Przeszczep dziąsła – odnowa uśmiechu i zdrowia jamy ustnej

Na czym polega przeszczep dziąsła?

Przeszczep dziąsła to zabieg z zakresu chirurgii periodontologicznej, wykonywany w celu odbudowy, pogrubienia lub wzmocnienia tkanek przyzębia, czyli struktur otaczających i podtrzymujących zęby. Celem procedury jest przywrócenie odpowiedniej grubości i ciągłości dziąsła, które stanowi naturalną barierę ochronną dla korzeni zębów i kości wyrostka zębodołowego.

Najczęściej przeszczep polega na pobraniu fragmentu zdrowej tkanki łącznej z podniebienia pacjenta i przeniesieniu jej w obszar, gdzie dziąsło uległo cofnięciu lub jest zbyt cienkie, np. w wyniku recesji, stanu zapalnego lub urazu mechanicznego. Pobrany fragment jest następnie precyzyjnie umieszczany i stabilizowany w miejscu ubytku, co umożliwia jego integrację z otaczającymi tkankami w trakcie procesu gojenia.

Zabieg ma charakter rekonstrukcyjny i profilaktyczny. Odbudowuje prawidłową strukturę dziąsła, jednocześnie zwiększając jego odporność na urazy, działanie bakterii i obciążenia mechaniczne. W efekcie przeszczep chroni wcześniej odsłonięte szyjki zębowe i korzenie zębów przed nadwrażliwością, próchnicą przyszyjkową oraz dalszym pogłębianiem recesji.

Dodatkowo poprawia stabilność tkanek wokół zębów i implantów, co ma kluczowe znaczenie dla zachowania długoterminowego zdrowia i estetyki uśmiechu.

Zobacz także: Brak zębów – konsekwencje i sposoby uzupełnienia

Rodzaje przeszczepów dziąsła

W nowoczesnej periodontologii istnieje kilka technik przeszczepów dziąsła, które różnią się zakresem zabiegu, głębokością pobieranej tkanki oraz zakładanym celem terapeutycznym. Wybór odpowiedniej metody zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, rodzaju defektu, grubości dziąsła i oczekiwanego efektu estetyczno-funkcjonalnego. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz periodontolog po dokładnej ocenie stanu tkanek i warunków anatomicznych.

Do najczęściej stosowanych rodzajów przeszczepów należą:

Wolny przeszczep dziąsłowy (FGG, ang. Free Gingival Graft)

To klasyczna i jedna z najstarszych technik chirurgicznych wykorzystywanych w periodontologii. Zabieg polega na pobraniu fragmentu tkanki o pełnej grubości (obejmującej zarówno nabłonek, jak i warstwę łącznotkankową) z obszaru podniebienia twardego. Następnie przeszczep umieszcza się w miejscu, gdzie dziąsło jest zbyt cienkie lub całkowicie nieobecne.

Celem wolnego przeszczepu jest przede wszystkim poszerzenie strefy zrogowaciałego dziąsła, wzmocnienie jego struktury oraz zwiększenie odporności na urazy mechaniczne i działanie bakterii. Ta metoda chirurgii stomatologicznej stosowana jest głównie w odcinkach bocznych jamy ustnej, gdzie efekt estetyczny ma mniejsze znaczenie, natomiast kluczowa jest stabilność tkanek.

Przeszczep podnabłonkowej tkanki łącznej (CTG, ang. Connective Tissue Graft)

To obecnie najczęściej stosowana metoda przeszczepu w nowoczesnej chirurgii periodontologicznej. Zabieg polega na pobraniu z podniebienia jedynie głębszej warstwy tkanki łącznej, bez nabłonka, dzięki czemu proces gojenia jest z reguły szybszy i mniej bolesny.

