Angina ropna – objawy, powikłania, czas leczenia

Angina ropna – co to za choroba?

Na wstępie warto zaznaczyć, że pod pojęciem ,,angina ropna” kryje się bakteryjne zapalenie gardła i migdałków, najczęściej wywoływane przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A (Streptococcus pyogenes). Z kolei ostre zapalenie gardła i migdałków znane również jako angina, jest pojęciem szerszym i może być spowodowane przez różne patogeny. Dla lepszego zobrazowania, częstości występowania poszczególnych czynników etiologicznych, warto przywołać statystyki: zakażenia wirusowe stanowią około 70-85% przyczyn ostrego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych u dzieci powyżej 3. r.ż. i 90-95% u dorosłych. Zaś zakażenia bakteryjne odpowiedzialne są za 15-30% zakażeń u dzieci i 5-10% u dorosłych. 

Zobacz także: Angina – objawy, leczenie, przyczyny i rodzaje - Grupa LUX MED

Przyczyny anginy ropnej i czynniki ryzyka zachorowania

Angina rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową – wystarczy kontakt z osobą chorą lub z zakażoną wydzieliną z nosogardła, by zwiększyć ryzyko infekcji. Co prawda paciorkowiec w gardle, może być obecny nawet u bezobjawowych nosicieli, którzy także mogą być źródłem zakażenia, ale taka sytuacja jest niezwykle rzadka. Transmisja możliwa jest także poprzez kontakt z przedmiotami, na których znajdują się bakterie.

Sezon zachorowań na anginę zazwyczaj pokrywa się z okresem wzmożonych infekcji grypowych, który trwa od jesieni do wiosny. Mechanizmy zakażenia pozostają jednak niezmienne – niezależnie od tego, czy za oknem świeci słońce, czy pada śnieg. Najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania jest osłabiona odporność: zimą sprzyja jej wychłodzenie organizmu, natomiast latem – przegrzanie, gwałtowne zmiany temperatur, nieprzespane noce czy nadmierne spożycie alkoholu np. podczas urlopu.

Objawy anginy ropnej u dorosłych i dzieci

Typowe objawy paciorkowcowego zapalenia gardła rozwijają się nagle i bywają bardzo dokuczliwe. Do najbardziej charakterystycznych należą: ostry ból gardła, który utrudnia przełykanie, zaczerwienione i obrzęknięte gardło oraz migdałki podniebienne z białawymi nalotami lub wybroczynami. Towarzyszy temu wysoka gorączka, często powyżej 38 °C, oraz powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych szyi, zwłaszcza podżuchwowych. Pacjenci mogą skarżyć się także na nudności, wymioty czy bóle brzucha, (co zdarza się szczególnie u dzieci). Dodatkowo mogą występować katar, kaszel lub chrypka, choć w infekcji bakteryjnej te objawy są rzadkie. Angina ropna najczęściej dotyka dzieci w wieku od 5 do 15 lat, choć objawy choroby nie różnią się istotnie od tych, które obserwuje się u dorosłych.

W przypadku najmłodszych pacjentów szczególnie ważne jest szybkie rozpoznanie i rozpoczęcie skutecznej antybiotykoterapii, ponieważ dzieci są bardziej podatne na powikłania paciorkowcowej anginy, takie jak zapalenie kłębuszków nerkowych czy gorączka reumatyczna.

Dla porównania, angina wirusowa rozwija się stopniowo, z łagodniejszymi dolegliwościami, zwykle towarzyszy jej katar i kaszel, a samoistne ustąpienie objawów następuje po 3–4 dniach. W przypadku zakażenia paciorkowcem objawy utrzymują się dłużej – zwykle 8–10 dni – i bywają znacznie bardziej nasilone.

Jak rozpoznać anginę ropną? Diagnostyka krok po kroku

Rozpoznanie anginy opiera się przede wszystkim na starannie zebranym wywiadzie i badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez lekarza. Specjalista ocenia obecność typowych objawów, takich jak ból gardła, gorączka, powiększone migdałki i węzły chłonne, a także ewentualne naloty ropne. W celu potwierdzenia etiologii paciorkowcowej wykonuje się testy mikrobiologiczne – szybki test antygenowy lub wymaz z gardła. U dzieci negatywny wynik testu antygenowego warto dodatkowo potwierdzić posiewem, natomiast u dorosłych zwykle nie jest to konieczne.

