ADHD a ADD – różnice i charakterystyka

ADD i ADHD – cechy wspólne

Mimo różnic w zakresie nadpobudliwości, osoby z ADHD i ADD (czyli ADHD z przewagą deficytu uwagi) mają wiele wspólnych trudności, które dotyczą przede wszystkim funkcjonowania uwagi oraz samoregulacji. Do najważniejszych należą:

• Trudności z utrzymaniem uwagi – problemy z długotrwałym skupieniem, łatwe rozpraszanie się, przeskakiwanie między tematami lub zadaniami.
• Problemy z organizacją i planowaniem – trudności w zarządzaniu czasem, ustalaniu priorytetów, kończeniu rozpoczętych zadań; częsty chaos w codziennym funkcjonowaniu.
• Trudności z hamowaniem reakcji – mogą obejmować zarówno impulsywne działanie, jak i szybkie podejmowanie decyzji bez analizy konsekwencji. Objawy te są mniej widoczne w zachowaniu, często występują w formie wewnętrznego pośpiechu myślowego i trudności z kontrolą toku myśli.
• Odkładanie zadań (prokrastynacja) – tendencja do unikania obowiązków, zwłaszcza tych wymagających systematyczności lub dużego zaangażowania poznawczego.
• Trudność z regulacją emocji – intensywne, czasem gwałtowne reakcje emocjonalne, takie jak frustracja, irytacja czy poczucie przeciążenia.
• Problemy z pamięcią operacyjną – osłabiona zdolność do tymczasowego przechowywania i przetwarzania informacji, co utrudnia realizację zadań złożonych z kilku etapów.
• Poczucie chaosu i przeciążenia – subiektywne odczucie dezorganizacji, natłoku myśli i trudności z odzyskaniem kontroli nad codziennością.

Objawy te mogą przybierać różne formy i nasilenie u każdej osoby, a ich wpływ zależy od środowiska, oczekiwań otoczenia oraz dostępnych strategii wspierających.

ADD, czyli zespół deficytu uwagi. Co to jest?

ADD to określenie historyczne, szerzej stosowane przed latami 90., kiedy w diagnostyce dominował podział na osoby „nadpobudliwe” i „nienadpobudliwe”. Obecnie, w klasyfikacjach takich jak DSM-5, funkcjonuje jedynie ADHD, a ADD uznaje się za jego podtyp – ADHD z przewagą objawów nieuwagi, bez nadpobudliwości fizycznej.

Można więc przyjąć, że to forma ADHD, która przebiega bez nadruchliwości. Typowe objawy ADD (ADHD z przewagą objawów nieuwagi) to m.in. rozkojarzenie, zapominanie, marzycielski styl bycia, chaotyczność i trudność w organizacji. Ze względu na spokojniejszy sposób funkcjonowania osób z takim profilem objawów, ADD (ADHD z przewagą objawów nieuwagi) bywa niezauważone. Zespół deficytu uwagi może jednak znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i jakość życia.

Charakterystyka ADHD

ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) występuje w trzech postaciach:

• z przewagą nieuwagi (dawne ADD),
• z przewagą nadpobudliwości i impulsywności,
• mieszanej (najczęstszej).

Objawy ADHD mogą obejmować trudności z koncentracją, nadmierną ruchliwość, impulsywność, zmienność emocjonalną i dezorganizację. ADHD może objawiać się inaczej w zależności od wieku i płci, dlatego ważna jest diagnoza uwzględniająca kontekst życiowy danej osoby.

Zobacz także: ADHD – objawy i diagnostyka. Jak je leczyć?

Czym się różni ADD od ADHD?

Główna różnica dotyczy obecności nadpobudliwości. W ADD (czyli ADHD z przewagą nieuwagi) nadmierna ruchliwość fizyczna i impulsywność są nieobecne lub bardzo ograniczone. Osoby z tym podtypem mogą wydawać się spokojne, ale doświadczają trudności w utrzymaniu uwagi i planowaniu działań. ADHD w postaci mieszanej lub nadpobudliwej objawia się dodatkową nadruchliwością, impulsywnością i szybkimi, często nieprzemyślanymi reakcjami. Różnice między ADD a ADHD mogą być subtelne, ale istotne dla procesu diagnostycznego i wyboru terapii.

Diagnostyka i terapia ADHD / ADD u dzieci oraz dorosłych

Diagnoza ADHD opiera się na analizie objawów, ich nasilenia i wpływu na codzienne funkcjonowanie. U dzieci objawy są często bardziej wyraźne, u dorosłych bardziej subtelne, ale nadal uciążliwe. Stosuje się narzędzia takie jak MOXO, DIVA czy skale Connersa.

Leczenie może obejmować:

• psychoedukację,
• psychoterapię,
• farmakoterapię,
• wsparcie neuropsychologiczne.

Współczesne podejścia koncentrują się nie tylko na objawach, ale i na poprawie funkcjonowania w życiu codziennym, również w obszarach takich jak zaburzenia koncentracji uwagi.

Zachęcamy do skorzystania z:

•  Pakiet diagnoza psychologiczno-psychiatryczna w kierunku ADHD – dorośli
•  Pakiet diagnoza psychologiczno-psychiatryczna w kierunku ADHD – dzieci
• Konsultacje: psychiatra / neuropsycholog

ADHD a ADD – podsumowanie

ADD to dziś jedno z określeń używanych potocznie w odniesieniu do podtypu ADHD z przewagą objawów nieuwagi. Choć objawy mogą wyglądać inaczej niż w przypadku formy z nadpobudliwością, obie mieszczą się w ramach tej samej diagnozy – ADHD.

Zrozumienie różnic między typami ADHD ma znaczenie nie tylko w kontekście trafnej diagnozy i doboru terapii. To przede wszystkim szansa na lepsze poznanie siebie – swoich mocnych stron, ograniczeń i potrzeb. Świadomość, że trudności z koncentracją, organizacją czy z hamowaniem reakcji mają konkretne podłoże neurobiologiczne, może być początkiem zmiany podejścia do siebie i swojego funkcjonowania.

Właściwe rozpoznanie wpływa nie tylko na samoocenę, ale i na wybór skutecznych strategii radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami – w pracy, rodzinie czy relacjach społecznych. Może również pomóc w lepszym rozumieniu bliskich – dzieci, partnerów czy współpracowników – i wspierać tworzenie bardziej świadomych, empatycznych więzi.

Samoświadomość i dostęp do rzetelnej diagnozy to również element profilaktyki – zmniejszają ryzyko wtórnych trudności, takich jak wypalenie, zaburzenia lękowe czy depresja, które często towarzyszą niezrozumianym i nierozpoznanym objawom ADHD.

Jeśli obserwujesz u siebie lub bliskiej osoby objawy, które mogą wskazywać na ADHD, nie warto czekać. Profesjonalna konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna może być ważnym krokiem ku lepszemu funkcjonowaniu i większemu dobrostanowi.