, nie odczuwa żadnych dolegliwości. Nie wyklucza to jednak infekcji w jej organizmie.

Ostateczne potwierdzenie zakażenia układu moczowego wymaga wykonania dodatkowych badań, które zleci lekarz. Specjalistą, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem schorzeń układu moczowego, jest lekarz urolog.

Azotyny w moczu w ciąży – szczególny przypadek

Azotyny obecne w moczu u kobiet w ciąży niezależnie od towarzyszących objawów lub ich braku są zawsze zjawiskiem budzącym niepokój. Świadczą one o występowaniu bakterii chorobotwórczych w  układzie moczowym (bakteriuria). Każda infekcja w ciąży może być potencjalnym zagrożeniem zarówno dla matki jak i rozwijającego się dziecka. Należy jednak zaznaczyć, że w przebiegu choroby nie zawsze występują niepokojące dolegliwości. U ciężarnych kobiet często diagnozuje się tzw. bezobjawowy bakteriomocz. Oznacza to, że obecne są bakterie i azotyny w moczu, ale stan ten nie wywołuje żadnych objawów. Każdy z rodzajów bakteriurii w ciąży wymaga jednak bezwarunkowo podjęcia leczenia, ze względu na zwiększone ryzyko zahamowania wzrostu płodu, przedwczesnego porodu, poronienia, a nawet śmierci okołoporodowej dziecka. Badanie ogólne moczu w ciąży to badanie obowiązkowe zlecane regularnie przez lekarza ginekologa. Monitorowanie kobiety ciężarnej pozwala na wczesne wyłapanie prawdopodobnego zakażenia na każdym etapie ciąży. Umożliwia to lekarzowi zastosowanie bezpiecznego leczenia, które w przypadku ciężarnych znacząco zwiększa szanse na urodzenie we właściwym terminie zdrowego dziecka.

U kobiet, zwłaszcza w ciąży jest większe ryzyko wystąpienia infekcji układu moczowego. Ma to związek z ich budową anatomiczną oraz z dłuższym zaleganiem moczu w pęcherzu. Dodatkowo w czasie ciąży pęcherz zmienia swoje położenie i nieco się obniża. Bliskość cewki moczowej i odbytu sprawia, że bakterie z łatwością przedostają się do cewki moczowej, co skutkuje zakażeniem układu moczowego.

Diagnostyka – jakie badania wykrywają azotyny w moczu?

Azotyny w moczu można wykryć, wykonując ogólne badanie moczu. Próbką do oznaczenia azotynów jest mocz poranny pobrany ze środkowego strumienia do jednorazowego, jałowego pojemnika, który jest dostępny w każdej aptece. Bezpośrednio przed uzyskaniem materiału  do badania należy dokładnie umyć okolice krocza środkiem do higieny intymnej. Zmniejszy to ryzyko zanieczyszczenia próbki mikroorganizmami, które występują fizjologicznie w tej okolicy. Pobrany materiał należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium lub umieścić w lodówce. Jeśli próbka moczu będzie niewłaściwie lub zbyt długo przechowywana, to uzyskane wyniki mogą być niewiarygodne. W takiej sytuacji należy powtórzyć badanie.

Samo wykrycie azotynów w moczu nie jest jednoznaczne z rozpoznaniem zakażenia układu moczowego. Aby zidentyfikować szczep bakterii, który jest odpowiedzialny za infekcję, niezbędne jest wykonanie posiewu moczu wraz z antybiogramem. Pozwoli ono stwierdzić na jaki antybiotyk mikroorganizmy są wrażliwe i tym samym zastosować skuteczne leczenie.

Azotyny w moczu można również zbadać, wykonując test paskowy w warunkach domowych. Metoda ta jednak charakteryzuje się dużo mniejszą czułością i specyficznością oznaczenia w porównaniu do badania wykonanego w laboratorium medycznym. Jeśli testy paskowe wskażą wynik dodatni, należy zrobić badanie ogólne moczu i zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu.

Leczenie azotynów w moczu (farmakologia i zalecenia)

Jeżeli badanie moczu wykonano z powodu podejrzenia infekcji układu moczowego, to obecność azotynów w moczu potwierdza zakażenie. W takiej sytuacji należy zgłosić się do lekarza, który na podstawie wyniku posiewu moczu zaleci antybiotykoterapię.

Aby zminimalizować ryzyko infekcji dróg moczowych, ważne jest picie dużej ilości wody, unikanie długotrwałego wstrzymywania moczu oraz regularne mycie okolic intymnych za pomocą dedykowanych do tego celu delikatnych, hipoalergicznych kosmetyków. Wiele z nich minimalizuje ryzyko podrażnień, wzmacnia regeneracyjne właściwości naturalnej flory bakteryjnej oraz zawiera probiotyki.

Regularne kontrole lekarskie pozwolą na wykrycie infekcji na wczesnym etapie, a działania profilaktyczne zminimalizują ryzyko rozwoju zakażenia układu moczowego.

Kiedy azotyny w moczu nie oznaczają choroby?

Niekiedy obecność azotynów w moczu nie jest oznaką poważnej choroby. Nieodpowiednio pobrana, źle przechowywana, lub zanieczyszczona próbka moczu może przyczynić się do uzyskania zafałszowanego wyniku. W każdej sytuacji wynik badania moczu należy skonsultować z lekarzem i nie interpretować go samodzielnie, zwłaszcza w sytuacji, kiedy nie występują żadne niepokojące objawy chorobowe.

Podsumowanie i profilaktyka infekcji dróg moczowych

Obecność azotynów w moczu to sygnał, którego mimo braku objawów choroby nie można lekceważyć. Aby je odpowiednio wcześnie wykryć, wystarczy regularnie wykonywać badania moczu. Azotyny w moczu świadczą o zakażeniu bakteriami gram-ujemnymi, ale dzięki odpowiedniej profilaktyce można mu skutecznie zapobiegać. Właściwe nawodnienie organizmu i unikanie wstrzymywania moczu zapobiega kolonizacji układu moczowego przez bakterie, zmniejszając ryzyko infekcji. Bardzo ważna w profilaktyce zakażeń układu moczowego jest również higiena osobista. Okolice intymne warto myć delikatnymi środkami, przeznaczonymi do tego celu. Nie należy stosować mydła, które silnie wysusza i zmienia pH skóry.

Jeśli mimo zastosowaniu wszystkich wyżej opisanych środków zapobiegawczych w badaniu moczu wykryto azotyny i bakterie, konieczne jest zastosowanie leczenia przeciwbakteryjnego.