W praktyce klinicznej różnicowanie anginy bakteryjnej od wirusowej opiera się na ocenie objawów typowych dla infekcji wirusowych, takich jak katar, kaszel, biegunka, bóle mięśniowe czy zapalenie spojówek – ich obecność zwykle wyklucza zakażenie paciorkowcowe. Pomocne są też specjalne skale punktowe, np. skala McCentora, uwzględniająca wiek pacjenta, brak kaszlu, gorączkę oraz cechy migdałków i węzłów chłonnych. Wynik takiej oceny pozwala lekarzowi podjąć decyzję o dalszej diagnostyce: w razie wysokiego prawdopodobieństwa zakażenia paciorkowcowego włącza się leczenie antybiotykiem, przy średnich wartościach wykonuje się test antygenowy lub wymaz, przy niskich można ograniczyć się do rozpoznania wirusowego i zastosować leczenie objawowe.

Choroba wywołana przez bakterie zwykle zaczyna się nagle i objawia się wysoką gorączką, silnym bólem gardła utrudniającym przełykanie, powiększeniem i tkliwością węzłów chłonnych szyi oraz nalotami włóknikowymi w kryptach migdałków. Dodatkowo istotnym czynnikiem ryzyka jest kontakt z osobą chorą na paciorkowcowe zapalenie gardła w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Natomiast infekcja wirusowa rozwija się stopniowo i obejmuje objawy ogólne typowe dla przeziębienia.

Leczenie anginy ropnej – antybiotyk czy domowe sposoby?

W leczeniu anginy ropnej podstawą jest antybiotykoterapia i odpoczynek. O dokładnej strategii terapeutycznej decyduje specjalista, zwykle lekarz rodzinny lub laryngolog po uprzednim zbadaniu pacjenta.

Antybiotyk na anginę ropną – kiedy jest konieczny?

Stosowanie antybiotyków jest konieczne, gdy rozpoznano zakażenie bakteryjne, szczególnie przy wysokiej gorączce, silnym bólu gardła, obecności ropnych nalotów na migdałkach oraz powiększonych, tkliwych węzłach chłonnych. W leczeniu anginy ropnej preferowanym antybiotykiem jest penicylina fenoksymetylowa, kiedy występują trudności z przyjmowaniem leków doustnie lub złej współpracy pacjenta, zaleca się jednorazowe podanie penicyliny benzatynowej. Jeśli brak jest reakcji na leczenie pierwszego wyboru lub angina nawraca o strategii leczenia i dalszej antybiotykoterapii decyduje lekarz opierając się na aktualnej wiedzy medycznej.  W przypadkach częstych nawrotów choroby, mimo stosowania antybiotyków, rozważa się przeprowadzenie tonsillektomii, czyli zabiegu chirurgicznego polegającego na usunięciu migdałków podniebiennych. 

Zobacz też: Nawracająca angina - kiedy rozważyć wycięcie migdałków

Leczenie objawowe anginy ropnej – jak złagodzić ból i gorączkę?

Równolegle z antybiotykami istotne jest łagodzenie objawów choroby. W tym celu stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, które pomagają zmniejszyć ból gardła i obniżyć temperaturę ciała. Duże znaczenie ma także odpowiednie nawadnianie organizmu oraz odpoczynek – pozwala to organizmowi skuteczniej zwalczać infekcję. Pomocne są również płukanki lub preparaty do ssania o działaniu miejscowym, które łagodzą podrażnienie gardła i ułatwiają przełykanie.

Domowe sposoby na anginę ropną – co naprawdę działa?

Niektóre naturalne metody mogą wspierać leczenie i poprawiać komfort pacjenta. Należy pamiętać o nawilżaniu gardła, piciu ciepłych napojów, odpoczynku oraz unikaniu drażniących pokarmów, takich jak ostre przyprawy czy bardzo kwaśne produkty. W czasie choroby należy także ograniczyć kontakt z innymi osobami, zwłaszcza w dużych skupiskach, przez co najmniej 72 godziny od rozpoczęcia skutecznej antybiotykoterapii, aby zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się zakażenia. Regularne przestrzeganie tych zasad w połączeniu z antybiotykami przyspiesza powrót do zdrowia i minimalizuje ryzyko powikłań.

