Światowy Dzień Trzeźwości – jak alkohol wpływa na nasze zdrowie i życie?

Statystyki występowania choroby alkoholowej oraz zażywania napojów alkoholowych w Polsce:

Według raportu z 2016 roku przeprowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) rozpowszechnienie zaburzeń związanych z używaniem alkoholu i uzależnieniem od alkoholu w Polsce oszacowano na ok. 2,2%.

Według badań oraz nowych danych opublikowanych przez PARPA – państwowej agencji do rozwiązywania problemów alkoholowych Polacy spożyli w 2019 roku rekordową ilość alkoholu.

Eksperci ostrzegają, że wzrost ten jest częściowo spowodowany rosnącą popularnością małych butelek mocnego alkoholu, który może być szczególnie niebezpieczny dla zdrowia publicznego.

Polacy w 2019 roku wypili średnio około 9,78 litra czystego alkoholu. Wynik ten jest wyższy od poprzedniego rekordu ustanowionego w 2013 roku (9,67 litra) i jest o 50% wyższy niż w 1993 roku, kiedy zaczęto odnotowywać rekordy.

Jak alkohol wpływa na Nasze życie i zdrowie?

Krótkoterminowe zagrożenia dla zdrowia:

Nadmierne spożywanie alkoholu ma natychmiastowe skutki, które zwiększają ryzyko wielu szkodliwych schorzeń. Są to najczęściej skutki upijania się i obejmują one:

• Urazy, takie jak wypadki samochodowe, upadki, utonięcia i oparzenia.
• Przemoc, w tym zabójstwo, samobójstwo, napaść seksualna i przemoc ze strony partnera/partnerki.
• Zatrucie alkoholem (nagły przypadek medyczny wynikający z wysokiego poziomu alkoholu we krwi).
• Ryzykowne zachowania seksualne, które mogą skutkować niezamierzoną ciążą lub chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym HIV.
• Poronienie i urodzenie martwego dziecka lub płodowe zaburzenia ze spektrum alkoholowego (FASD) wśród kobiet w ciąży.

Długoterminowe zagrożenia dla zdrowia:

Z biegiem czasu nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do rozwoju chorób przewlekłych i innych poważnych problemów, w tym:

• Wysokie ciśnienie krwi, choroby serca, udar, choroby wątroby i problemy z trawieniem.
• Choroba nowotworowa m.in. jamy ustnej, gardła, przełyku, wątroby, jelita grubego, piersi.
• Osłabienie układu odpornościowego, zwiększające podatność na infekcje oraz szanse zachorowania na w/w choroby.
• Problemy z nauką i pamięcią, w tym demencja i słabe wyniki w nauce i/lub w pracy.
• Problemy ze zdrowiem psychicznym, w tym depresja i lęk.
• Problemy społeczne, w tym problemy rodzinne, zawodowe i bezrobocie.
• Zaburzenia związane z używaniem alkoholu, czyli uzależnienie od alkoholu.

Według ICD-10 (Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania) „na ostateczne rozpoznanie uzależnienia pozwala identyfikacja trzech lub więcej następujących cech lub objawów występujących łącznie przez pewien okres czasu w ciągu ostatniego roku. Są to:

1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia („głód alkoholowy”).
2. Upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia do wcześniej założonego poziomu, nieskuteczność wysiłków zmierzających do zmniejszenia lub kontrolowania picia).
3. Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego pojawiającego się, gdy picie alkoholu jest ograniczane lub przerywane (drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęki, padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe, majaczenie drżenie) albo używanie alkoholu lub pokrewnie działającej substancji (np. leków) w celu złagodzenia ww. objawów, uwolnienia się od nich lub uniknięcia ich.
4. Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu) potrzeba spożycia większych dawek dla wywołania oczekiwanego efektu.
5. Z powodu picia alkoholu – narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu przeznaczona na zdobywanie alkoholu lub jego picie, bądź uwolnienia się od następstw jego działania.
6. Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia (picie alkoholu, mimo, że charakter i rozmiary szkód są osobie pijącej znane lub można oczekiwać, że są znane).” (1)

Jak wygląda psychoterapia osoby z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu?

