Uszkodzenie ścięgna Achillesa – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Przyczyny urazu ścięgna piętowego

Do uszkodzenia ścięgna Achillesa przyczynia się nadmierne obciążenie, np. podczas skoków, biegania, grania w koszykówkę, squasha lub piłki nożnej. Ryzyko wzrasta, gdy uprawiamy aktywność związaną z gwałtownymi zmianami kierunku. Brak odpowiedniej rozgrzewki również może prowadzić do bolesnych urazów ścięgien.

Uszkodzenie ścięgna Achillesa można podzielić na częściowe i całkowite, ze względu na morfologię uszkodzenia, oraz na przewlekłe i ostre, ze względu na mechanizm uszkodzenia. Uszkodzenie przewlekłe jest związane ze zmianami przeciążeniowymi i degeneracyjnymi w tkankach. Może też pojawić się w wyniku przewlekłego stanu zapalnego, niektórych schorzeń metabolicznych i reumatologicznych. Do uszkodzenia ostrego ścięgna piętowego dochodzi najczęściej podczas uprawiania sportu.

Jakie są objawy uszkodzenia ścięgna Achillesa?

Zmiany zwyrodnieniowe (tendinopatia) ścięgna objawiają się przewlekłym bólem i obrzękiem, na wysokości 6-8 cm powyżej pięty. Dolegliwości nasilają się podczas chodzenia i treningu. Dodatkowo może pojawić się trzeszczenie lub uczucie tarcia podczas ruchu. Nierzadko wyczuwalne jest zgrubienie na przebiegu samego ścięgna. Czasami pojawia się zaczerwienienie skóry i małe siniaki. O całkowitym uszkodzeniu ścięgna piętowego świadczy niemożność wspinania się na palce.

Jak diagnozuje się uraz ścięgna Achillesa?

Jeśli podejrzewasz uszkodzenie ścięgna Achillesa, niezwłocznie skonsultuj się z ortopedą. Specjalista przeprowadzi z Tobą wywiad, a następnie wykona badanie fizykalne. Oprócz tego lekarz może skierować Cię na USG lub rezonans magnetyczny. W ten sposób ortopeda oceni stopień uszkodzenia struktur, po czym dobierze odpowiednie leczenie.

Podczas USG ortopedycznego specjalista sprawdza ciągłość włókien ścięgna oraz jego przyczepu do guza piętowego. Ponadto ocenia sygnał z tkanki ścięgna, jej ewentualny obrzęk, poszukuje cech konfliktu i deformacji Haglunda oraz odczynów zapalnych w kaletce ścięgna Achillesa. 

Warto przypomnieć, że ścięgno Achillesa to największe ścięgno w naszym organizmie. Przenosi siłę mięśni odpowiadających za wspinanie się na palce, chodzenie, bieganie, skakanie czy poruszanie stopą w dół i w górę. Tkanka, która buduje ścięgno Achillesa, narażona jest na przewlekłe przeciążenia, w związku z tym jest ona narażona na pęknięcia / uszkodzenia.

Leczenie przewlekłego uszkodzenia ścięgna Achillesa

Bolące ścięgno Achillesa sygnalizuje stan zapalny i wymaga kompleksowego leczenia. Terapia może trwać nawet 6 miesięcy, a zależy to od stopnia zaawansowania choroby. Przestrzeganie zaleceń ortopedy pomoże przywrócić funkcje kończyny i wrócić do aktywności sportowej.

W przypadku ostrego zapalenia ścięgna Achillesa należy natychmiast przerwać trening i unieruchomić kończynę (zazwyczaj za pomocą ortezy). Oprócz tego lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwbólowych. Z pomocą przychodzą też żele i leki przeciwzapalne. W ostrych stanach ortopeda może podać steryd w formie zastrzyku. Pomocne jest też okresowe noszenie wkładek do butów.