Ile trwa angina ropna? Czas leczenia i rekonwalescencja

Objawy anginy paciorkowcowej w około 75% przypadków ustępują w ciągu kilku dni bez stosowania antybiotyków. Jednak osoby, które nie otrzymały odpowiedniej terapii, mogą pozostawać nosicielami paciorkowców przez kilka miesięcy. Najwięcej takich nosicieli jest wśród dzieci w wieku 3–15 lat. Z kolei czas trwania antybiotykoterapii zależy od zastosowanego leku, ale zazwyczaj wynosi 7–10 dni. Bardzo ważne jest, aby nie przerywać kuracji zbyt wcześnie – nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej, przedwczesne zakończenie leczenia może sprzyjać nawrotom choroby oraz prowadzić do powikłań.

Powikłania po anginie ropnej – czego nie wolno bagatelizować

Nieleczona angina może nieść za sobą poważne powikłania, które można podzielić na wczesne i późne. Żadne z nich nie powinno być ignorowane, ponieważ niosą za sobą realne zagrożenia dla zdrowia.

Wczesne powikłania anginy ropnej

Wczesne powikłania najczęściej dotyczą okolic gardła i jego bezpośredniego otoczenia. Do najczęściej obserwowanych należą:

• ropień okołomigdałkowy – bolesny zbiornik ropy wokół migdałka, który może prowadzić do silnego bólu gardła, trudności w przełykaniu i ograniczenia ruchomości szyi,
• ropne zapalenie węzłów chłonnych szyi – powoduje bolesny obrzęk węzłów, uczucie napięcia i tkliwość przy dotyku,
• ropne zapalenie ucha środkowego – może wystąpić równocześnie z anginą, wywołując ból ucha, pogorszenie słuchu i ogólne złe samopoczucie.

Późne powikłania po anginie ropnej

Późne powikłania mają charakter immunologiczny lub systemowy i wynikają z reakcji organizmu na zakażenie paciorkowcem. Do najgroźniejszych należą:

• gorączka reumatyczna – pojawia się około 3 tygodnie po przebytej anginie i może prowadzić do trwałego uszkodzenia zastawek serca. Występuje u około 3% nieleczonych przypadków paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków i jest najczęstszą przyczyną nabytych wad serca u dzieci i młodych dorosłych.
• ostre kłębuszkowe zapalenie nerek – powikłanie immunologiczne, które u dorosłych występuje bardzo rzadko, ale może prowadzić do zaburzeń funkcji nerek.
• przewlekłe zapalenie migdałków i nawracająca angina – częste infekcje mogą powodować zmiany strukturalne w migdałkach, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego i częstych nawrotów anginy.

Dodatkowo, u niektórych pacjentów bakterie mogą przenikać do krwiobiegu, wywołując sepsę, a także powodować powikłania w innych narządach, takie jak zapalenie zatok przynosowych, płuc czy opon mózgowo-rdzeniowych.

Kiedy zgłosić się do lekarza przy anginie ropnej?

Do lekarza należy zgłosić się jak najszybciej przy silnym bólu gardła, wysokiej gorączce, trudności w przełykaniu lub pojawieniu się objawów sugerujących powikłania, takich jak obrzęk szyi czy duszność. Szczególną ostrożność należy zachować u dzieci, osób starszych i osób z obniżoną odpornością, u których angina ropna może przebiegać gwałtowniej i prowadzić do powikłań.

Podsumowanie

Angina ropna to bakteryjne zapalenie gardła i migdałków, wywoływane najczęściej przez paciorkowce grupy A. Choroba rozwija się nagle, objawia się silnym bólem gardła, gorączką, powiększonymi węzłami chłonnymi oraz ropnymi nalotami na migdałkach. Bez leczenia objawy mogą ustąpić samoistnie w ciągu kilku dni, ale paciorkowce pozostają w gardle, co sprzyja nosicielstwu i powikłaniom. Stosowanie antybiotyków skraca czas choroby, zmniejsza ryzyko powikłań i ogranicza zaraźliwość. Szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie są szczególnie ważne u dzieci, osób starszych i pacjentów z osłabioną odpornością, aby uniknąć zarówno wczesnych powikłań ropnych, jak ropnie okołomigdałkowe, jak i późnych powikłań immunologicznych, w tym gorączki reumatycznej czy zapalenia nerek. Właściwe postępowanie łączy leczenie antybiotykowe, łagodzenie objawów i odpoczynek.