Psychoterapia to klasyczne podejście do prowadzenia rozmowy. Podczas psychoterapii pacjent rozmawia z psychologiem o swoich problemach i doświadczeniach. Sesja terapii rozmową może odbywać się indywidualnie, w grupie lub w rodzinie. Pacjent i jego psychoterapeuta mogą skupić się na codziennych wyzwaniach, zadawnionych problemach i przeszłych zdarzeniach traumatycznych.

W przypadku psychoterapii alkoholizmu psychoterapeuta może pomóc pacjentowi lepiej zrozumieć i zarządzać swoimi pragnieniami i mechanizmami oraz pracować nad motywacją do osiągnięcia celów w zakresie trzeźwości. Sesje psychoterapeutyczne mogą trwać od kilku, kilkunastu tygodni do kilku miesięcy. Podczas psychoterapii terapeuta i pacjent budują relację w oparciu o zaufanie, otwartość i poufność. Ponadto często psychoterapia jest prowadzona równolegle z farmakoterapią, którą specjalizuję się lekarz psychiatra.

Jakie nurty psychoterapii są zalecane w walce z chorobą alkoholową?

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to sprawdzona metoda łagodzenia ciężarów alkoholizmu. Podstawowym założeniem CBT jest znaczenie identyfikowania negatywnych myśli i zachowań oraz zastępowania ich pozytywnymi myślami i zachowaniami. CBT to podejście do leczenia zorientowane na rozwiązaniach, koncentruje się mniej na diagnozie, a bardziej na konstruktywnym działaniu, takim jak kwestionowanie szkodliwych przekonań, konfrontacja z lękami, odgrywanie ról w celu poprawy interakcji społecznych i tworzenie strategii.
• Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) to kolejny rodzaj terapii opartej na dowodach. Metoda DBT opiera się na założeniu, że wszystko jest ze sobą połączone, świat ciągle się zmienia, a elementy przeciwstawne (teza i antyteza) mogą się zsyntetyzować w lepszy element lub większą prawdę. W praktyce indywidualna lub grupowa sesja DBT będzie polegać na nauce życia w teraźniejszości zamiast rozpamiętywania przeszłości, radzenia sobie z emocjami i niepokojem oraz ćwiczeniu uczciwej komunikacji. Ostatecznie DBT ma pomóc pacjentom znaleźć równowagę emocjonalną i przyjąć pozytywną zmianę. Metoda jest dialektyczna, skupiająca się na zsyntetyzowaniu zmiany i akceptacji przeszłości, aby stworzyć lepsze życie. Badania wykazały, że DBT jest skuteczny w przypadku osób, które zmagają się z alkoholizmem i innymi zaburzeniami związanymi z nadużywaniem substancji.

Pomocną metodą stosowaną w leczeniu choroby alkoholowej może okazać się grupa wspierająca z Programem 12 Kroków. Jest to anonimowa społeczność, w której osoby otwarcie rozmawiają o swoich zmaganiach z nadużywaniem substancji. Najbardziej znanym Programem 12 Kroków są Anonimowi Alkoholicy – grupa AA (występują również grupy dotyczące uzależnień od marihuany, kokainy, heroiny, hazardu). Program 12 kroków zapewnia wzajemną pomoc wszystkim uczestnikom w grupie, pomagając im czuć się przynależność, ważność i odpowiedzialność przed innymi za zachowanie trzeźwości.

Warto zaznaczyć, że choroba alkoholowa jest chorobą śmiertelną. Jest to także chorobą chroniczną, postępującą oraz powodującą inne choroby, które często w ostateczności są przyczyną zgonu. Ponadto jest chorobą przewlekłą i ma charakter nawrotowy, dlatego też nie powinno się jej bagatelizować.