Pobrana tkanka umieszczana jest w przygotowanym łożu pod istniejącym nabłonkiem w okolicy zęba lub przy implancie. Dzięki temu przeszczep pogrubia dziąsło, stabilizuje je i poprawia jego kolorystykę, co przekłada się na bardzo naturalny efekt estetyczny. CTG jest złotym standardem w leczeniu recesji dziąseł, zwłaszcza w odcinku przednim, gdzie ważny jest wygląd uśmiechu.

Zobacz także: Paradontoza – objawy i przyczyny powstania. Jak walczyć z chorobami przyzębia?

Przeszczep nabłonkowo-łącznotkankowy

To technika łącząca cechy przeszczepu wolnego i podnabłonkowego. Z podniebienia pobiera się fragment tkanki zawierający zarówno warstwę nabłonkową, jak i część łącznotkankową. Zabieg ten znajduje zastosowanie w bardziej złożonych przypadkach klinicznych, gdy konieczne jest jednoczesne odtworzenie brakującej tkanki dziąsłowej i wzmocnienie istniejących struktur.

Tego typu przeszczep stosuje się m.in. u pacjentów z rozległymi recesjami, utratą tkanek po leczeniu periodontologicznym lub po implantacji, gdy potrzebna jest odbudowa naturalnego konturu dziąseł. Efektem jest nie tylko poprawa wyglądu, ale też lepsze zabezpieczenie szyjek zębów i implantów przed działaniem czynników drażniących.

Wszystkie wymienione techniki wykonywane są w znieczuleniu miejscowym, są bezpieczne i dobrze tolerowane przez pacjentów. Wybór konkretnego rodzaju przeszczepu zawsze poprzedza szczegółowa diagnostyka periodontologiczna, uwzględniająca grubość dziąsła, położenie zmian i oczekiwania pacjenta dotyczące efektu estetycznego.

Kiedy wykonuje się przeszczep dziąsła? Najczęstsze wskazania do zabiegu

Przeszczep dziąsła wykonuje się wtedy, gdy tkanki przyzębia są osłabione, zbyt cienkie lub cofnięte, co naraża korzenie zębów i implanty na działanie czynników zewnętrznych: bakterii, urazów mechanicznych czy zmian temperatury. Celem zabiegu jest nie tylko poprawa estetyki uśmiechu, ale przede wszystkim przywrócenie prawidłowej funkcji ochronnej dziąseł i zapobieganie dalszym uszkodzeniom tkanek.

Zbyt cienkie lub cofnięte dziąsło nie stanowi odpowiedniej bariery dla bakterii, przez co łatwiej rozwijają się stany zapalne, nadwrażliwość, a nawet utrata kości wokół zęba. Przeszczep jest więc procedurą o znaczeniu zarówno leczniczym, jak i profilaktycznym.

Recesja dziąsła

Recesja, czyli cofanie się brzegu dziąsła, to jeden z głównych powodów wykonywania przeszczepów. Prowadzi do odsłonięcia korzenia zęba, co objawia się nadwrażliwością na zimno, bólami podczas szczotkowania oraz pogorszeniem estetyki uśmiechu. Nieleczona recesja zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy przyszyjkowej oraz utraty podparcia dla zęba.

Przeszczep przywraca prawidłowy poziom dziąsła, pokrywa odsłonięty korzeń i stabilizuje tkanki miękkie, dzięki czemu zmniejsza dolegliwości i poprawia wygląd uśmiechu. Zabieg ten jest szczególnie wskazany u osób z cienkim fenotypem dziąsła, u których problem ma tendencję do nawrotów.

Wzmocnienie dziąsła przy implantach zębów

Wokół implantów ilość naturalnej tkanki dziąsłowej jest często mniejsza niż wokół zębów własnych, co czyni te okolice bardziej podatnymi na stany zapalne. Zbyt cienkie dziąsło może sprzyjać przenikaniu bakterii do przestrzeni między implantem a tkankami, co z czasem może doprowadzić do zapalenia tkanek wokół implantu.

Przeszczep z podniebienia pozwala zwiększyć grubość i szczelność dziąsła wokół implantu, poprawiając jego stabilność oraz estetykę uśmiechu. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko utraty tkanek podpierających implant i wydłuża trwałość całej rekonstrukcji protetycznej.