Leczenie zachowawcze w przypadku całkowitych zerwań stosuje się najczęściej u pacjentów w podeszłym wieku oraz pacjentów z nieustabilizowanymi chorobami przewlekłymi. W przypadku uszkodzeń częściowych, u osób nieuprawiających sportów zawodowo, stosuje się leczenie zachowawcze polegające na okresowym unieruchomieniu i odciążeniu chorej kończyny.

Celem rehabilitacji jest przyspieszenie przebudowy biologicznej chorego ścięgna, redukcja dolegliwości bólowych oraz powrót pełnej funkcji stopy i łydki.

Ortopeda może zalecić wstrzykiwanie osocza bogatopłytkowego, które stymuluje proces gojenia się ścięgna. Pozyskiwane jest ono z krwi własnej Pacjenta, co eliminuje ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. Iniekcję przeprowadza się pod kontrolą USG

Sprawdź też: Chirurgia ortopedyczna – wskazania i zabiegi

Zerwanie ścięgna Achillesa – leczenie operacyjne

Jeśli doszło do całkowitego zerwania ścięgna, lekarz zakwalifikuje Pacjenta do operacji. Zabieg jest poprzedzony konsultacją anestezjologiczną. Pacjent powinien wykonać następujące badania:

• morfologię krwi,
• grupę krwi w układzie AB0 i RH,
• antygen HBS i przeciwciała anty-HCV,
• układ krzepnięcia (APTT, INR i PT),
• RTG klatki piersiowej i EKG (opcjonalnie).

Pacjent powinien zgłosić się na czczo, co oznacza, że nie może jeść ani pić na 6-8 godzin przed planowanym zabiegiem.

W zależności od morfologii, poziomu i charakteru uszkodzenia ścięgna Achillesa zabieg operacyjny przeprowadza się metodą otwartą lub zamkniętą (pod kontrolą USG). Podczas zabiegu chirurg ortopeda wykonuje podłużne, około dziesięciocentymetrowe nacięcie na dystalnej części łydki pacjenta, odsłaniając uszkodzony fragment ścięgna. Następnie specjalista zszywa jego zerwane końce. Jeżeli uszkodzenie wystąpiło w przebiegu przewlekłej degeneracyjnej choroby ścięgna (tendinopatii) konieczne może być zastosowanie biologicznego wzmocnienia (augmentacji) chorego Achillesa przeszczepem ścięgna pobranego od Pacjenta. W metodzie tej najczęściej pobiera się dwa ścięgna z okolicy kolana, ścięgna mięśnia smukłego i półścięgnistego. Ten rodzaj operacji można wykonać z 8 niewielkich cięć wzdłuż przebiegu ścięgna A.

Z kolei metoda małoinwazyjna polega na wykonaniu jednego mniejszego, poprzecznego nacięcia, bezpośrednio nad przerwanym fragmentem ścięgna. Lekarz zszywa ze sobą zerwane końce nićmi, które przeprowadza przezskórnie pod kontrolą USG, a następnie wiąże w miejscu zerwania. Obie metody wymagają założenia szwów skórnych, które usuwa się po 10-14 dniach. Podczas wizyty kontrolnej ortopeda ocenia proces gojenia się rany.

Po zabiegu Pacjent powinien chodzić o kulach, aby odciążyć nogę. Operowana kończyna unieruchomiona jest w ortezie typu Walker lub rzadziej w opatrunku gipsowym. W określonym czasie pacjent musi zgłosić się do fizjoterapeuty, który dobierze zabiegi przywracające ruchomość stawu skokowego i stopy, zwiększające ukrwienie i tym samym szybszą przebudowę miejsca uszkodzenia ścięgna. Zastosowanie miejscowe znajduje tutaj terapia manualna, terapia uderzeniowa, jonoforeza, ultradźwięki, laseroterapia i magnetoterapia.

W kolejnym etapie usprawniania magister fizykoterapii wdroży ćwiczenia zwiększające siłę mięśniową chorej kończyny dolnej. Dodatkowo pomoże wykształcić u Pacjenta prawidłowe wzorce ruchowe, co zmniejszy ryzyko wystąpienia kolejnych urazów ścięgien. Powrót do pełnej sprawności trwa około 6 miesięcy.