Augmentacja tkanek miękkich

Augmentacja, czyli pogrubienie i wzmocnienie tkanek miękkich, wykonywana jest w przypadkach, gdy dziąsła są cienkie, delikatne lub nierówne. Celem zabiegu jest uzyskanie harmonijnej linii dziąseł, poprawa estetyki uśmiechu i zwiększenie odporności tkanek na urazy mechaniczne (np. podczas szczotkowania lub jedzenia).

Augmentacja tkanek miękkich jest również często etapem przygotowującym do leczenia implantologicznego lub ortodontycznego. Zwiększa stabilność tkanek i poprawia warunki gojenia po zabiegach w obrębie przyzębia.

Przebieg zabiegu przeszczepu dziąsła

Zabieg przeszczepu dziąsła wykonywany jest w kilku etapach, najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Dzięki nowoczesnym środkom znieczulającym jest on całkowicie bezbolesny i dobrze tolerowany przez pacjentów. Całość trwa zwykle od kilkudziesięciu minut do około godziny, a pacjent może wrócić do domu tego samego dnia.

Najpierw lekarz podaje znieczulenie miejscowe, aby wyeliminować ból i zapewnić pełen komfort w trakcie zabiegu. Następnie pobiera niewielki fragment tkanki z podniebienia, dbając o dokładne zabezpieczenie miejsca dawczego, by mogło się goić bez powikłań.

Kolejnym etapem jest przygotowanie miejsca biorczego: lekarz oczyszcza i opracowuje obszar, w który zostanie przeszczepiona tkanka.

Na koniec pobrany fragment dziąsła zostaje przeszczepiony poprzez umieszczenie w przygotowanym miejscu i przymocowany delikatnymi szwami, które mogą być rozpuszczalne lub wymagające usunięcia podczas wizyty kontrolnej.

Zabieg kończy się założeniem opatrunku i przekazaniem pacjentowi szczegółowych zaleceń dotyczących dalszej pielęgnacji jamy ustnej.

Czas trwania przeszczepu dziąsła zależy od rodzaju zabiegu, jego rozległości i zastosowanej techniki. Cała procedura trwa zwykle od 45 minut do około 2 godzin.

Zalecenia po zabiegu – jak dbać o dziąsła po przeszczepie?

Po przeszczepie dziąsła kluczowe jest przestrzeganie zaleceń lekarza, by zapewnić prawidłowe gojenie i uniknąć infekcji. Przez kilka dni po zabiegu należy unikać gorących napojów, twardych potraw i intensywnego szczotkowania w miejscu przeszczepu. Należy zrezygnować z palenia tytoniu.

Zamiast tego warto stosować delikatne płukanki antyseptyczne, które chronią ranę przed bakteriami. W razie potrzeby lekarz może zalecić leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne.

Miejsce pobrania tkanki z podniebienia również wymaga ostrożności. Nie należy go dotykać językiem, a proces gojenia powinien być regularnie kontrolowany podczas wizyt u lekarza.

Czy przeszczep dziąsła może się nie przyjąć?

Tak, przeszczep dziąsła może się nie przyjąć. Ryzyko rośnie przy urazie miejsca operowanego w pierwszych dobach, zakażeniu, zbyt dużym napięciu tkanek lub ich niedokrwieniu, błędach technicznych, paleniu tytoniu, słabej higienie czy niekontrolowanych chorobach ogólnych.

Objawami alarmowymi są narastający ból, nieprzyjemny zapach lub wysięk, gorączka, krwawienie, ruchomość przeszczepu oraz jego szarobiały/brunatny wygląd albo brak poprawy recesji.

Aby zminimalizować ryzyko, warto wybrać doświadczonego periodontologa, trzymać się dokładnie zaleceń pozabiegowych, bezwzględnie unikać palenia oraz zgłaszać się na regularne kontrole.